Ten problem może dotyczyć aż 60 proc. Polaków. Wiele osób zwleka z diagnozą i leczeniem
Jest najczęściej występującą chorobą oczu. Cierpi na nią co najmniej 60 proc. populacji między 65. a 75. rokiem życia. Co ważne, problem zmętnienia soczewki, popularnie zwany zaćmą, zaczyna dotyczyć coraz młodszych, nawet 40-letnich osób. Czym jest ta choroba, jak ją zdiagnozować, a także kiedy skonsultować się z lekarzem, mówi dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska, dyrektor medyczny i okulistka kliniki Oko-Test, przyjmującej pacjentów w Olkuszu i Nowym Targu.
1. Podstawowe objawy zaćmy
Zaćma jest chorobą soczewki oka, która najczęściej pojawia się u osób po 65. roku życia. Z reguły postępuje powoli i jest efektem zmętnienia soczewki. Podczas narodzin soczewka jest przezierna, a światło bez przeszkód przez nią przechodzi, ogniskując się na siatkówce, zapewniając ostre i wyraźne powstawanie obrazu. Co zatem dzieje się z soczewką i widzeniem u osób cierpiących na zaćmę?
Dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska, okulistka i dyrektor medyczny kliniki Oko-Test, tłumaczy, że w miarę upływu lat, w następstwie naturalnych procesów starzenia, soczewka traci swą przezierność i zaczyna ulegać zmętnieniu. Tak tworzy się zaćma. Cierpiące na nią osoby mają przymglone widzenie, pogarsza się ostrość ich wzroku - zarówno do dali, jak i do bliży. Występują też u nich problemy przy doborze okularów.
- Na początkowym etapie choroby obecne jest lekkie przymglenie, które z czasem staje się coraz gęstsze, utrudniając pacjentom wykonywanie podstawowych czynności, jak choćby jazda samochodem, przygotowanie posiłków czy czytanie. W następstwie potknięć z powodu niezauważania przed sobą przeszkód u chorych często dochodzi do urazów. Chorzy gorzej widzą także o zmierzchu, słabiej rozróżniają barwy i ich nasycenie, a bardzo często towarzyszy im też światłowstręt. Ponadto zaćma może być na jednym oku bardziej zaawansowana niż na drugim - objaśnia specjalistka.
Trzeba też wspomnieć o pacjentach młodszych, tj. już po 40. roku życia, którzy również chorują na zaćmę. Występuje u nich dość specyficzny rodzaj - upośledzone jest widzenie w ciągu dnia, w warunkach jasnych, natomiast wieczorem, kiedy jest już ciemno, osoby te pozornie widzą lepiej.
- Z reguły pacjenci na początkowym etapie szukają pomocy u optyka. Niestety, zmiana okularów w tego typu przypadkach absolutnie nie przynosi rezultatów. Dlatego następnym krokiem jest zgłoszenie się z przypadłością do okulisty, który w trakcie badania biomikroskopowego lampą szczelinową jest w stanie potwierdzić, czy występuje zmętnianie soczewki - wyjaśnia dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska.
2. Dlaczego pojawia się zaćma?
Zmętnienie soczewki to przypadłość wynikająca głównie z procesów starzenia się tkanek. To dlatego może dotknąć praktycznie każdego. Do jej powstawania może przyczyniać się również przyjmowanie leków m.in. kardiologicznych czy sterydów. Kolejna grupa przyczyn powstawania zaćmy to urazy, wśród nich wypadki komunikacyjne, uderzenia w okolicę głowy lub oczu. Tak spowodowaną zaćmę pourazową również powinno się możliwie jak najszybciej zoperować.
Powstawanie zaćmy przyspiesza też palenie tytoniu czy promieniowanie UV. Nie potwierdzono co prawda bezpośredniego wpływu światła niebieskiego (atakującego nas obecnie niemal z każdej strony – z ekranów komputerów, telefonów czy tabletów), choć może ono powodować uszkodzenie siatkówki oraz inne bardzo groźne schorzenie oczu, jakim jest zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem.
Zdarzają się też chorzy, u których zaćma postępuje naprawdę szybko. Specjalistka kliniki Oko-Test podkreśla, że tacy pacjenci powinni zostać skierowani równolegle na badania do innych specjalistów, np. do diabetologa czy endokrynologa, ponieważ postępująca zbyt szybko dolegliwość może często towarzyszyć innym poważnym chorobom ogólnoustrojowym, np. cukrzycy.
Niestety, zmętnienie soczewki to proces, który sam nigdy się nie cofa. - Jedynym skutecznym sposobem poradzenia sobie z zaćmą jest operacja - tłumaczy dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska.
3. Profilaktyka zaćmy
Pierwsza z form profilaktyki zmętnienia soczewki, która zdecydowanie powinna być stosowana przez wszystkich, to ochrona oczu przed promieniowaniem UV.
- Promieniowanie słoneczne, na które jesteśmy narażeni przez cały rok, także może przyczyniać się do powstawania zaćmy. Każdy z nas powinien nosić okulary dobrej jakości, koniecznie z niezbędnymi filtrami UVA i UVB. Tak samo, jak na skórę nakładamy kremy z możliwie jak najwyższym SPF, tak dla ochrony oczu powinno się nosić odpowiednie okulary - radzi okulistka.
Ogólnie rozumiany zdrowy tryb życia, aktywność fizyczna, zbilansowane odżywianie i dbałość o siebie także przyczyniają się do dobrej kondycji oczu. Dr n. med. Violetta Tomczyk-Dorożyńska zwraca uwagę, że zaćma może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. To jedna z najczęściej występujących przyczyn ślepoty odwracalnej. Jedynym sposobem jej leczenia jest operacja. Kiedy chory zgłasza się do okulisty już z zaawansowaną zaćmą (twardą), ryzyko komplikacji okołozabiegowych znacznie wzrasta. Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie problemu.
- Jeśli zaćma nie jest jeszcze wysoce zaawansowana, zabieg jej usunięcia może odbywać się szybko (trwa zaledwie kilka minut), bezboleśnie i bezpiecznie. Jeżeli natomiast mamy do czynienia z zaawansowaną formą choroby, jak np. zaćma brunatna czy przejrzała, procedura staje się bardziej skomplikowana i niestety – może wiązać się z ryzykiem powikłań.
Niestety, chorzy z typową zaćmą, tj. starczą, z reguły długo zwlekają ze zgłoszeniem się do okulisty. Często mają wrażenie, że ich wzrok jest całkiem dobry, ponieważ proces upośledzania widzenia nie następuje z dnia na dzień. Adaptują się do coraz gorszego widzenia, nie zauważają spadku jego jakości. Osoby te próbują funkcjonować normalnie – pomimo że bardzo często ostrość ich widzenia jest już na poziomie zaledwie 10-20 proc.
- Jako okuliści od wielu lat zajmujący się w naszej klinice diagnostyką i leczeniem zaćmy, widzimy dużą barierę u osób starszych przed zgłoszeniem się z tym schorzeniem do specjalisty. Osoby te obawiają się długich kolejek do poradni okulistycznych w placówkach publicznych, jednak z drugiej strony nie decydują się na badania w prywatnych gabinetach ze względu na koszty. Tymczasem zegar tyka i ich wzrok z dnia na dzień staje się słabszy - ostrzega ekspert.
- Dlatego postanowiliśmy jak najbardziej uprościć i skrócić im ścieżkę dostania się na badania. W tym celu w placówce Oko-Test w Nowym Targu przygotowaliśmy "Akcję-zaćma", która pozwala zgłosić się osobom po 60. roku życia na bezpłatne badanie wzroku, które pomaga ustalić, czy pacjent cierpi na to schorzenie. Jedyne, co trzeba zrobić, to zapisać się i przyjść na badanie do naszych placówek. Mimo, że jesteśmy kliniką prywatną, to w naszym Oddziale Chirurgii Jednego Dnia w Nowym Targu operujemy zaćmę również bezpłatnie w ramach kontraktu z NFZ. Wystarczy zgłosić się do nas ze skierowaniem do szpitala od okulisty, lekarza rodzinnego lub innego specjalisty - wyjaśnia.
- Nasi okuliści wykonają badanie kwalifikacyjne do zabiegu, podczas którego kompleksowo badany jest wzrok, obliczana moc soczewki wewnątrzgałkowej wszczepianej do oka, a także ustalany jest dogodny dla pacjenta termin zabiegu. Operacje wykonywane są bez kolejek. Po przeprowadzonym zabiegu pacjent przez krótki czas pozostaje pod specjalistyczną opieką na oddziale, gdzie wykwalifikowany personel medyczny monitoruje jego stan zdrowia, a także zaznajamia pacjenta z pooperacyjnymi zaleceniami. Dzięki temu świadomy pacjent i jego rodzina wracają bezpiecznie do domu. W ramach zabiegu ustalane są także dwie obowiązkowe, bezpłatne wizyty kontrolne – tłumaczy specjalistka.
Wiele osób zwleka z diagnozą i leczeniem zaćmy. Zdarza się, że starsi pacjenci trafiają do gabinetów okulistycznych dopiero w momencie, kiedy już zupełnie nie są w stanie samodzielnie funkcjonować. Tymczasem diagnostyka problemu jest bardzo prosta, a jej leczenie wcale nie musi być tak obciążające jak wielu chorych mogłoby sądzić. Wzrok jest najważniejszym ze zmysłów, dlatego powinno się regularnie o niego dbać, odwiedzając okulistów.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.