Urazy awulsyjne – przyczyny, objawy i leczenie
Urazy awulsyjne powstają na skutek silnego skurczu mięśnia lub niefizjologicznego ruchu stawu. Jego istotą jest przerwanie ciągłości tkanki kostnej. Mówi się o nim, gdy dochodzi do oderwania fragmentu kostnego z przyczepem więzadła czy ścięgna od głównego masywu kości. Złamanie awulsyjne występuje w miejscach umocowania ścięgien i więzadeł do kości. Na czym polega ich leczenie?
1. Co to są urazy awulsyjne?
Urazy awulsyjne to utrata ciągłości struktury kości z przemieszczeniem lub oderwaniem fragmentu kości w pobliżu większych grup mięśniowych. Mówi się, że to złamanie z szarpnięcia (siła szarpnięcia prowadzi do wyrwania fragmentu kostnego). Jego istotą jest oderwanie fragmentu kości pod wpływem działania dużych sił ze strony aparatu mięśniowego.
Złamanie awulsyjne występuje w miejscu umocowania ścięgien i więzadeł do kości. Uraz tego typu najczęściej dotyczy okolic przynasadowych kości skokowej, guza kulszowego i kolca biodrowego.
Typowym miejscem patologii są kości skokowe, kości śródstopia i palców, kość łonowa:
- kości kulszowej (guz kulszowy),
- kości udowej (kolec biodrowy przedni dolny, krętarz mniejszy),
- stopy (kość skokowa, V kość śródstopia i palców),
- stawu kolanowego (rzepki),
- kości łonowej.
2. Przyczyny urazu awulsyjnego
Urazy awulsyjne powstają, gdy ścięgno lub więzadło wyrywa fragment kostny. Powodem jest sytuacja, kiedy siła mięśniowa jest dużo większa niż wytrzymałość kostna, a przyczepy więzadeł i mięśni są mocniejsze niż kość.
Złamanie awulsyjne to zarówno konsekwencja jednorazowego zadziałania siły, jak i skutek kilku mikrourazów (nie jest to jednak złamanie zmęczeniowe). Bywa efektem dynamicznego i znacznego rozciągnięcia mięśnia, urazu skrętnego w obrębie stawu czy bardzo silnego skurczu. Ryzyko złamania awulsyjnego rośnie w podeszłym wieku i przypadku uprawiania sportów wysokiego ryzyka, jak również nowotworu kości bądź osteoporozy. Złamanie z szarpnięcia to częsty uraz sportowców i dzieci (u dzieci ścięgna i więzadła są zwykle mocniejsze niż tkanka kostna, stąd uszkodzeniu często najpierw ulega kość, a nie mięśnie i więzadła, jak dzieje się u dorosłych).
3. Objawy urazu awulsyjnego
Typowe objawy złamania awulsyjnego to:
- ból w okolicy złamania, zarówno samoistny (rozpierający, pulsujący), jak i towarzyszący badaniu palpacyjnemu,
- obrzęk tkanek powyżej lub poniżej złamania,
- krwiak, zasinienie,
- ocieplenie tkanek,
- tkliwość przy dotykaniu w okolicy złamania,
- brak ograniczenia rozciągania mięśnia,
- zniekształcenie w obrębie złamania,
- trudności z wykonywaniem ruchu, problem z poruszaniem, obciążaniem kończyny, bolesne ograniczenie ruchomości danego stawu, dyskomfort podczas podejmowania prób w poruszaniu się, czyli utrata funkcji kończyny,
- osłabienie siły mięśniowej.
4. Diagnostyka, leczenie i rehabilitacja
Objawów urazów awulsyjnych nie wolno lekceważyć, ponieważ wpływają one nie tylko na komfort funkcjonowania, ale zbagatelizowane mogą skutkować powikłaniami. W sytuacji, gdy pojawiają się niepokojące objawy bądź wyraźne dolegliwości, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem: chirurgiem bądź ortopedą.
Badania wykorzystywane w diagnostyce urazów awulsyjnych to:
Złamania awulsyjne najczęściej leczy się zachowawczo. Najważniejsze jest unieruchomienie miejsca złamania i odciążenie go przy pomocą opatrunku gipsowego lub ortezy.
Czas gojenia urazu awulsyjnego zależy od wielu czynników, głównie rodzaju i lokalizacji złamania, wieku i stanu pacjenta, chorób współtowarzyszących i tempa gojenia. Zwykle trwa około 6 tygodni.
Stosowana jest także terapia przeciwbólowa. Pomaga utrzymywanie kończyny w elewacji (unoszenie jej) oraz chłodzące okłady. Gdy istnieje duże ryzyko choroby zakrzepowej, zlecana jest farmakologiczna profilaktyka przeciwzakrzepowa.
W przypadku bardziej skomplikowanych złamań awulsyjnych konieczna jest operacja chirurgiczna przeprowadzona metodą otwartej redukcji złamań. Wskazaniem do zabiegu jest:
- złamanie znacznie przemieszczone,
- szczelina złamania przebiega przezstawowo,
- fragment oderwanej kości jest duży, co wiąże się z ryzykiem konfliktu z innymi strukturami.
Niezależnie od miejsca urazu, jak i sposobu leczenia złamania awulsyjnego, w celu odzyskania pełnej sprawności wskazana jest rehabilitacja i ćwiczenia. Działania wspierają proces odtworzenie kości, wzmacniają mięśnie, a i zapobiegają groźnym zastojom krwi i limfy. Zaniedbane lub nieodpowiednie leczenie złamania awulsyjnego może prowadzić do ograniczenia sprawności ruchowej.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.