Wanad. Mikroskładnik ważny dla profilaktyki cukrzycy

Wanad to metal przejściowy, dość powszechnie występujący w skorupie ziemskiej, choć zazwyczaj w niewielkich ilościach. Pierwiastek ten, zaliczany do mikroelementów, występuje w różnych minerałach oraz w złożach paliw kopalnych. Odkryto go na początku XIX wieku, a swoją nazwę zawdzięcza skandynawskiej bogini o imieniu Vanadis. Mimo tego, że minęło już ponad 200 lat od jego odkrycia, pierwiastek nadal nie został w pełni zbadany i nie jest optymalnie wykorzystywany w medycynie.

Wanad ma znaczenie zarówno w przemyśle, jak i w procesach biologicznych. W organizmie człowieka występuje w bardzo małych ilościach - zazwyczaj około 20 mikrogramów, głównie w kościach, wątrobie i śledzionie.

Wanad to pierwiastek uczestniczący w wielu procesach fizjologicznych, wspomaga działanie enzymów, wpływa na różne szlaki metaboliczne. Uważa się, że wspiera wzrost kości, zdrowie układu rozrodczego i regulację poziomu cukru we krwi.

Zdaniem niektórych naukowców może naśladować działanie insuliny, dlatego od lat jest obiektem zainteresowania w badaniach nad cukrzycą. Analizy przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że związki wanadu mogą poprawiać metabolizm glukozy i zwiększać wrażliwość tkanek na insulinę. Część badań klinicznych u ludzi wykazała poprawę kontroli poziomu cukru we krwi, jednak inne nie potwierdziły istotnych efektów. W związku z tym potrzebne są dalsze prace, aby określić skuteczność i bezpieczeństwo stosowania wanadu w leczeniu tej choroby cywilizacyjnej.

Wanadowi przypisuje się również korzystne oddziaływanie na kości. Przede wszystkim wspiera on mineralizację kości, zmniejszając ryzyko zachorowania na osteoporozę. Trwają też badania nad właściwościami przeciwutleniającymi wanadu, które mogą chronić komórki przed stresem oksydacyjnym.

Naukowcy analizują także potencjał wykorzystania wanadu w terapii przeciwnowotworowej. Warto również dodać, że wanad może obniżać wysokie ciśnienie i zapobiegać odkładaniu się tzw. "złego" cholesterolu (LDL).

Wanad wchodzi w skład wielu minerałów, lecz rzadko występuje w formie czystej. Surowiec ten pozyskuje się z różnych związków mineralnych, dawniej głównym jego źródłem był patronit (siarczek wanadu). Na początku XX wieku większość wanadu otrzymywano z karnotytu (wanadanu uranylowo-potasowego), wydobywanego przede wszystkim dla uzyskania uranu. Wanadynit (chlorowanadan ołowiu) ma mniejsze znaczenie gospodarcze. Obecnie najważniejszym źródłem wanadu są złoża tytanomagnetytu, w których pierwiastek ten występuje jako domieszka.

Wanad można również znaleźć w żywności, jednak w niewielkich ilościach. Dobrymi źródłami są tego pierwiastka są:

• grzyby,
• owoce morza takie jak: krewetki, kraby, ostrygi oraz homary,
• koperek,
• czarny pieprz,
• natka pietruszki,
• pełne ziarna zbóż i produkty zbożowe.

Zrównoważona dieta zwykle dostarcza wystarczających ilości wanadu, a jego niedobór u ludzi jest bardzo rzadki. Jak w przypadku każdego składnika odżywczego, kluczowa jest równowaga - spożycie powinno mieścić się w bezpiecznych granicach.

Sięgając po produkty zawierające wanad, warto pamiętać, że jego związki są podatne na działanie wysokiej temperatury, światła i wilgoci. Z tego względu żywność bogata w ten pierwiastek - np. pieprz czy suszone grzyby - powinna być przechowywana w suchym i zacienionym miejscu.

Nie ustalono oficjalnej, zalecanej dziennej dawki (RDA) dla wanadu, ponieważ jego rola w organizmie człowieka nie jest jeszcze w pełni poznana. Szacuje się jednak, że 10-20 mikrogramów dziennie wystarcza do prawidłowego funkcjonowania.

Eksperci zalecają, by zachować ostrożność przy suplementacji - zbyt duże dawki mogą prowadzić do wystąpienia nudności, bólu brzucha, uszkodzenia wątroby lub nerek. Osoby z chorobami przewlekłymi lub przyjmujące leki powinny skonsultować się z lekarzem przed suplementacją.

Źródła: www.pgi.gov.pl vitaminschannel.com

Źródła

1. Dagmara Dąbek