Trwa ładowanie...

Witamina K - rola, objawy nadmiaru i niedoboru, źródła

 Paula Jakubasik
29.09.2023 17:33
Witamina K znajduje się w zielonych warzywach.
Witamina K znajduje się w zielonych warzywach. (123rf)

Witamina K to jedna z substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niedobór witaminy K u dorosłych występuje rzadko, ale u noworodków jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia. Co warto wiedzieć o witaminie K, jakie są objawy jej niedoboru i nadmiaru?

spis treści

1. Charakterystyka witaminy K

Witamina K to grupa organicznych związków chemicznych. W naturze występuje, jako:

  • witamina K1 (filochinon, fitomenadion, fitonation) - jest dostarczana razem z produktami pochodzenia roślinnego, przyswajalność wynosi 30-70%,
  • witamina K2 (menachinon) - wykazuje prawie 100% przyswajalności, jest wytwarzana przez drobnoustroje obecne w układzie pokarmowym.
Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Syntetyczna witamina K jest określana symbolem K3 (menadion). W przeciwieństwie do powyższych form rozpuszcza się w wodzie. Witamina K została odkryta w latach 30. XX wieku przez Henrika Dama i Edwarda Adelberta Doisy'ego.

2. Rola witaminy K

Witamina K jest niezbędna do procesu syntezy czynników krwi oraz białka (protrombiny). Niedobór czynników sprawia, że krew krzepnie zbyt wolno, a krwawienie trudno zatrzymać.

Witamina K ma pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, przede wszystkim uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne. Dzięki temu rzadziej dochodzi do ich pękania, a miesiączka jest zdecydowanie mniej obfita.

Związek ten jest potrzebny do zaistnienia równowagi wapnia w organizmie. Układ szkieletowy z pomocą witaminy K wychwytuje cząsteczki wapnia, niezbędne do budowania tkanki kostnej.

Dodatkowo witamina K ma właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze oraz antybakteryjne. Niektórzy są zdania, że regularna suplementacja zmniejsza ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.

3. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K

  • dzieci do 1. roku życia - 8 µg,
  • dzieci 1-3 lata - 15 µg,
  • dzieci 3-6 lat - 20 µg,
  • dzieci 7-9 lat - 25 µg,
  • 10-12 lat - 40 µg,
  • 13-15 lat - 50 µg,
  • 16-18 lat - 55 µg,
  • mężczyźni od 19. roku życia - 65 µg,
  • kobiety od 19. roku życia - 55 µg,
  • kobiety w ciąży oraz okresie laktacji - 55 µg.

4. Niedobór witaminy K

Niedobór witaminy K u dorosłych występuje rzadko, ponieważ flora bakteryjna jelit zaspokaja większość dziennego zapotrzebowania, a pozostałą część uzupełniamy wraz z pokarmem.

Poziom witaminy K powinny regularnie kontrolować osoby z poważnymi chorobami jelit i wątroby oraz zespołem złego wchłaniania, a także pacjenci chorzy na celiakię, cholestazę, mukowiscydozę lub przewlekłe zapalenie trzustki.

Niedobór może być też spowodowany długotrwałym przyjmowaniem antybiotyków, leków przeciwzakrzepowych lub przeciwdrgawkowych, a także niedożywieniem czy dietą ubogą w zielone warzywa.

Objawy niedoboru witaminy K:

  • obfite miesiączki,
  • krwotoki z nosa lub układu pokarmowego,
  • częste pojawianie się siniaków, nawet przy lekkim uderzeniu,
  • problem z zatamowaniem krwi,
  • biegunki,
  • krwiomocz,
  • podatność na infekcje bakteryjne.

Po zaobserwowaniu kilku z powyższych objawów warto wykonać badania krwi. Przedłużający się niedobór witaminy K może prowadzić do osteoporozy, anemii, problemów z wątrobą, żółtaczki i zwapnienia naczyń krwionośnych.

Zobacz także:

4.1. Niedobór witaminy K u noworodka

Niedobór witaminy K u dzieci występuje bardzo często, ze względu na niewielką ilość bakterii w układzie pokarmowym. W efekcie może dojść do choroby krwotocznej noworodków, która zagraża życiu.

Z tego powodu dzieciom w ciągu 6 godzin od przyjścia na świat podaje się 1 mg witaminy K domięśniowo. Zaleca się również, by niemowlęta karmione piersią przyjmowały witaminę K do 3. miesiąca życia.

5. Nadmiar witaminy K

Nadmiar witaminy K występuje u osób, które stosują suplementy bez wcześniejszego wykonania badań krwi. Objawy nadmiaru witaminy K to nadmierna potliwość, uczucie gorąca, bóle serca i wątroby, U noworodków natomiast - anemia hemolityczna, hiperbilirubinemia lub żółtaczka.

6. Źródła witaminy K

  • brokuły,
  • jarmuż,
  • szpinak,
  • brukselka,
  • sałata,
  • rukola,
  • roszponka,
  • kapusta włoska,
  • szparagi,
  • natka pietruszki,
  • botwinka,
  • seler naciowy,
  • awokado,
  • szczaw,
  • ogórki,
  • cukinia,
  • bób,
  • groszek,
  • pomidory,
  • marchew,
  • ziemniaki,
  • brzoskwinie,
  • truskawki.

W mniejszych ilościach substancja ta znajduje się w wątrobie wołowej, jajkach, mleku i nabiale. Witamina K jest odporna na wpływ temperatury, a jej przyswajalność znacznie zwiększa towarzystwo tłuszczów - oleju, oliwy, orzechów czy pestek.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze