Witamina K - rola, objawy nadmiaru i niedoboru, źródła
Witamina K to jedna z substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niedobór witaminy K u dorosłych występuje rzadko, ale u noworodków jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia. Co warto wiedzieć o witaminie K, jakie są objawy jej niedoboru i nadmiaru?
1. Charakterystyka witaminy K
Witamina K to grupa organicznych związków chemicznych. W naturze występuje, jako:
- witamina K1 (filochinon, fitomenadion, fitonation) - jest dostarczana razem z produktami pochodzenia roślinnego, przyswajalność wynosi 30-70%,
- witamina K2 (menachinon) - wykazuje prawie 100% przyswajalności, jest wytwarzana przez drobnoustroje obecne w układzie pokarmowym.
Syntetyczna witamina K jest określana symbolem K3 (menadion). W przeciwieństwie do powyższych form rozpuszcza się w wodzie. Witamina K została odkryta w latach 30. XX wieku przez Henrika Dama i Edwarda Adelberta Doisy'ego.
2. Rola witaminy K
Witamina K jest niezbędna do procesu syntezy czynników krwi oraz białka (protrombiny). Niedobór czynników sprawia, że krew krzepnie zbyt wolno, a krwawienie trudno zatrzymać.
Witamina K ma pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, przede wszystkim uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne. Dzięki temu rzadziej dochodzi do ich pękania, a miesiączka jest zdecydowanie mniej obfita.
Związek ten jest potrzebny do zaistnienia równowagi wapnia w organizmie. Układ szkieletowy z pomocą witaminy K wychwytuje cząsteczki wapnia, niezbędne do budowania tkanki kostnej.
Dodatkowo witamina K ma właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze oraz antybakteryjne. Niektórzy są zdania, że regularna suplementacja zmniejsza ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.
3. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K
- dzieci do 1. roku życia - 8 µg,
- dzieci 1-3 lata - 15 µg,
- dzieci 3-6 lat - 20 µg,
- dzieci 7-9 lat - 25 µg,
- 10-12 lat - 40 µg,
- 13-15 lat - 50 µg,
- 16-18 lat - 55 µg,
- mężczyźni od 19. roku życia - 65 µg,
- kobiety od 19. roku życia - 55 µg,
- kobiety w ciąży oraz okresie laktacji - 55 µg.
4. Niedobór witaminy K
Niedobór witaminy K u dorosłych występuje rzadko, ponieważ flora bakteryjna jelit zaspokaja większość dziennego zapotrzebowania, a pozostałą część uzupełniamy wraz z pokarmem.
Poziom witaminy K powinny regularnie kontrolować osoby z poważnymi chorobami jelit i wątroby oraz zespołem złego wchłaniania, a także pacjenci chorzy na celiakię, cholestazę, mukowiscydozę lub przewlekłe zapalenie trzustki.
Niedobór może być też spowodowany długotrwałym przyjmowaniem antybiotyków, leków przeciwzakrzepowych lub przeciwdrgawkowych, a także niedożywieniem czy dietą ubogą w zielone warzywa.
Objawy niedoboru witaminy K:
- obfite miesiączki,
- krwotoki z nosa lub układu pokarmowego,
- częste pojawianie się siniaków, nawet przy lekkim uderzeniu,
- problem z zatamowaniem krwi,
- biegunki,
- krwiomocz,
- podatność na infekcje bakteryjne.
Po zaobserwowaniu kilku z powyższych objawów warto wykonać badania krwi. Przedłużający się niedobór witaminy K może prowadzić do osteoporozy, anemii, problemów z wątrobą, żółtaczki i zwapnienia naczyń krwionośnych.
4.1. Niedobór witaminy K u noworodka
Niedobór witaminy K u dzieci występuje bardzo często, ze względu na niewielką ilość bakterii w układzie pokarmowym. W efekcie może dojść do choroby krwotocznej noworodków, która zagraża życiu.
Z tego powodu dzieciom w ciągu 6 godzin od przyjścia na świat podaje się 1 mg witaminy K domięśniowo. Zaleca się również, by niemowlęta karmione piersią przyjmowały witaminę K do 3. miesiąca życia.
5. Nadmiar witaminy K
Nadmiar witaminy K występuje u osób, które stosują suplementy bez wcześniejszego wykonania badań krwi. Objawy nadmiaru witaminy K to nadmierna potliwość, uczucie gorąca, bóle serca i wątroby, U noworodków natomiast - anemia hemolityczna, hiperbilirubinemia lub żółtaczka.
6. Źródła witaminy K
- brokuły,
- jarmuż,
- szpinak,
- brukselka,
- sałata,
- rukola,
- roszponka,
- kapusta włoska,
- szparagi,
- natka pietruszki,
- botwinka,
- seler naciowy,
- awokado,
- szczaw,
- ogórki,
- cukinia,
- bób,
- groszek,
- pomidory,
- marchew,
- ziemniaki,
- brzoskwinie,
- truskawki.
W mniejszych ilościach substancja ta znajduje się w wątrobie wołowej, jajkach, mleku i nabiale. Witamina K jest odporna na wpływ temperatury, a jej przyswajalność znacznie zwiększa towarzystwo tłuszczów - oleju, oliwy, orzechów czy pestek.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.