Wybór glukometru
Wybór glukometru to dylemat, przed którym stają osoby chorujące na cukrzycę. Nieodzownym elementem samokontroli cukrzycy, niezależnie od jej typu, jest pomiar stężenia glukozy przy użyciu glukometru. Celem, do którego chory powinien dążyć, jest poziom glukozy oznaczany na czczo, mieszczący się w przedziale 70 -110 mg/dl, natomiast 2 godziny po posiłku poniżej 160 mg/dl.
Zalecana częstość oznaczeń glikemii jest uzależniona od rodzaju cukrzycy, a przede wszystkim od sposobu jej leczenia.
Chorujący na cukrzycę typu 1, leczeni intensywną insulinoterapią, powinni wykonywać tzw. profil dobowy. Pomiary wykonuje się na czczo, przed każdym głównym posiłkiem, 90-120 min po każdym głównym posiłku, przed snem oraz dodatkowo, w zależności od wskazań, o 24.00 i 3.00. Należy pamiętać, że w zależności od wyników pacjenci powinni modyfikować dawkowanie insuliny.
Pacjenci chorujący na cukrzycę typu 2, leczeni dietą, powinni przynajmniej 1 raz w miesiącu wykonywać tzw. półprofil glikemii. Polega to na oznaczaniu glikemii rano na czczo, 2 godziny po każdym głównym posiłku, oraz przed snem.
Jeżeli w leczeniu stosowane są oprócz diety dodatkowo doustne leki przeciwcukrzycowe zaleca się wykonywanie półprofilu 1 raz w tygodniu.
W przypadku cukrzycy typu 2 leczonej insuliną zaleca się codzienne 1 do 2 pomiarów w ciągu dnia, 1 raz w tygodniu półprofil glikemii, a 1 raz w miesiącu pełny dobowy profil.
1. Jaki glukometr wybrać?
Zaopatrując się w glukometr, pacjent powinien kierować się funkcjonalnością, a co za tym idzie łatwością pobrania krwi, jakością i powtarzalnością wyników, trwałością urządzenia, możliwością wymiany urządzenia w przypadku jego awarii. Takie parametry, jak czas potrzebny do uzyskania wyniku, kolor, wielkość mają znaczenia drugorzędne.
Istotne znaczenie ma sposób pobrania próbki krwi. Ważne jest to, czy urządzenie samo zasysa próbkę i umieszcza ją we właściwym miejscu paska oraz czy wynik będzie prawidłowy nawet przy dotkięciu paska palcem podczas pobierania. Wśród dostępnych na rynku glukometrów można znaleźć takie, w których próbkę krwi trzeba umieścić w odpowiednim obszarze na pasku pomiarowym. Jeśli przez przypadek dotknie się palcem paska podczas nakładania próbki krwi, wynik pomiaru może być nieprawidłowy. W takim przypadku bardzo istotne jest utrzymanie czystości pasków i glukometru.
Stosowane obecnie paski są na tyle dobrej jakości, że nie ma konieczności pakowania ich w osobne opakowania. Pomimo wielokrotnego otwierania opakowania zbiorczego, nie tracą one jakości i pozwalają uzyskać wiarygodne pomiary. Bardzo ważne jest dokładne przestrzeganie instrukcji.
Glukometry w większości są urządzeniami wykorzystującymi elektroniczny pomiar glukozy, oparty na podstawie oceny ładunku elektrycznego powstałego w wyniku reakcji glukolzy w badanej próbce krwi z substancją chemiczną zawartą w pasku. Taki mechanizm działania pozwala uzyskać wynik z niewielkiej próbki krwi i wyklucza błąd pomiaru, wynikający z zanieczyszczenia. W glukometrach optycznych pomiar polega na zmianie zabarwienia substancji chemicznej w zależności od stężenia glukozy w badanej próbce. Należy pamiętać że paski używane do tej metody są bardzo wrażliwe na zabrudzenia.
Istotne jest, aby używać stale tego samego glukometru. Ze względu na konstrukcję i mechanizmy działania mogą występować różnice pomiędzy poszczególnymi modelami sięgające 20–30 %. Niektóre z nich podają poziom glukozy w osoczu, inne zaś w krwi żylnej. Powoduje to znaczne odstępstwa w uzyskiwanych wynikach. Stosowanie 2–3 urządzeń do samokontroli jest zbędne i może powodować np. niepotrzebne zmiany z leczeniu. Przydatną cechą glukometrów jest pamięć pomiarów. Należy pamiętać, aby dbać o dokładne ustawienie daty i czasu. Pozwala to na wsteczną ocenę wyrównania metabolicznego.
Niektóre urządzenia mają możliwość podłączenia do komputera i przesłania danych. Możemy w ten sposób uzyskać wyniki w postaci tabel i wykresów glikemii. Funkcje te w istotny sposób usprawniają samokontrolę i pomagają podejmować decyzje terapeutyczne przez lekarza prowadzącego.
W większości urządzeń, zmieniając opakowanie pasków, należy wprowadzić ich nowy kod do glukometru. Zaniedbanie tego obowiązku jest jedną z przyczyn błędnych pomiarów. Kodowanie pasków jest swego rodzaju kontrolą jakości m. in. przypomina o dacie ważności. Na rynku obecne są glukometry, w których wyeliminowano konieczność kodowania.
Kierując się stopniem samodzielności chorego należy zwrócić uwagę na fakt, czy glukometr posiada duży czy mały wyświetlacz. W przypadku osób słabo widzących ma to kluczowe znaczenie.
Nieprawidłowości w pomiarach mogą wystąpić w każdym glukometrze. Należy pamiętać, że każde urządzenie ma dopuszczalny zakres błędu sięgający 10–20 %. Z tego powodu nie należy stosować glukometrów w celu diagnostyki cukrzycy. Nie można na podstawie oznaczeń glukozy glukometrem rozpoznać cukrzycy. Nie zaleca się również stosowania glukometrów przez osoby zdrowe w celu oceny dobowych wahań glikemii.
2. Oznaczenie stężenia glukozy może być również nieprawidłowe ze względu na:
używanie przeterminowanych pasków,
błędy w kodowaniu pasków,
używane środki dezynfekujące. Alkohol w nich zawarty wpływa na zaniżenie wyniku;mydła, kremy, zabrudzenia na skórze,
wysokie stężenie witaminy C zawyża wynik w glukometrach optycznych,
temperaturę oraz wilgotność powietrza, które mają wpływ na starzenia się pasków. Każdy glukometr jest kalibroany w określonych warunkach atmosferycznych,
temperaturę miejsca nakłucia, zimne palce lepiej ogrzać pod ciepłą wodą albo delikatnie pomasować, co ułatwi napływ krwi,
niedostateczne ukłucie i „wyciskanie” krwi,
pomiar z innych części dłoni niż opuszki palców i boczna jej strona.
W miarę upływu czasu i przyzwyczajenia do stosowania najbardziej przyjaznego glukometru, błędy pomiarowe powinny być minimalizowane. Należy pamiętać, że prawidłowo używany gleukometr jest niezbędnym narzędziem w leczeniu cukrzycy.
Bibliografia
Gill G.V., Pickup J.C., Williams G. Cukrzyca - trudne pytania, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2001, ISBN 83-88778-13-7
Czech A., Tatoń J. Cukrzyca. Podręcznik edukacji terapeutycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-13115-2
Howorka K. Funkcjonalna insulinoterapia, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 1997, ISBN 83-86019-26-3
Cichocka A. Praktyczny poradnik żywieniowy w odchudzaniu oraz profilaktyce i leczeniu cukrzycy typu 2, Medyk, Warszawa 2010, ISBN 978-83-89745-58-3
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.