Zespół Kabuki – przyczyny, objawy i leczenie

Zespół Kabuki (zespół makijażu Kabuki, zespół Niikawy-Kurokiego, ang. Kabuki syndrome, Kabuki makeup syndrome, KMS, Niikawa-Kuroki syndrome) to rzadka choroba genetyczna, w przebiegu której występują liczne wady wrodzone.

Częstość występowania choroby szacowana jest na około 1:32 000. Jej najbardziej charakterystycznym objawem są specyficzne cechy budowy twarzy, które przywodzą na myśl charakteryzacje aktorów japońskiego teatru, którego nazwa brzmi Kabuki.

Choroba bywa nazywana także zespołem makijażu Kabuki (ang. Kabuki makeup syndrome, KMS). Zespół Kabuki występuje we wszystkich grupach etnicznych, choć po raz pierwszy został opisany w Japonii, w 1981 roku.

Dokonali tego dwaj badacze: Norio Niikawa oraz Yoshikazu Kuroki, stąd nazwa tej jednostki chorobowej pochodzi od ich nazwisk: zespół Niikawy-Kurokiego (ang. Niikawa-Kuroki syndrome).

Zespół makijażu Kabuki jest chorobą genetyczną. Do jej pojawienia się prowadzą mutacje genu MLL2 lub genu KDM6A, które wywołują syntezę nieprawidłowych form enzymów, fizjologicznie powiązanych z procesami regulowania transkrypcji genów.

W większości przypadków zespołu Niikawy-Kurokiego choroba pojawia się de novo. Oznacza to, że do mutacji dochodzi u dziecka. Schorzenia nie przekazują mu rodzice. Jeśli już do tego dojdzie, model dziedziczenia zależy od mutacji.

W przypadku mutacji genu MLL2 choroba jest dziedziczona autosomalnie dominująco, zaś w przypadku genu KDM6A - dominująco w sprzężeniu z chromosomem X. Większość przypadków zespołu jest sporadyczna (nierodzinna).

KMS to zespół dysmorficzny, stąd najbardziej charakterystyczne są specyficzne cechy wyglądu chorych, zwłaszcza w odniesieniu do twarzy. Charakterystyczna dysmorfia twarzy występuje u niemal wszystkich pacjentów.

Osoba z zespołem Kabuki posiada:

• szeroko rozstawione gałki oczne,
• długą szparę powiekową,
• odwróconą dolną powiekę,
• płaski koniuszek nosa, krótką przegrodę nosową,
• tak zwane zmarszczki nakątne, czyli fałd skórny przebiegający od górnej do dolej powieki,
• uniesioną górną wargę z otwartymi ustami,
• odstające, duże uszy, malformacje małżowin usznych, dołki przeduszne lub przetoki,
• czasem rozszczep podniebienia oraz wady w uzębieniu.

Ponadto u osób chorujących na KMS obserwuje się:

• wady w obrębie układu kostno-stawowego (to nieprawidłowo wykształcone kręgi, skolioza, nadmierna ruchomość w stawach, anomalie żeber, strzałkowe rozszczepy trzonów kręgów, ukryty rozszczep kręgosłupa),
• rodzone wady serca i zaburzenia przewodzenia sercowego (ubytek przegrody międzykomorowej, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej, tetralogia Fallota, koarktacja aorty, przetrwały przewód tętniczy, tętniak aorty, przełożenie wielkich naczyń, blok prawej odnogi pęczka Hisa),
• napady drgawkowe,
• obniżenie napięcia mięśniowego.

Typowa jest brachydaktylia, to jest krótkopalczastość, zwłaszcza małego palca, który może być skrzywiony oraz tak zwane opuszki płodowe palców dłoni i stóp, które są wypukłe i przypominają poduszeczki.

Ponadto większość chorych dotyka niepełnosprawność intelektualna (w stopniu lekkim lub umiarkowanym), niedostateczny wzrost oraz mikrocefalia. Dzieci z zespołem Kabuki wolno rosną i nie przybierają prawidłowo na wadze, co przekłada się na zaburzenia w rozwoju ruchowym.

Podejrzenie zespołu Kabuki pada najczęściej na podstawie obserwacji charakterystycznych cech dysmorficznych. Niekiedy symptomy są mniej nasilone, dlatego nie zawsze tuż po urodzeniu dziecka można stwierdzić, że cierpi ono na tę chorobę.

Diagnozę można postawić dopiero po przeprowadzeniu badań genetycznych, w których stwierdzona zostanie mutacja genów, odpowiadająca za KMS. Choroby Kabuki nie da się wyleczyć. Terapia ma charakter objawowy. Oznacza to, że skupia się ona na łagodzeniu objawów.

Celem działań jest poprawa jakości życia pacjentów. Ponieważ schorzeniu mogą towarzyszyć inne wady wrodzone oraz choroby, pacjent chorujący na zespół Niikawy-Kurokiego pozostaje pod opieką wielu specjalistów: neurologa, kardiologa, endokrynologa, ortopedy - w zależności od tego, jakie schorzenia współtowarzyszą chorobie. By zapobiec potencjalnym opóźnieniom rozwojowym stosuje się rehabilitację.