Zespół Smitha, Lemlego i Opitza – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół Smitha, Lemlego i Opitza jest dziedziczną chorobą metaboliczną, przebiegającą z obniżonym stężeniem cholesterolu całkowitego i podwyższonym stężeniem jego prekursorów. Przyczyną zaburzenia jest niedobór enzymu ostatniego etapu biosyntezy cholesterolu. Najcięższa postać choroby jest letalna, łagodne postaci choroby mogą pozostać nierozpoznane. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest zespół Smitha-Lemliego-Opitza?
Zespół Smitha, Lemlego i Opitza (SLOS) jest wrodzoną nieprawidłowością metabolizmu cholesterolu, która prowadzi do malformacji wielu narządów. SLOS to przykład zespołu wad rozwojowych uwarunkowanych monogenowo. Choroba jest rzadka. Występuje na około 1:20 000-1:60 000 urodzeń. Specjaliści szacują jednak, że w Polsce częstotliwość jej występowania jest wyższa niż w innych krajach europejskich. To drugie po mukowiscydozie najczęściej rozpoznawane u dzieci zaburzenie metaboliczne. Nazwa zespołu pochodzi od nazwisk trzech lekarzy: amerykańskiego pediatry Davida Weyhe Smitha, lekarza belgijskiego Luca Lemliego oraz amerykańskiego lekarza niemieckiego pochodzenia Johna Mariusa Opitza.
2. Przyczyny SLOS
Zespół Smitha, Lemliego i Opitza jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną w sposób autosomalnie recesywny. Choroba pojawia się, gdy dziecko ma dwie uszkodzone kopie genu. Zwykle dziedziczy po jednej uszkodzonej kopii genu od każdego rodzica, którzy mają po jednym uszkodzonym genie i są bezobjawowymi nosicielami. Przyczyną występowania zespołu SLO jest mutacja w genie kodującym reduktazę 7-dehydrocholesterolu (DHCR7), zlokalizowanym na chromosomie 11. Mutacja ta oznacza brak lub zmniejszenie aktywności enzymu. To prowadzi do zahamowania szlaku endogennej syntezy cholesterolu w organizmie lub do zmniejszenia powstawania cholesterolu, który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju mózgu. To wpływa również na nieprawidłowe ukształtowanie układu nerwowego, narządów jamy brzusznej czy kończyn.
3. Objawy zespołu Smitha-Lemliego-Opitza
Zespół Smitha, Lemlego i Opitza rozwija się już w życiu płodowym, prowadząc do wielu zaburzeń. Jego objawami są charakterystyczne cechy w wyglądzie (cechy dysmorfii), wady wrodzone i nieprawidłowy rozwój fizyczny. Choroba współistnieje z opóźnieniem psychoruchowym. Obserwuje się zmienne napięcie mięśni: wiotkość, a następnie sztywność.
Najczęstsze opisywane nieprawidłowości w zespole Smitha, Lemlego i Opitza to:
- syndaktylia skórna 2 i 3 palca stóp, czyli ich zrośnięcie w kształt litery Y,
- nieprawidłowości w budowie zewnętrznych narządów płciowych u chłopców (spodziectwo, wnętrostwo, mikropenis),
- klasyczna dysmorfia twarzy z małogłowiem (przodopochylenie nozdrzy, opadanie powiek, szeroko rozstawione oczy, mała żuchwa, krótki nos, nisko osadzone małżowiny uszne). Charakterystyczne są także trudności w odżywianiu, niedobór masy ciała i niski wzrost.
Odpowiada za to znacznie osłabiony odruch ssania bądź jego brak, a także wymioty oraz zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Obserwuje się opóźnienie rozwoju psychomotorycznego i intelektualnego. W późniejszym okresie pojawiają się trudności szkolne i zaburzenia zachowania. W przypadku postaci ciężkiej pojawiają się wady wrodzone wielu układów: pokarmowego, krwionośnego, wzroku czy nerek.
4. Diagnostyka i leczenie
Diagnostykę SLOS - zarówno prenatalną, jak i po narodzinach dziecka – utrudnia rozpiętość objawów od postaci letalnych po łagodne, które przebiegają jedynie z lekką dysmorfią. Niemniej rozpoznanie zespołu Smitha, Lemlego i Opitza jest ważne, ponieważ pozwala na wdrożenie leczenia dietetycznego oraz udzielenie porady genetycznej, a co za tym idzie - złagodzenie objawów choroby i uzyskanie poprawy stanu klinicznego.
Kluczowe są badania przedmiotowe i laboratoryjne. Rozpoznanie opiera się głównie na badaniach biochemicznych i molekularnych (genetycznych). Biochemicznymi wykładnikami SLOS jest znacznie obniżony poziom cholesterolu we krwi i wysoki poziom 7-dehydrocholesterolu. Możliwe jest również przeprowadzenie diagnostyki prenatalnej.
Nie ma możliwości leczenia przyczynowego choroby, a jedynie postępowanie objawowe. Zespół Smitha-Lemliego-Opitza jest chorobą nieuleczalną. Terapia opiera się głównie na rehabilitacji. Niezbędna jest opieka różnych specjalistów: neurologa, kardiologa czy okulisty. Pomocna jest również dieta bogatocholesterolowa. Jej wprowadzenie ma wyrównać obniżony w wyniku choroby poziomu cholesterolu. Dawkę cholesterolu ustala lekarz.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.