Afonia psychogenna i fizykogenna – objawy, przyczyny, leczenie
Afonia, czyli bezgłos, to skrajne zaburzenie pracy fałdu głosowego. Schorzenie dotyka przede wszystkim nauczycieli, lektorów i ludzi intensywnie wykorzystujących narząd mowy, jak również osoby, które przeżyły traumę bądź silny stres. Co warto wiedzieć o bezgłosie?
1. Czym jest afonia?
Afonia, inaczej bezgłos, to zanik głosu, który może być wywołany zarówno przyczynami fizycznymi, czynnościowymi, jak i psychicznymi. To dlatego, z uwagi na podłoże zjawiska, wyróżnia się afonię psychogenną i afonię fizykogenną.
Podczas wdechu mięśnie zwierające i napinające struny głosowe ulegają zwiotczeniu. Są rozluźnione. W czasie wydechu aktywizują się. Stawiają opór, dochodzi do zwężenia szpary głośni.
Wskutek działania powietrza fałdy głosowe rozszerzają się i zwężają. Wywołane drgania strun głosowych wytwarzają dźwięk. Na czym polega mechanizm afonii? W stanach chorobowych nie dochodzi do napięcia strun głosowych w fazie wydechu. Pozostają oddalone.
U pacjenta ze zdiagnozowaną afonią struny głosowe nie ulegają napięciu ani nie drgają, wskutek czego niemożliwe jest wydawanie dźwięków. Bezgłos jest zjawiskiem patologicznym, polegającym na niemożności wydobycia głosu.
Co istotne osoba z afonią, choć nie może artykułować dźwięków, rozumie mowę innych. Może komunikować się przy pomocy pisma czy szeptu. Utrata dźwięczności może nastąpić nagle lub w ciągu kilku godzin.
Wyróżnia się 4 rodzaje bezgłosu:
- skurczowy, wywołany napięciem mięśni krtani,
- mechaniczny, powstały na skutek uszkodzenia strun głosowych,
- neurogenny, wynikający z uszkodzenia nerwów krtaniowych,
- histeryczny, objawiający się koniecznością mówienia wyłącznie szeptem.
Jeśli mowa oraz możliwość szeptania zostają utracone całkowicie, mówi się o się apsithyrii.
Zobacz także:
2. Przyczyny bezgłosu
Afonia jest całkowitą utratą dźwięczności głosu, najcięższą formą czynnościowych zaburzeń głosu. Może mieć podłoże emocjonalne, być efektem urazów, zabiegów chirurgicznych, przeciążenia strun głosowych lub chorób. Istnieje wiele przyczyn powstawania afonii. Można je podzielić na organiczne i czynnościowe.
Wśród fizycznych (afonia fizykogenna) powodów powstawania afonii wymienia się:
- zaburzenia rozwoju lub budowy krtani, takie jak rozszczep krtani czy niedorozwój fałd głosowych,
- zaburzenia czynności krtani, na przykład porażenie nerwów krtaniowych,
- stan zapalny, na przykład w przebiegu anginy czy zapalenia krtani,
- choroby mięśni, takich jak miastenia,
- alergię.
Wówczas bezgłos jest skutkiem opuchnięcie krtani, co jest objawem nadmiernej reakcji układu immunologicznego na kontakt z czynnikiem wywołującym alergię. Silnej reakcji alergicznej często towarzyszą też duszności, które stanowią zagrożenie dla życia pacjenta,
- uraz szkieletu lub mięśni okolic krtani,
- chorobę nowotworową,
- zabiegi chirurgiczne, które doprowadziły do uszkodzeniu fałd głosowych lub nerwów krtaniowych.
Afonia najczęściej jest skutkiem przeciążenia strun głosowych. Istnieje grupa osób, które znajdują się w grupie ryzyka pojawienia się bezgłosu. Należą do niej osoby, które na co dzień dużo mówią. To nauczyciele, prawnicy, śpiewacy, aktorzy czy lektorzy.
Utrata głosu często powstaje stopniowo. Jej zwiastunem może być długotrwała chrypka, podrażnienie gardła, wrażenie ucisku w gardle, a także zmiana głosu na ochrypły. Utrata głosu i chrypka to częste objawy choroby zawodowej nauczycieli.
Przyczyną afonii z przyczyn leżących w psychice (afonia psychogenna), może być:
- permanentny stres, także zespół stresu pourazowego,
- szok,
- przeżycie traumy,
- depresja,
- zaburzenia lękowe,
- zaburzenia osobowości i inne jednostki psychiatryczne.
3. Leczenie afonii
W przypadku pojawienia się afonii należy udać się do laryngologa lub foniatry. Leczenie afonii zależy od źródła problemu. Leczenie bezgłosu polega głównie na rehabilitacji głosowej i terapii foniatrycznej.
Polega ona zwykle na ćwiczeniach usprawniających funkcję krtani, nauce prawidłowej emisji głosu oraz zajęciach relaksacyjnych. Korzysta się również z inhalacji i zabiegów, takich jak jonoforeza czy elektrostymulacje.
W przypadku schorzeń wywołanych nadmiernym przeciążeniem głosu należy skupić się na profilaktyce. Ważna jest nauka odpowiedniej emisji głosu, niwelowanie wad postawy (mogą negatywnie wpływać na krtań), regularne nawadnianie organizmu, zaprzestanie palenia papierosów, dbanie o optymalny stopień nawilżenia pomieszczeń.
Zwykle bezgłos górnych dróg oddechowych jest krótkotrwały, trwa nie dłużej niż 2 tygodnie. Jeżeli dokucza dłużej, należy rozważyć, czy patologia nie ma podłoża psychosomatycznego.
Gdy zostanie wykluczone podłoże somatyczne, należy udać się na wizytę do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Wówczas terapia bezgłosu rozpoczyna się od prób dotarcia do pierwotnej przyczyny bezgłosu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.