Badanie tarczycy - USG, badanie krwi, scyntygrafia, biopsja. Kiedy wykonać badania?

Problemy z tarczycą mogą powodować wiele różnych objawów, które łatwo pomylić z innymi schorzeniami. Niedoczynność tarczycy odpowiada za nadmierne zmęczenie i ospałość, wrażliwość na zimno, suchość skóry, łamliwość włosów, obniżenie nastroju oraz spowolnienie przemiany materii.

Nadczynność tarczycy objawia się przyspieszonym biciem serca, gwałtownymi zmianami nastroju, utratą masy ciała, nadmierną potliwością, drżeniem dłoni oraz zmianami w cyklu menstruacyjnym (miesiączki są nieregularne lub bardzo obfite).

Choroba Hashimoto, znana również jako przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzi do stopniowego niszczenia gruczołu przez układ odpornościowy. Powoduje chroniczne zmęczenie, przyrost masy ciała, problemy z pamięcią i koncentracją, wypadanie i łamliwość włosów, obniżenie nastroju, stany depresyjne, obrzęki w obrębie twarzy i oczu, a także sztywność mięśni i stawów.

Najczęściej diagnozowane choroby tarczycy to:

• niedoczynność tarczycy - stan, w którym tarczyca produkuje niewystarczającą ilość hormonów,
• nadczynność tarczycy - stan, w którym tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów,
• choroba Hashimoto - to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które prowadzi do stopniowego zniszczenia gruczołu,
• choroba Gravesa-Basedowa - choroba autoimmunologiczna, która powoduje produkowanie przeciwciał stymulujących tarczycę, co prowadzi do rozwoju nadczynności gruczołu,
• guz tarczycy - na powierzchni gruczołu mogą pojawić się zarówno guzy łagodne, jak i zmiany złośliwe (np. nowotworowe).

Wskazania do wykonania badania tarczycy to:

• rutynowa kontrola stanu zdrowia,
• objawy wskazujące na problemy z tarczycą,
• zmiany w wyglądzie szyi,
• historia chorób tarczycy w rodzinie,
• planowanie ciąży,
• okres ciąży,
• monitorowanie leczenia chorób tarczycy,
• podejrzenie guzków tarczycy,
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

Badanie krwi

Co to jest TSH i dlaczego jest istotne w ocenie funkcji tarczycy? Jakie są normy wartości TSH, FT4 i FT3? Badanie poziomu hormonów tarczycy, zwłaszcza wolnych frakcji T4 i T3 oraz ocena TSH są kluczowe w diagnostyce stanów niedoczynności i nadczynności tarczycy. Pomagają określić, czy produkcja hormonów jest właściwie zrównoważona, co jest istotne dla leczenia i monitorowania tych schorzeń.

Badanie krwi na tarczycę obejmuje oznaczenie tyroksyny T4 i trójjodotyroniny T3, a konkretnie wolnej frakcji tych hormonów, czyli FT4 i FT3. Dodatkowo ocenia się ilość hormonu przysadki mózgowej (TSH).

Badania te wykazują, czy w organizmie powstaje odpowiednia ilość hormonów tarczycy oraz czy właściwa ilość TSH dociera do gruczołu tarczowego. Normy hormonów tarczycy:

• norma TSH - 0,4–4,0 mIU/l (w ciąży 0,1–2,5 mIU/l),
• norma FT3 - od 2,25 do 6,0 pmol/l (1,5–4,0 ng/l),
• norma FT4 - 9-24 pmol/l (0,8–1,8 ng/dl).

Jeśli stężenie TSH spadnie poniżej 0,1 mj/l sygnalizuje to nadczynność tarczycy, podczas gdy wynik powyżej 3,5 mj/l może wskazywać na niedoczynność tarczycy.

W przypadku podejrzenia schorzeń autoimmunologicznych, takich jak choroba Hashimoto lub choroba Gravesa-Basedowa, lekarz może zlecić badanie przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO oraz anty-TG).

USG tarczycy

Badanie ultrasonograficzne tarczycy (USG tarczycy) to nieinwazyjna, bezbolesna i bezpieczna metoda diagnostyczna, która wykorzystuje fale dźwiękowe. Umożliwia ocenę struktur tarczycy oraz identyfikację ewentualnych nieprawidłowości, takich jak guzki, torbiele, powiększenie gruczołu czy zmiany związane z zapaleniem.

Badanie USG nie wymaga specjalnego przygotowania, poza zdjęciem biżuterii z okolicy szyi. Pacjent leży na plecach z lekko uniesioną głową, a lekarz nakłada na szyję żel i przesuwa sondą ultrasonograficzną po powierzchni szyi. Fale dźwiękowe przenikają przez skórę i są odbijane przez tkanki wewnętrzne tarczycy, tworząc obrazy na monitorze.

Badanie ultrasonograficzne tarczycy umożliwia wykrycie nawet najmniejszych guzków o wielkości 2 mm. Dodatkowo pozwala ocenić echogenność tarczycy. Jednolita echogenność na obu płatach świadczy o braku zmian, różna - o obecności zwapnień, natomiast niskie wartości echogenności mogą sugerować obecność torbieli, guzków lub powiększonych naczyń.

Scyntygrafia tarczycy

Scyntygrafia tarczycy jest procedurą obrazowania medycznego wykorzystującą niewielkie ilości substancji promieniotwórczej (najczęściej radioaktywnego jodu) w celu uzyskania obrazów tarczycy.

Pacjent otrzymuje doustnie lub dożylnie substancję promieniotwórczą, która jest absorbowana przez tarczycę. Następnie wykonywane są skany obrazowe, zazwyczaj za pomocą kamery gamma, która rejestruje emisję promieniowania z gruczołu.

Scyntygrafia pozwala na ocenę zdolności tarczycy do wychwytu i przetwarzania jodu, co jest istotne przy diagnozowaniu nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Umożliwia również zidentyfikowanie ewentualnych guzków, torbieli i innych zmian strukturalnych.

Biopsja tarczycy

Biopsja tarczycy jest procedurą medyczną polegającą na pobraniu próbki tkanki z tarczycy w celu analizy pod mikroskopem. Jest wykonywana w celu potwierdzenia lub wykluczenia raka tarczycy, identyfikacji nieprawidłowości tkanki, oceny guzków tarczycy czy też monitorowania zmian.

Za pomocą ultrasonografii lekarz określa miejsce wykonania biopsji i podaje znieczulenie miejscowe. Próbkę pobiera się za pomocą cienkiej lub grubej igły, a uzyskane materiały zostają poddane analizie pod mikroskopem przez patologa.