Będziemy leczyć raka aspiryną? "Badania są obiecujące i wysokiej jakości"

Badanie opublikowane 17 września 2025 roku, przeprowadzone przez naukowców z Instytutu Karolinska i Uniwersyteckiego Szpitala Karolinska w Szwecji, objęło 626 pacjentów z rakiem jelita grubego w stadium 1-3. Kluczowym czynnikiem była obecność specyficznych mutacji genetycznych w guzach, szczególnie związanych ze szlakiem sygnałowym PIK3. To właśnie one, jak podejrzewano już we wcześniejszych analizach, mogą być podatne na działanie aspiryny.

Po raz pierwszy hipotezę tę przetestowano w randomizowanym badaniu klinicznym. Wyniki okazały się zaskakująco obiecujące - osoby przyjmujące codziennie aspirynę były nawet o 55 proc. mniej narażone na nawrót choroby w ciągu trzech lat niż ci, którzy otrzymywali placebo.

W grupie pacjentów stosujących aspirynę ryzyko nawrotu w okresie trzech lat wynosiło 7,7 proc. W grupie placebo odsetek ten sięgał od 14,1 do 16,8 proc., w zależności od rodzaju mutacji.

- Aspiryna to lek dostępny na całym świecie i niezwykle tani w porównaniu z nowoczesnymi terapiami onkologicznymi, co jest bardzo pozytywne - podkreśliła prof. Anna Martling, chirurg z Instytutu Karolinska.

Naukowcy wskazują kilka możliwych mechanizmów, dzięki którym aspiryna wykazuje działanie przeciwrakowe:

• ograniczanie stanu zapalnego,

• hamowanie wzrostu guzów,

• wpływ na płytki krwi, które mogą pomagać komórkom nowotworowym w przerzutach.

Co roku na świecie diagnozuje się ok. 2 mln przypadków raka jelita grubego, a nawet u 30-40 proc. chorych dochodzi do nawrotu.

Warto podkreślić, że nowotwory jelita grubego już teraz rutynowo poddaje się analizom genetycznym. Mutacje badane w tym projekcie stanowiły ponad jedną trzecią przypadków - to znacząca grupa chorych, którzy mogliby odnieść korzyść.

- Te badania wymagają jeszcze pogłębienia i rozszerzenia o inne grupy populacyjne, ale rzeczywiście o pozytywnym wpływie stosowania aspiryny w celu redukcji ryzyka nawrotu raka jelita grubego mówi się już od pewnego czasu - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie Bartosz Fiałek, lekarz reumatolog i popularyzator wiedzy o zdrowiu.

- Nie jest to jeszcze metoda, którą moglibyśmy dziś włączyć do praktyki klinicznej. Możliwe jednak, że w przyszłości tak będzie, bo badania są obiecujące i wysokiej jakości - dodaje.

Zobacz też: Skok "raka bogatych" o 80 proc. "Obserwujemy falę młodych pacjentów"

Inne badania, opublikowane m.in. w prestiżowym "The Lancet", wykazały, że aspiryna może dodatkowo redukować ryzyko wystąpienia zawału serca bądź udaru. Jednocześnie jej stosowanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, przede wszystkim krwawień wewnętrznych.

- W kontekście dolegliwości bólowych, mamy dziś leki bezpieczniejsze niż aspiryna, które są obarczone znacznie niższym ryzykiem działań niepożądanych. W pierwszej kolejności proponuje się pacjentowi paracetamol lub ibuprofen, a aspirynę dopiero, gdy te powyższe nie zadziałają - mówi w rozmowie z WP abcZdrowie farmaceutka mgr Dominika Lewandowska.

Dlaczego więc jedne badania wskazują na właściwości terapeutyczne lub neuro- czy kardioprotekcyjne, kiedy jednocześnie lek ten nie jest pierwszym wyborem w leczeniu dolegliwości, na które jest ukierunkowany?

- Dawka zmienia wszystko. Badania, w których wykazano, że aspiryna może obniżać ryzyko pewnych chorób, brały pod uwagę regularne stosowanie leku, ale w bardzo niskich dawkach rzędu 75 mg-150 mg. Na dolegliwości bólowe stosuje się dawki 300 mg i więcej - wyjaśnia farmaceutka.

Mgr Lewandowska podkreśla również, że tego typu profilaktyki z pomocą aspiryny nigdy nie należy prowadzić samodzielnie, a wyłącznie pod kontrolą lekarza. Przede wszystkim dlatego, że u pewnych grup pacjentów istnieją przeciwskazania do stosowania leku.

- Należy podkreślić, że działanie kardioprotekcyjne bądź niwelujące ryzyko nawrotu raka wykazano u osób, u których dany incydent już się pojawił. Mówimy tu więc wyłącznie o profilaktyce wtórnej, nie o stosowaniu aspiryny "na zaś" u zdrowych pacjentów. Swego czasu myślano, że aspirynę można śmiało podawać wszystkim po siedemdziesiątce, profilaktycznie. Dziś już jednak wiemy, że ryzyko skutków ubocznych przewyższa potencjalne korzyści u osób zdrowych - alarmuje lek. med. Bartosz Fiałek.

Ekspert zaznacza jednak, że aspiryna jest już klinicznie z powodzeniem stosowana u kobiet w ciąży w stanach zagrożenia wystąpieniem stanu przedrzucawkowego.

- Dla nas, lekarzy, to już nie jest taka nowość, ale wiele osób nadal nie słyszało o takim zastosowaniu. Cały czas myśli się, że kobieta w ciąży powinna przezornie unikać stosowania jakichkolwiek leków. Jest w tym ziarno prawdy, bo na pewno trzeba zachować ostrożność, ale aspiryna jednoznacznie wykazała na tym polu skuteczność i wysoki profil bezpieczeństwa. Pamiętajmy, że stan przedrzucawkowy bezpośrednio zagraża kobiecie i dziecku - dodaje lekarz.

Aspiryna nie jest dla wszystkich. Może powodować działania niepożądane, dlatego powinna być stosowana po konsultacji z lekarzem. Szczególnie przeciwwskazana jest u:

• osób z uczuleniem na aspirynę lub inne NLPZ,

• pacjentów z czynną chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy,

• osób z krwawieniami z przewodu pokarmowego lub skazą krwotoczną,

• chorych z ciężką niewydolnością wątroby, nerek czy serca,

• dzieci i młodzieży do 12-16 lat (ryzyko zespołu Reye’a).

- Na pewno odradza się stosowanie aspiryny pacjentom cierpiącym na chorobę wrzodową, refluks, zgagę czy inne dolegliwości układu pokarmowego. Zbyt długie stosowanie lub zbyt duże dawki aspiryny mogą być też potencjalnie niebezpieczne dla pacjentów z nadciśnieniem lub pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, bo może dojść do zbytniego rozrzedzenia krwi - mówi mgr Lewandowska.

- Nie należy także zapominać o ryzyku wystąpienia zespołu Reye’a. Jest to uszkodzenie m.in. mózgu i wątroby, które zagraża życiu. Aspiryna może powodować też reakcje alergiczne i tzw. astmę aspirynową, dlatego trzeba zachować dużą ostrożność przy podawaniu jej astmatykom - dodaje ekspertka.

Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła:

• Bibbins-Domingo, Kirsten, et al., "Aspirin Use for the Primary Prevention of Cardiovascular Disease and Colorectal Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement", Annals of Internal Medicine, 2016,

• Martling, Anna et al., "Low-Dose Aspirin for PI3K-Altered Localized Colorectal Cancer", The New England Journal of Medicine, 2025,

• Rothwell, Peter M., et al., "Short-Term Effects of Daily Aspirin on Cancer Incidence, Mortality, and Non-Vascular Death: Analysis of the Time Course of Risks and Benefits in 51 Randomised Controlled Trials, "The Lancet, 2012.