Betaina – właściwości, działanie, źródła i skutki uboczne suplementacji
Betaina to aminokwas syntetyzowany w ludzkim organizmie. Substancja ta jest mało znana i popularna, niemniej odgrywa w organizmie ważną rolę. Swą nazwę zawdzięcza łacińskiej nazwie buraków, które stanowią jej doskonałe źródło. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest betaina?
Betaina jest pochodną glicyny, organicznego związku chemicznego, najprostszego spośród standardowych aminokwasów białkowych. Znana jest również jako trimetyloglicyna (TMG) o chemicznym wzorze C5H11NO2.
Odkryto ją w XIX w. Jest produkowana w organizmie wraz z choliną, to jest witaminą B4. Związek chemiczny zalicza się do grupy betain - jonów obojnaczych, które zawierają fragmenty o ładunku dodatnim i ujemnym.
Oznacza to, że cząsteczka betainy posiada zarówno fragment anionu (jonu naładowanego ujemnie), jak i kationu (jonu naładowanego dodatnio). Najlepszym naturalnym źródłem betainy są buraki.
Ponieważ substancja po raz pierwszy wyizolowano z miąższu buraków cukrowych, od nich właśnie wzięła swoją nazwę. Beta (Beta vulgaris) to łacińska nazwa rodzajowa buraków cukrowych. Betaina jest związkiem organicznym obecnym w tkankach wielu roślin, zwierząt oraz mikroorganizmów.
Choć mało się o niej mówi, w organizmie jest bardzo ważna. W żywych komórkach betaina głównie pełni dwie funkcje: jest donorem metylu (związkiem bogatym w grupy metylowe) oraz substancją osmoregulującą (wpływa na proces osmozy, dzięki której zachowana zostaje równowaga między poziomem płynów wewnątrz i na zewnątrz komórek). Substancja stanowi naturalny składnik soku żołądkowego.
2. Właściwości i działanie betainy
Betaina wpływa na regulację wielu procesów biochemicznych. Odpowiada również za pobieranie z pożywienia wapnia, witaminy B12, protein i cząsteczek żelaza.
Betaina z pepsyną, która jest enzymem trawiennym, rozbija mniejsze cząstki, a i bierze udział w ich przyswajaniu. Bierze również udział w syntezie kreatyny.
Betaina ma bardzo duży wpływ na procesy biochemiczne zachodzące w organizmie. Odpowiada na przykład za wewnętrzny proces tworzenia kreatyny zwiększającej siłę i masę mięśni, syntezę białek - zwłaszcza za translację.
Ponadto wpływa na reakcję metylacji homocysteiny aminokwasów ze stworzeniem metioniny. Betaina dociera bardzo głęboko do komórek wątroby, dzięki czemu aktywuje się odtwarzanie metioniny. Zawiera także cholinę, zadaniem której jest rozkładanie tłuszczów w wątrobie.
Związek ma dobroczynny wpływ na komórki wątroby. Wspiera ich regenerację, pobudza do działania. Wnika w strukturę komórek wątrobowych i je wzmacnia.
Zobacz także:
3. Źródła betainy
Choć ludzkie organizmy potrafią samodzielnie wytwarzać ograniczone ilości TMG na bazie choliny, pozyskują ją głównie ze źródeł pokarmowych. Betaina to także składnik wielu suplementów diety.
To najczęściej tabletki doustne i proszek do przygotowania napoju lub koktajlu. Jednak dla najlepszych efektów warto zadbać o pozyskiwanie jej również z codziennej diety.
Dobre źródła pokarmowe betainy to:
- komosa ryżowa, płatki pszenne, ryż, bulgur,
- szpinak, bataty,
- produkty pochodzenia zwierzęcego: pierś z indyka, wołowina, cielęcina, krewetki.
Zaletą betainy, która jest obecna w suplementach diety jest fakt, że pozyskuje się ją w sposób naturalny. Nie ma konieczności jej sztucznego syntetyzowania. Zażywając betainę należy łączyć ją z substancjami takimi jak kreatyna. Ważne jest również jej dawkowanie.
Dzienne zapotrzebowanie na nią wynosi od jednego do trzech gramów, a w przypadku treningów ważne jest, by przyjmować ją półtorej godziny przed oraz po ćwiczeniach. Warto rozłożyć przyjmowanie dziennej dawki na dwa do trzech podejść.
Na co pomaga betaina? Składniki pokarmowe zawierające betainę mogą być kluczowym elementem diety nie tylko osób cierpiących na otyłość i nadwagę, ale także sportowców, ponieważ wspiera ich wysiłki treningowe. Pobrany związek jest przekazywany przede wszystkim do wątroby, nerek i mózgu.
4. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Betaina, jak każdy składnik pokarmowy, powinna być stosowana w umiarze. Warto pamiętać, że w przypadku przedawkowania betainy może pojawić się biegunka lub rozstrój żołądka. Ponadto skutkiem ubocznym jej długotrwałego stosowania jest nieprzyjemny, rybny zapach z ust oraz potu.
Betaina, choć jest związkiem bezpiecznym, nie powinna być przyjmowana przez osoby, które zmagają się z wrzodami żołądka, stanami zapalnymi oraz chorobą refluksową, ponieważ może zaostrzyć problemy. Ostrożność powinni zachować pacjenci z podwyższonym poziomem cholesterolu we krwi, który może wzrosnąć wskutek przyjmowania betainy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.