Biodostępność, czyli przyswajalność - czym jest i jak można ją poprawić

Biodostępność to termin, który tylko brzmi na trudny. W rzeczywistości jest to po prostu zdolność określonych składników mineralnych do wchłaniania się. Inaczej mówi się o niej "przyswajalność". Każda substancja ma swoją określoną biodostępność, ale czy są sposoby na jej poprawienie i co może ją osłabiać?

1. Co to jest biodostępność?

Biodostępność, inaczej przyswajalność, to stopień, w jakim dostarczane z jedzeniem i suplementami substancje odżywcze przekształcają się do formy, która umożliwia wchłanianie ich przez organizm. Na stopień biodostępności mają wpływ różne czynniki egzo- oraz endogenne, związane z dostarczanym pożywieniem i wszystkimi składnikami mineralnymi.

Oznacza to, że biodostępność to procent, jaki po spożyciu danej substancji odżywczej przeniknie do krwioobiegu. Reszta ulegnie rozpadowi w procesach trawienia i nie będzie mieć wpływu na funkcjonowanie organizmu.

Zobacz film: "Witamina D i cynk. Skuteczne w walce z wirusami"

Biodostępność może być większa lub mniejsza w zależności od naszych codziennych nawyków i substancji, które spożywamy. Warto wiedzieć, co może zwiększać wchłanialność składników odżywczych, a czego warto unikać.

O biodostępności mówi się przede wszystkim w kontekście leków i suplementów diety. Producent jest zobowiązany podać do informacji publicznej wszystkie dane na temat biodostępności każdego użytego składnika aktywnego. Najlepszą wchłanialność (stuprocentową) wykazują środki podane dożylnie lub domięśniowo, ponieważ wchłaniane są one w całości i w dość krótkim czasie. Dzieje się tak dlatego, iż na ich drodze do kriwoobiegu nie ma żadnych przeszkód.

1.1. Rodzaje biodostępności

Powszechnie wyróżnia się dwa rodzaje biodostępności:

• biodostępność względną
• biodostępność bezwzględną (całkowitą)

Biodostępność względna określana jest na podstawie porównania dwóch środków o takim samym składniku aktywnym i podanych tą samą drogą (np. doustnie). Biodostępność bezwzględna, czyli całkowita, to stosunek określany na podstawie dwóch leków o takim samym składniku aktywnym, ale podanych inną drogą (np. jeden z nich doustnie, a drugi dożylnie).

2. Czynniki zwiększające biodostępność

Każdy lek, suplement i składnik odżywczy wchłania się nieco inaczej, w zależności od tego, co jemy na co dzień. Powszechnie uważa się jednak, że istniejąprodukty i składniki diety, które mogą pomóc zwiększyć biodostępność większości substancji mineralnych oraz środków medycznych.

Na zwiększenie biodostępności mają wpływ:

• laktoferyna (pomaga wchłaniać związki żelaza)
• wapń i fosfor (zwiększają wchłanialność składników produktów mlecznych)
• peptydy (zwiększają przyswajalność wapnia, miedzi i żelaza)

Czasem biodostępność zostaje zaburzona przez nieprawidłowości w organizmie, dlatego w przypadku jakichkolwiek niedoborów należy zbadać poziom składników, które odpowiadają za wchłanianie konkretnych witamin i minerałów.

3. Czynniki utrudniające biodostępność

Niestety wchłanianie substancji aktywnych i składników mineralnych może być ograniczone przez bardzo wiele czynników. Są to w szczególności substancje, które znajdują się w naszej codziennej diecie. Powszechnie mówi się na przykład o soku z grejpfruta, który może zaburzać wchłanianie i działanie wszystkich leków, a także o soi, która znacznie utrudnia pracę tarczycy (chyba że jest odpowiednio wprowadzana do diety).

Biodostępność składników mineralnych ogranicza:

• kofeina
• alkohol
• wysokie spożycie tłuszczów
• papierosy
• nadmiar soli
• wapń
• szczawiany

Kofeina wykazuje działanie moczopędne, przez co może wypłukiwać istotne minerały, szczególnie jeśli przekraczamy jej dzienną dozwoloną dawkę. Alkohol zaburzają produkcję osteoblastów, które tworzą mocne kości. W papierosach znajduje się ponadto kadm, który znacznie utrudnia wchłanianie wapnia i witamin D.

Szczawiany natomiast absorbują związki mineralne, w szczególności żelazo i tworzą z nich formy, których organizm nie jest w stanie przyswoić.

Dieta bogata w sól zaburza gospodarkę wapniową, z kolei zbyt duża ilość wapnia w diecie może skutkować zmniejszoną biodostępnością magnezu. Te dwa pierwiastki nieustannie ze sobą konkurują i bardzo trudno jest uzyskać pomiędzy nimi równowagę.

Utrzymanie dobrej biodostępności wszystkich składników i substancji leczniczych nie jest łatwą sprawą, dlatego warto robić regularne badania kontrolne, dbać o zbilansowaną dietę i przede wszystkim wszystkie leki i suplementy, które chcemy zażywać, należy konsultować z lekarzem.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.