Choroby, które paraliżują firmy. Rosną koszty L4
Z roku na rok wydatki związane z nieobecnościami chorobowymi rosną w szybkim tempie. Wraz ze wzrostem wynagrodzeń i częstszymi zwolnieniami, koszt absencji chorobowej w 2024 r. przekroczył już 31 mld zł. Dla wielu firm to nie tylko obciążenie finansowe, ale i realna strata w produktywności. Eksperci podkreślają, że jedynym skutecznym sposobem na odwrócenie tego trendu jest profilaktyka zdrowotna.
Miliardowe straty za brak profilaktyki w zakładach pracy
W tym artykule:
Rekordowe liczby zwolnień w 2025 roku
Od stycznia do września 2025 r. w Polsce wystawiono ponad 20,4 mln zwolnień lekarskich, które objęły łącznie 216,2 mln dni absencji, zarówno z powodu choroby własnej, jak i opieki nad dzieckiem czy innym członkiem rodziny. To tak, jakby przez dziewięć miesięcy z rynku pracy zniknęło ponad 850 tys. pełnoetatowych pracowników.
Z tytułu choroby własnej lekarze wystawili 16,6 mln zaświadczeń, a średnia długość zwolnienia wyniosła 10,83 dnia. Krótkie zwolnienia, trwające od 1 do 5 dni, stanowią niemal połowę wszystkich przypadków (43,6 proc.), lecz generują zaledwie 10 proc. łącznej liczby dni absencji. Natomiast te dłuższe – powyżej pięciu dni – odpowiadają już za ponad 90 proc. wszystkich utraconych dni pracy.
Największe obciążenie dla pracodawców stanowią zwolnienia przekraczające 30 dni. To właśnie one generują około jednej trzeciej całkowitej liczby dni absencji. Najczęściej wynikają z chorób układu mięśniowo-szkieletowego, zaburzeń psychicznych czy leczenia po urazach – schorzeń, którym można byłoby w dużej mierze zapobiec dzięki regularnej profilaktyce.
Zobacz także: Nowy raport GIF. Czego brakuje w aptekach?
Absencja to nie tylko koszt wynagrodzenia
Według danych ZUS całkowite wydatki na absencję chorobową w 2024 r. wyniosły ponad 31 mld zł, co oznacza wzrost o 16 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych pokrył 59 proc. tej kwoty, a resztę – pracodawcy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Zgodnie z Kodeksem pracy, to pracodawca wypłaca wynagrodzenie za pierwsze 33 dni choroby (lub 14 dni, jeśli pracownik ukończył 50 lat). Jednak – jak podkreślają eksperci – to tylko część całkowitego obciążenia finansowego.
- Gdy pracownik choruje, jego obowiązki wciąż muszą zostać wykonane – firma może być więc zmuszona np. przydzielić nadgodziny innym pracownikom, zatrudnić kogoś tymczasowo czy przesunąć zasoby, co generuje koszty logistyczne czy szkoleniowe. Te koszty pośrednie są często trudne do kwantyfikacji, ale są znaczące dla organizacji – mówi Katarzyna Czarnowska, dyrektor operacyjna w LongLife.
W przypadku choroby kluczowych pracowników pojawiają się "wąskie gardła" – opóźnienia projektów, przestoje czy kary umowne. Firmy działające w ograniczonym składzie ponoszą więc nie tylko koszty wynagrodzeń, lecz także straty wydajności i jakości pracy.
Jak policzyć straty z tytułu nieobecności?
W przedsiębiorstwach coraz częściej stosuje się wskaźnik Cost of Absence (CoA) – czyli koszt absencji. Umożliwia on przeliczenie liczby dni lub godzin nieobecności na konkretne kwoty.
Podstawowy wzór wygląda następująco:
CoA = (Dni Absencji × Koszt Dnia) + Koszty Zastępcze + Koszty Operacyjne
Uwzględnia on zarówno koszty bezpośrednie (wynagrodzenia, składki, narzuty), jak i pośrednie – takie jak nadgodziny innych pracowników, spadek wydajności, konieczność szkolenia zastępstw czy koszty organizacyjne.
Profilaktyka jako realna inwestycja
Jak podkreślają eksperci, ograniczenie kosztów absencji wymaga działań prewencyjnych. Choroby przewlekłe, takie jak nadciśnienie, cukrzyca czy bóle kręgosłupa, rozwijają się powoli i często niezauważalnie.
- Regularna profilaktyka zdrowotna w miejscu pracy pozwala wykryć ryzyka, zanim zamienią się w poważne i kosztowne absencje. Coraz więcej firm w Polsce włącza do benefitów cykliczne badania przesiewowe i konsultacje specjalistyczne, które odbywają się w miejscu pracy – tłumaczy Piotr Leszczyński, dyrektor medyczny LongLife.
- Systemowe podejście do absencji, oparte na danych i realnym wsparciu, daje firmie przewagę konkurencyjną. Zdrowy zespół to nie tylko mniej L4, ale też mniejsza rotacja, większa lojalność i stabilność procesów - dodaje ekspert.
Szpitalne L4 coraz częstsze
Z danych ZUS wynika, że liczba zwolnień szpitalnych w 2024 r. wzrosła o 9,8 proc., a liczba dni absencji z tego tytułu – o 4,5 proc. Średnia długość hospitalizacji wyniosła 4,24 dnia, jednak rzeczywisty okres niezdolności do pracy po powrocie ze szpitala jest zwykle znacznie dłuższy.
Dlatego, jak podkreślają specjaliści, kluczowe jest wychwycenie problemów zdrowotnych na wczesnym etapie. Dobrze zaplanowana profilaktyka w miejscu pracy może nie tylko zapobiec długim absencjom, ale też uratować zdrowie, a czasem nawet życie pracowników.
Magdalena Pietras, dziennikarka Wirtualnej Polski
Źródła
- LongLife
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
