Długowieczność to nie tylko kwestia genów. Prof. Chudzik: Liczą się trzy reguły

Setne urodziny przestają być nieosiągalnym marzeniem. Wielu seniorów może pochwalić się nie tylko długim, ale także zdrowym i samodzielnym życiem. Takie osoby mają wspólne cechy, ale wcale nie są to geny.

"Wyniki, jakie trzeba utrzymać do 90. roku życia, aby zostać mistrzem długowieczności wśród seniorów" - głosi wpis opublikowany przez prof. CMKP Michała Chudzika, kardiologa i specjalistę chorób wewnętrznych.

- To są bardzo orientacyjne wskaźniki, ale można je oczywiście traktować jako pewien wzór tego, jakie wyniki należy osiągnąć, aby móc cieszyć się długim i w miarę zdrowym życiem. Długowieczność to ciężka praca, każdego dnia - mówi lekarz w rozmowie z WP abcZdrowie.

- Większość pacjentów jest w bardzo dobrej formie jak na swój wiek. Często podkreślamy, że nie dzieje się to przypadkowo. Okazuje się, że to nie czynniki genetyczne mają największe znaczenie, lecz tzw. epigenetyka, czyli to, jak zadbamy o wyjściowy potencjał genetyczny i ile wysiłku włożymy w zdrowy styl życia - dodaje prof. Chudzik.

Zobacz także: Cichy pożar w ciele. "Rachunek za rzeczy, które zrobiłeś 20 lat wcześniej"

Lekarz zwraca uwagę, że grupa długowiecznych seniorów regularnie kontroluje swój stan zdrowia. - To są pacjenci, którzy mają bardzo niski poziom glikemii i cholesterolu. Jest około 10 proc., u których wynika to z genów i którzy nie muszą przyjmować leków. Jednak pozostałe 90 proc. seniorów stosuje leki - wyjaśnia.

Dobre wyniki nie są więc "darem natury", a efektem długotrwałego leczenia i kontroli stanu zdrowia. Równie kluczowa okazuje się systematyczność.

- Efekt musi być utrzymany, a większość pacjentów zaklina rzeczywistość - obiecują sobie, że coś zmienią, ale później nie widać tego w wynikach. Trwa to latami i w końcu prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia. Tymczasem długowieczni seniorzy są skuteczni - konsekwentnie trzymają się tego, co zaplanowali - podkreśla prof. Chudzik.

Co jeszcze cechuje długowiecznych poza niską glikemią i cholesterolem? Punktów stycznych jest znacznie więcej, jak wyjaśnia ekspert. - Na pewno dużą rolę odgrywa także niski poziom markerów zapalnych, takich jak CRP i ferrytyna. Dodatkowo pacjenci ci mają prawidłowe BMI, nie zmagają się z otyłością, a tym samym nie występuje u nich przewlekły stan zapalny wynikający z nadmiaru tkanki tłuszczowej - kontynuuje kardiolog.

Przewlekły stan zapalny to jeden z kluczowych mechanizmów przyspieszających starzenie organizmu. Choć zwykle nie daje wyraźnych objawów, z czasem może prowadzić do rozwoju przewlekłych chorób, w tym nowotworów.

- Warto zwrócić uwagę na sprawność płuc. Mogę powiedzieć, że ci pacjenci nigdy nie palili. To nie są płuca z POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc - red.), w takim przypadku parametry są zupełnie inne - podkreśla ekspert.

Nikotynizm to jeden z najistotniejszych czynników skracających życie. Nie tylko nasila stan zapalny w organizmie i niszczy układ oddechowy, ale także przyczynia się do chorób sercowo-naczyniowych.

- Ciśnienie tętnicze również jest niezwykle ważnym parametrem wpływającym na długość życia. Kolejnym wskaźnikiem jest CAVI, czyli elastyczność naczyń krwionośnych. To nowy, ale bardzo obiecujący parametr, ponieważ pokazuje, jak szybko starzeją się naczynia. U tych pacjentów są one relatywnie młode - nawet o około 20 lat w porównaniu z wiekiem biologicznym. CAVI jest wypadkową dobrego poziomu cukru, cholesterolu i prawidłowego ciśnienia - wskazuje lekarz.

Na długie i samodzielne życie składa się więc wiele czynników, ale - co istotne - na zdecydowaną większość z nich mamy wpływ.

- Gdyby udało się około 50. roku życia zaplanować, by przez kolejne 50 lat nie przekraczać określonych wartości, byłby to bardzo dobry drogowskaz do dożycia późnego wieku w dobrym zdrowiu - zaznacza prof. Chudzik.

Jakich codziennych wyborów dokonują "mistrzowie długowieczności"? - Zawsze będzie pewien odsetek pacjentów (ok. 10 proc.), którzy niewiele robili, a mimo to dożyli sędziwego wieku. Ponad 90 proc. podkreśla jednak, że zwraca uwagę na to, co je. Stosują domową dietę i nigdy nie sięgają po przetworzoną żywność. Odżywiają się regularnie, nie podjadają między posiłkami, a czasem wręcz jedzą nieco mniej - ujawnia ekspert.

- To są seniorzy, którzy utrzymują codzienną aktywność fizyczną. Nikt z nich nie chodzi na siłownię ani nie biega maratonów. Po prostu rano idą na spacer lub zakupy i to stanowi ich jedną-dwie godziny aktywności dziennie. Większość z nich kładzie się spać o stałych porach, zachowując rytm dnia. Regeneracja jest bardzo ważna dla zachowania dobrego zdrowia - dodaje.

Podstawy długowieczności są więc proste i znane od lat, choć w praktyce wciąż trudne do konsekwentnego wdrożenia. Dla wielu osób sporym wyzwaniem może okazać się właśnie zmiana stylu życia i systematyczność.

- To nie jest wiedza tajemna, liczą się trzy reguły - aktywność fizyczna, zdrowe odżywianie bez przetworzonych produktów i dobry sen. To są osoby, którym zależy na zdrowiu i które o nie dbają. Regularnie zgłaszają się na badania i stosują się do zaleceń. Badają się również w kierunku nowotworów, do czego zawsze mocno zachęcamy - tłumaczy kardiolog.

Dobra wiadomość jest taka, że długie, a przede wszystkim zdrowe życie, możemy sobie zaplanować. Warto więc zacząć od drobnych zmian, które zaprocentują w przyszłości i pozwolą zachować sprawność.

- Na zdrowie nigdy nie jest za późno. Zawsze warto coś zmienić. Stylem życia możemy modyfikować ekspresję genów - hamować rozwój chorób i aktywować te, które sprzyjają zdrowiu. Około 80 proc. długowieczności zależy od nas, ale pacjent musi tego chcieć. Nie ma górnej granicy wieku na wprowadzanie zmian - podsumowuje lekarz.

Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródło: WP abcZdrowie, X