Dzika róża – przeciwwskazania, właściwości i zastosowanie

Dzika róża (Rosa canina L.) to gatunek krzewu z rodziny różowatych z rodzaju róża. Można ją spotkać w niemal całej Europie, Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich i Azji, także Australii i Nowej Zelandii. Mówi się o niej szypszyna i psia róża.

Jak wygląda dzika róża?

Rosa canina jest krzewem, który osiąga wysokość do 3 m, ale zdarza się, że jako pnącze rozrasta się nawet do 12 m. Jej gałęzie są łukowato odgięte ku ziemi i silnie. Posiadają zakrzywione kolce.

Liście dzikiej róży są zielone, nagie lub owłosione, złożone z eliptycznych i ostro ząbkowanych listków. Kwiaty szypszyny są pięciopłatkowe, zwykle różowe (można również spotkać gatunki białe), pojedyncze lub zebrane w kwiatostany.

Roślina kwitnie od maja do lipca, a jej kwiaty wydzielają przyjemny zapach. Owoc pozorny to zgrubiałe dno kwiatowe, zawierający zgrupowanie owoców właściwych w postaci białawych orzeszków.

Dzika róża jest rośliną, która znajduje szerokie zastosowanie, głównie w kuchni i medycynie naturalnej, ale także kosmetyce i innych gałęziach przemysłu oraz dziedzinach życia. To zasługa jej właściwości.

Dzika róża w kuchni

Kandyzowane płatki róż nadają się do dekoracji ciast. Z ucieranych przygotowuje się konfiturę z płatków róży (ale i płatki róży w cukrze, które są fantastycznym dodatkiem do herbaty i innych napojów, i ciast), a w niektórych rejonach nawet zupę różaną.

Z owoców dzikiej różny powstają dżemy, soki i syropy oraz wina, również koncentraty witaminowe i mieszanki ziołowe. Z owoców oraz płatków produkuje się aromatyczne herbaty.

Dzika róża w kosmetyce

Dzika róża jest często spotykanym składnikiem kosmetyków pielęgnacyjnych do twarzy (np. krem, serum, tonik), ciała (żel pod prysznic, mydło, balsam do ciała) czy włosów (szampon, odżywka do włosów). Warto je stosować, ponieważ poprawiają wygląd i kondycję włosów oraz skóry, rozjaśniając ją i odżywiając. Ekstrakt z dzikiej róży jest wykorzystywany do produkcji perfum.

Dzika róża to także roślina lecznicza. Surowiec zielarski stanowią dojrzałe owoce (Fructus Rosae), w którym obecne są kwasy organiczne, garbniki, karotenoidy, olejki eteryczne, cukry, pektyny i flawonoidy. Obecne są w nich także witaminy: A, B1, B2, E, K i kwas foliowy oraz witamina C (dzika róża zawiera jej nawet 10 razy więcej niż czarna porzeczka).

To sprawia, że dzika róża ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwutleniające, przeciwalergiczne, antyseptyczne, odtruwające, odprężające i uspokajające, przeciwulteniające i przeciwnowotworowe.

Na co pomaga dzika róża? Jak działa? Roślina jest traktowana jak środek wzmacniający. Ponieważ zawiera duże ilości witaminy C, pomaga uzupełnić niedobory. Jest zalecana w stanach rekonwalescencji, ponieważ wzmacnia i poprawia odporność.

Z uwagi na działanie żółciopędne, łagodnie moczopędne i słabo rozkurczające, wykorzystuje się ją w leczeniu:

• chorób przewodu pokarmowego, w tym wątroby (przywraca właściwy poziom enzymów wątrobowych wspomaga leczenie kamicy i chorób wątroby, działa przeciwwrzodowo, regeneruje błonę śluzową żołądka, łagodzi biegunki),
• nerek (wypłukuje nadmiar wapnia z nerek, redukuje ilość i wielkość kamieni szczawianowych),
• stawów i kości (regeneruje chrząstkę stawową, łagodzi stany zapalne kości i stawów oraz dolegliwości bólowe związane z chorobą reumatyczną, zapobiega osteoporozie).

Dzika róża jest wykorzystywana do produkcji leków, suplementów diety i wyrobów medycznych, głównie tabletek lub kapsułek. Jest dostępna także w postaci herbatek i suszu do przygotowywania naparu oraz gotowych do spożycia soków.

Dzika róża jest gatunkiem pospolitym. Porasta zarośla, skraje lasów, miedze i przydroża. Bywa też hodowana w ogrodach i sadzona w parkach oraz zieleni miejskiej, również w doniczce na balkonie czy tarasie. W Polsce występuje ponad 20 gatunków roślin z rodziny różowatych, a najpopularniejsza jest róża pomarszczona, czyli róża fałdzistolistna (łac. Rosa rugosa).

Dzikie róże są mrozoodporne i mało wymagające zarówno jeśli chodzi o chodzi o stanowisko (preferuje stanowiska słoneczne), jak i glebę. Nie wymaga regularnego przycinania ani cięcia rozświetlającego.

Jeśli chodzi o pozyskiwanie surowca, owoce dzikiej róży zbiera się, gdy dojrzeją, ale zanim zrobią się miękkie. Kolejnym etapem jest ich suszenie.

Jak suszyć owoce dzikiej róży? Należy je rozdrobnić, następnie przez 10 minut poddawać je działaniu temperatury 100 °C, a następnie 60 °C. Bardzo ważne jest, by szybko zniszczyć enzymy rozkładające witaminę C.

Płatki dzikiej róży zbiera się z młodych kwiatów, na początku kwitnienia. Można wykorzystać na świeżo lub ususzyć je. Suszenie powinno się odbywać na świeżym powietrzu, z dala od słońca (co trwa mniej więcej 2 tygodnie).

Produkty spożywcze i kosmetyczne zawierające dziką różę, tak jak i sama dzika róża, są uznawane za bezpieczne. Mogą po nie sięgać także ciężarne i kobiety karmiące piersią. Istnieją jednak różne przeciwwskazania do stosowania preparatów z dzikiej róży. To:

• przebyty zawał serca,
• przebyty zator płucny,
• zakrzepica żył głębokich oraz po przebytym zatorze płucnym (istnieje ryzyko zakrzepów krwi),
• zaburzenia w zakresie przyswajania żelaza.

Ze stosowaniem dzikiej róży wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Możliwe skutki uboczne to zgaga, nudności i wymioty, biegunka, ale i zmęczenie, ból głowy bądź bezsenność.