Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Hydrofobia

Avatar placeholder
27.05.2020 12:11
Hydrofobia to chorobliwy strach przed wodą.
Hydrofobia to chorobliwy strach przed wodą. (Shutterstock)

Hydrofobia to chorobliwy strach przed wodą. Chorzy na fobię zwykle zdają sobie sprawę, że ich lęk jest nieuzasadniony, a woda sama w sobie nie jest niebezpieczna – taka świadomość towarzyszy większości chorych. Jednak strach jest na tyle silny, że osoba chora nie potrafi sobie sama z nim poradzić, a kiedy dojdzie do kontaktu z bodźcem fobicznym (wodą), może nawet wpaść w panikę. Ataki paniki i paraliżującego lęku poważnie utrudniają codzienne życie. Jak powstaje hydrofobia i jak ją leczyć?

spis treści

1. Przyczyny hydrofobii

Hydrofobia należy do specyficznych postaci fobii, sklasyfikowanych w ICD-10 pod kodem F40.2. Etymologiczne znaczenie słowa „hydrofobia” to lęk przed wodą. Wyraz pochodzi z języka greckiego (gr. hýdōr – woda + phóbos – strach). Hydrofobia należy do najdziwniejszych ludzkich obsesji. Jako samodzielne zaburzenie psychiczne może być wywołana przez dwa, często połączone ze sobą, czynniki:

  • traumatyczne doświadczenia związane z wodą,
  • predyspozycje genetyczne.
Zobacz film: "Coraz więcej Polaków cierpi na depresję"

Zazwyczaj hydrofobia pojawia się w dzieciństwie lub wczesnym okresie wieku dorosłego i jeśli nie jest leczona, może utrzymywać się przez dziesięciolecia. Ciężkość ograniczeń spowodowanych hydrofobią zależy od tego, w jaki sposób osoba cierpiąca na lęk przed wodą unika sytuacji mogących wywołać u niej napady paniki. W odróżnieniu od agorafobii (irracjonalnego lęku przed otwartą przestrzenią), intensywność odczuwanego strachu w sytuacji fobicznej ulega zmianom w czasie.

Istnieje wiele teorii psychologicznych, próbujących rozwikłać zagadkę rozwoju hydrofobii. Behawioryści podkreślają znaczenie warunkowania klasycznego. Człowiek uczy się bać wody, ponieważ skojarzył ją z zagrożeniem. Dziecko może bać się panicznie wody, obserwując i modelując zachowania rodziców, którzy reagują irracjonalnym lękiem na widok wody (np. bezustannie powtarzają dziecku: „Nie wchodź do wody, bo się utopisz”). Do rozwoju hydrofobii może przyczynić się też przeżycie traumy w okresie dzieciństwa, np. dziecko, nieumiejące pływać, które wpadło do głębokiej wody, może odczuwać paniczny strach przed różnymi zbiornikami wodnymi.

Wśród przyczyn hydrofobii wymienia się też inne choroby, np. wściekliznę i zespół Cotarda. Wodowstręt, pojawiający się u ludzi i zwierząt w przebiegu wścieklizny, to przede wszystkim objaw porażenia układu nerwowego. Zaobserwować można mimowolne drgawki i skurcze mięśni na widok lub odgłos wody. Towarzyszą temu także inne objawy, takie jak: bóle głowy, silne pobudzenie, niepokój, bezsenność i problemy z połykaniem. Nieleczona wścieklizna kończy się śmiercią.

Kolejną chorobą, która może wywołać paniczny strach przed wodą, jest zespół Cotarda. Jest to rzadkie zaburzenie psychiczne, obejmujące stany lękowe, fobie (w tym hydrofobię), a także:

  • objawy nihilistyczne – przekonanie o nieistnieniu własnego organu ciała, siebie lub świata zewnętrznego;
  • objawy hipochondryczne – przekonanie, że jakiś organ lub cały organizm nie działa prawidłowo;
  • omamy;
  • głęboką depresję.

Wścieklizna i zespół Cotarda, w przebiegu których pojawia się wodowstręt, wymagają natychmiastowego, specjalistycznego leczenia. W związku z tym, że hydrofobia może się nasilać z czasem, także samodzielna forma choroby powinna być leczona przez specjalistę.

2. Objawy hydrofobii

Osoba cierpiąca na strach przed wodą może przejawiać poniższe zachowania:

  • unikanie pływania (także pływania łodzią czy kajakiem, a nawet statkiem);
  • obawa przed oblaniem wodą i zamoczeniem się (a szczególnie przed zamoczeniem głowy, uszu i nosa);
  • strach przed wrzuceniem do wody;
  • lęk przed zbliżeniem się do wody;
  • paniczny strach przed utopieniem się oraz znalezieniem się pod taflą wody (także, kiedy ilość wody jest bardzo niewielka);
  • unikanie kontaktu z jakimikolwiek płynami;
  • unikanie zbliżania się do źródeł wody, takich jak zlewy, wanny, prysznice.

Hydrofobia może dotyczyć zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego kontaktu z wodą. Osoba cierpiąca na hydrofobię może bać się zmoczenia, pływania w basenie czy jeziorze, ale równie dobrze może bać się wewnętrznego kontaktu z wodą, tzn. że może odczuwać wstręt na myśl o konieczności napicia się wody. W skrajnych przypadkach hydrofob może ze strachu odmawiać przyjmowania płynów albo reagować paniką na dźwięk odkręconego kranu. Wówczas hydrofobia wymaga natychmiastowego leczenia, gdyż może doprowadzić do odwodnienia organizmu, a nawet do śmierci.

Hydrofobia objawia się podobnie, jak inne izolowane postacie fobii. Do psychologicznych i somatycznych objawów hydrofobii zalicza się:

  • paniczny lęk, obezwładniający strach,
  • dreszcze, zimne poty, gęsią skórkę,
  • przyspieszone tętno,
  • uczucie gorąca, omdlenia,
  • zawroty głowy,
  • paraliż, niemoc poruszenia się, bezwład, zastyganie w bezruchu,
  • nudności, wymioty,
  • krzyk, płacz, pisk, histerię na widok wody,
  • ucieczkę z miejsca obecności wody,
  • koszmary nocne.

3. Leczenie hydrofobii

Hydrofobia należy do fobii izolowanych, tzn. ogranicza się do wysoce specyficznych sytuacji. Specyficzne rodzaje fobii dotyczą konkretnego przedmiotu, postaci lub zjawiska, np.: bliskości konkretnych zwierząt (myszy, pająków, ptaków, węży, psów, kotów), procedur medycznych (zastrzyków, zabiegów), piorunów, ciemności, starzenia się, małych przestrzeni (klaustrofobia), widoku krwi, jedzenia określonych pokarmów itp.

Fobie specyficzne, w tym hydrofobia, wywołują nieuzasadniony, bardzo silny lęk przed kontaktem z konkretną rzeczą, co skutkuje unikaniem jej, atakami paniki, a nawet strachem przed wypowiedzeniem jej nazwy, co zdarza się w skrajnych przypadkach. Hydrofobię należy różnicować z zespołem urojeniowym, w przebiegu którego występują objawy psychotyczne. W leczeniu hydrofobii z dużym powodzeniem stosuje się terapię kognitywno-behawioralną (CBT), rzadziej hipnozę lub farmakoterapię (np. leki przeciwlękowe, uspokajające, antydepresanty). Do klasycznych metod terapii fobii zalicza się: modelowanie, terapię implozywną i systematyczną desynsytyzację.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze