Prawidłowy dobór pończoch uciskowych

Przewlekła niewydolność żylna to zespół zmian patologicznych, które powstają wskutek utrudnionego odpływu krwi z kończyny. Choroba ta może być uwarunkowana genetycznie, ale często do jej wystąpienia przyczyniają się inne czynniki, takie jak brak ruchu, siedzący tryb życia, długotrwała praca w pozycji stojącej, otyłość, zaburzenia hormonalne u kobiet (stosowanie doustnej antykoncepcji, liczne ciąże, hormonalna terapia zastępcza).

Celem leczenia przewlekłej niewydolności żylnej jest ułatwienie odpływu krwi z kończyny poprzez przywrócenie fizjologicznego kierunku krążenia krwi w żyłach, zaburzonego wskutek niewydolności zastawek. Istnieje kilka sposobów leczenia przewlekłej niewydolności żylnej i jej powikłań. Jednym z nich jest kompresjoterapia, czyli leczenie stopniowanym uciskiem. Liczne badania potwierdzają, że kompresjoterapia wykazuje dużą skuteczność zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej.

Kompresjoterapia to nieinwazyjna metoda leczenia przewlekłej niewydolności żylnej, polegająca na wywieraniu na chorą kończynę ucisku, który jest najsilniejszy w okolicy stawu skokowego i stopniowo maleje w kierunku pachwiny. Powoduje to zwiększenie prędkości przepływu krwi w żyłach, poprawę wydolności zastawek, a dzięki temu zmniejszenie cofania się i zalegania krwi w żyłach powierzchownych, a więc również zmniejszenie ich średnicy. Zmniejszenie ciśnienia krwi żylnej wpływa na poprawę stanu mikrokrążenia i zmniejszenie obrzęku.

W kompresjoterapii stosuje się:

• opaski i bandaże uciskowe,
• rajstopy, pończochy, podkolanówki i skarpety uciskowe,
• masaż pneumatyczny przerywany i sekwencyjny.

Wskazania do kompresjoterapii

Wskazania do stosowania terapii stopniowanym uciskiem:

• profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej u osób z obciążeniem genetycznym, wykonujących pracę wymagającą długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej,
• leczenie żylaków kończyn dolnych we wszystkich stopniach zaawansowania, jak i innych postaci klinicznych przewlekłej niewydolności żylnej,
• profilaktyka i leczenie przewlekłej niewydolności żylnej u kobiet w ciąży,
• przebyte operacyjne usunięcie żylaków lub skleroterapia,
• obrzęki pourazowe,
• zespół pozakrzepowy.

Kopresjoterapia ma przeciwwskazania u chorych z zaawansowanymi zaburzeniami krążenia tętniczego w kończynach dolnych, w ostrym zapaleniu skóry i tkanki podskórnej oraz świeżo zdiagnozowanej zakrzepicy żył głębokich. W przypadku występowania owrzodzeń żylnych powinno się zakładać opaski uciskowe, stosowanie pończoch uciskowych nie jest zalecane.

Liczne badania potwierdzają, że systematyczna i prawidłowo prowadzona terapia daje efekty porównywalne z farmakoterapią. Bardzo ważne jest, żeby chory dobrze opanował technikę zakładania opasek lub pończoch przeciwżylakowych i stosował się do zaleceń lekarza.

Zaletą pończoch uciskowych na tle innych metod kompresjoterapii jest wygoda i łatwość ich stosowania. Rajstopy, pończochy, podkolanówki i skarpety przeciwżylakowe są zróżnicowane pod względem jakości, ceny, ale przede wszystkim rozmiaru i klasy ucisku. Przy dopasowywaniu rozmiaru należy wziąć pod uwagę wzrost, wagę oraz dokładne wymiary nogi w kilku miejscach:

• tuż poniżej kostki,
• 4 cm powyżej kolana,
• 5 cm poniżej krocza,
• w połowie uda,
• 15 cm poniżej rzepki.

Pomiarów należy dokonywać na nieobrzękniętej kończynie. Trzeba też precyzyjnie dobrać siłę ucisku, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Dopasowanie stopnia ucisku ma bardzo duże znaczenie. Nie może on być zbyt delikatny, ponieważ będzie nieskuteczny. Z kolei zbyt silny ucisk może spowodować upośledzenie przepływu krwi w tętnicach kończyn dolnych. Najlepiej, jeśli to lekarz dobierze odpowiedni stopień ucisku.

Istnieją 4 klasy ucisku o wzrastającej sile kompresji:

• Klasa I – produkty tej klasy zalecane są głównie w profilaktyce przewlekłej niewydolności żylnej, w okresie ciąży (zapobiegawczo i leczniczo), w przypadku obecności niewielkich żylaków oraz po chirurgicznym usunięciu żylaków (co najmniej przez 3 – 6 miesięcy).
• Klasa II – umiarkowany stopień ucisku; produkty tej klasy mogą być stosowane w przypadku dużych żylaków w czasie ciąży, po skleroterapii i operacjach na żylakach, a także przy występowaniu obrzęków i zagojonych owrzodzeń.
• Klasa III – wyroby uciskowe tej klasy zalecane są w przypadku wyraźnie zaznaczonej niewydolności żylnej, obrzękach limfatycznych, pourazowych, oraz w zagojonych owrzodzeniach.
• Klasa IV – produkty o najsilniejszym stopniu ucisku, powinny być stosowane tylko w ciężkim zespole pozakrzepowym oraz w nieodwracalnych obrzękach limfatycznych.

Chorzy stosujący pończochy uciskowe powinni pamiętać o tym, że:

• wyroby uciskowe powinny być zakładane rano, przed wstaniem z łóżka (ponieważ nogi nie są wówczas jeszcze opuchnięte) i zdejmowane na noc,
• przed założeniem należy zwinąć rajstopy, pończochy czy podkolanówki i zakładać stopniowo rozwijając, uważając, żeby pięta znajdowała się we właściwym miejscu, a materiał nie był zbyt rozciągnięty lub pofałdowany,
• nie wolno uszkodzić struktury materiału, np. paznokciami,
• należy unikać kontaktu materiału z maściami, kremami
• powinno się wymieniać produkty uciskowe co ok. 6 miesięcy
• podczas leczenia stopniowanym uciskiem pacjenci powinni co 3 miesiące zgłaszać się do lekarza w celu oceny tętna i krążenia obwodowego, a także przeprowadzenia aktualnych pomiarów kończyn.

Regularna kontrola pozwala jak najbardziej zindywidualizować terapię, a także wprowadzić pewne zmiany w celu podwyższenia jej skuteczności. Prawidłowo i systematycznie stosowana kompresjoterapia pozwala skutecznie zapobiegać, lub znacznie spowolnić rozwój przewlekłej niewydolności żylnej.