Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) - objawy, leczenie, dieta i postępowanie podczas ataku
Kolka wątrobowa, znana również jako kolka żółciowa, objawia się intensywnym bólem przy prawym łuku żebrowym lub w okolicy pępka. Niekiedy dolegliwości bólowe promieniują ku tyłowi lub ku prawej łopatce. W jaki sposób leczy się ten problem zdrowotny? Ile trwa atak kolki żółciowej? Czy zwalczanie ataków kolki żółciowej domowymi sposobami to dobre rozwiązanie?
- 1. Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) – co to jest?
- 2. Kolka wątrobowa - objawy
- 3. Kolka wątrobowa – przyczyny
- 4. Kolka wątrobowa - diagnostyka
- 5. Atak kolki żółciowej (wątrobowej) – jak długo trwa?
- 6. Kolka wątrobowa - powikłania
- 7. Kolka żółciowa (wątrobowa) - postępowanie w napadzie
- 8. Kolka wątrobowa – leczenie
- 9. Sposoby na łagodzenie bólu podczas ataku kolki wątrobowej (kolki żółciowej)
- 10. Jak można zapobiegać wystąpieniu kolejnych ataków kolki żółciowej?
- 11. Dieta przy kolce wątrobowej (żółciowej)
- 12. Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) - domowe sposoby łagodzenia bólu
- 13. Czy kolka żółciowa może wystąpić u osób bez kamicy żółciowej?
- 14. Czy istnieją czynniki ryzyka związane z wystąpieniem kolki żółciowej?
- 14.1. Kolka wątrobowa po alkoholu
- 14.2. Kolka wątrobowa w ciąży
- 14.3. Kolka wątrobowa po usunięciu woreczka żółciowego
1. Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) – co to jest?
Kolka wątrobowa, inaczej kolka żółciowa, to jeden z charakterystycznych objawów kamicy żółciowej. U pacjentów dotkniętych tym problemem zdrowotnym zaobserwować można napady bólowe występujące w prawym górnym kwadrancie brzucha.
Uporczywy ból jest spowodowany jest nagłym i silnym skurczem pęcherzyka żółciowego. Kiedy przewody żółciowe są zablokowane, żółć nie może swobodnie przepływać do jelita cienkiego. Wzrost ciśnienia w obrębie woreczka skutkuje nieprzyjemnym bólem. Jak pokazują statystyki, dolegliwość zwana kolką żółciową częściej dotyka kobiet niż mężczyzn.
2. Kolka wątrobowa - objawy
Ból związany z kolką wątrobową zlokalizowany jest zazwyczaj po prawej stronie pod żebrami i może promieniować do okolic łopatki i pleców. Objawy pojawiają się nagle i zazwyczaj trwają nawet przez kilka godzin. Długotrwały ból brzucha może być połączony z wydalaniem żółci.
Ponadto, dolegliwości często towarzyszy dodatni objaw Chełmońskiego, czyli bolesność w okolicach łuku żebrowego, która pojawia się w wyniku "uderzenia" tych miejsc.
W większości przypadków ból spowodowany kolką wątrobową jest tak intensywny, że chory nie może znaleźć pozycji, która złagodziłaby dolegliwości. Bardzo cierpi i jest niespokojny. Objawy ataku kamicy żółciowej oprócz bólu mogą obejmować:
- zgagę,
- nudności i wymioty,
- uczucie wzdęcia brzucha.
Pomiędzy kolejnymi atakami chory nie skarży na żadne dolegliwości, ewentualnie czasem pojawia się lekki ból brzucha. Napad kolki żółciowej pojawia się znienacka, przeważnie rankiem lub nocą.
3. Kolka wątrobowa – przyczyny
Najczęstszą przyczyną kolki żółciowej jest zazwyczaj obecność kamieni żółciowych w przewodach żółciowych. Wytrącanie się złogów wewnątrz woreczka żółciowych lub dróg to objaw typowy dla kamicy żółciowej.
Kamica żółciowa to jedna z najczęściej występujących chorób jamy brzusznej. Polega na tworzeniu się w pęcherzyku żółciowym lub rzadziej w drogach żółciowych złogów, nazywanych kamieniami. Kamica żółciowa częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
Kamienie żółciowe tworzą się przeważnie w pęcherzyku żółciowym. Duże znaczenie w powstawaniu złogów ma zagęszczenie i zastój żółci pęcherzykowej, który prowadzi do wytrącania się z żółci cholesterolu i bilirubiny. Kamienie żółciowe zbudowane są w różnych proporcjach z: cholesterolu, barwników żółciowych, białek i nieorganicznych jonów.
Kamienie w pęcherzyku żółciowym mogą podrażniać błonę śluzową pęcherzyka, wywołując jej odczyn zapalny, który skutkuje wydzielaniem wapnia odkładającego się w kamieniach. Kamienie żółciowe mogą wywoływać silne bóle kolkowe. Nawet zmiana pozycji przez chorego nie łagodzi bólu.
Napad kolki wątrobowej z reguły występuje kilka godzin po spożyciu tłustych i ciężkostrawnych pokarmów, takich jak np. smażone mięso, jaja sadzone, śmietana, czekolada.
Atak kolki wynika z rozciągania się ściany pęcherzyka żółciowego z powodu zastoju żółci. Czasami kolka żółciowa spowodowana jest dużym wysiłkiem fizycznym, wstrząsami ciała lub silnymi emocjami. Zastój żółci wywołany jest najczęściej przez zaklinowanie się szyjki pęcherzyka lub przewodu pęcherzykowego kamieniem.
4. Kolka wątrobowa - diagnostyka
Objawy kolki żółciowej zwykle spowodowane są kamicą pęcherzyka żółciowego, w związku z tym, wystąpienie dolegliwości pod żadnym pozorem nie powinno być bagatelizowane przez pacjenta. Specjalista stawia diagnozę na podstawie badania fizykalnego oraz wykonania badań obrazowych. Jednym z najważniejszych badań diagnostycznych, służących rozpoznaniu kamicy woreczka żółciowego jest ultrasonografia brzucha. Dzięki USG można ocenić wielkość pęcherzyka oraz szerokość dróg żółciowych.
Dodatkowo, do wykrywania kamieni wykorzystuje się także badanie krwi. Gdy pacjent zmaga się z atakami kamieni w woreczku żółciowym specjalista może zlecić również wykonanie tomografu komputerowego.
5. Atak kolki żółciowej (wątrobowej) – jak długo trwa?
Pacjenci często zastanawiają się, jak długo trwa atak woreczka żółciowego? Warto mieć świadomość, że dolegliwości bólowe spowodowane atakiem woreczka żółciowego wyglądają nieco inaczej niż inne rodzaje bólów brzucha. Kolka wątrobowa powoduje nagły, ostry ból po prawej stronie pod żebrami lub w okolicy pępka. Uporczywe dolegliwości mogą utrzymywać się od kilku minut do kilku godzin.
6. Kolka wątrobowa - powikłania
Ból, który towarzyszy napadowi kolki, ustępuje zwykle po przesunięciu się kamienia w pęcherzyku żółciowym. Czasami jednak dochodzić może do przedłużania się bólu, ponieważ kamień zaklinowuje szyjkę pęcherzyka. W pęcherzyku żółciowym narasta wówczas zastój żółci. Zastoinowa, coraz bardziej zagęszczona żółć drażni błonę śluzową pęcherzyka i wywołuje w końcu ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego.
Objawami zapalenia woreczka żółciowego są:
- gorączka do 39ºC,
- stały ból brzucha,
- ból występujący przy ucisku w okolicy prawego podżebrza,
- wzrost leukocytów we krwi,
- czasami zażółcenie powłok ciała.
Jeśli kamień nie przesunie się, mogą rozwinąć się dalsze powikłania zapalenia pęcherzyka, takie jak:
- wodniak pęcherzyka żółciowego,
- ropniak pęcherzyka żółciowego,
- przebicie pęcherzyka żółciowego,
- zapalenie otrzewnej.
Takie powikłania wymagają szybkiej interwencji chirurga.
7. Kolka żółciowa (wątrobowa) - postępowanie w napadzie
Jeśli występuje napad kolki żółciowej, do chorego należy wezwać pogotowie ratunkowe. Leczenie kolki polega na pozajelitowym podawaniu leków rozkurczowych i przeciwbólowych. W przypadku niepowikłanego napadu kolki żółciowej można rozgrzać bolesne miejsce poduszką elektryczną lub ciepłym termoforem.
Warto też na kilkanaście godzin powstrzymać się od jedzenia i ograniczyć się wyłącznie do picia płynów. Po ustąpieniu bólu kolkowego należy podawać łagodne leki rozkurczowe w tabletkach lub w czopkach doodbytniczych przez okres co najmniej dwóch tygodni.
8. Kolka wątrobowa – leczenie
Objawowa kamica żółciowa, która skutkuje wieloma dolegliwościami, m.in. silnymi napadami kolki wątrobowej, powinna być leczona chirurgicznie. Operację przeprowadza się w przypadku:
- ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego,
- kamicy przewodowej,
- zapalenia otrzewnej,
- wodniaka i ropniaka pęcherzyka żółciowego.
Podczas klasycznego zabiegu pacjenta otwiera się poprzez cięcie skórne zlokalizowane pod prawym łukiem żebrowym, a następnie usuwa pęcherzyk żółciowy. Operację można wykonać również metodą laparoskopową, która skraca okres rekonwalescencji pacjenta i daje lepsze, niż tradycyjna operacja, efekty kosmetyczne.
Niektórzy pacjenci walczą z kamicą żółciową poprzez rozpuszczanie złogów w pęcherzyku żółciowym za pomocą doustnych leków zawierających kwas ursodeoksycholowy, który obniża wysycenie żółci cholesterolem.
9. Sposoby na łagodzenie bólu podczas ataku kolki wątrobowej (kolki żółciowej)
Gdy u pacjenta pojawiają się objawy ataku woreczka żółciowego, wskazane jest zastosowanie odpowiednich środków farmaceutycznych, które uśmierzą ból i dyskomfort towarzyszący kolce wątrobowej. Pomocne w niwelowaniu bólu są środki takie jak paracetamol, dikoflenak czy ketoprofen.
Oprócz tego, pomóc mogą rozkurczowe leki bez recepty na kolkę wątrobową. W ich składzie znaleźć można drotawerynę, papawerynę lub hioscynę. Ważne, by chory przyjął pozycję leżącą. W bolące miejsce warto przyłożyć ciepły okład w postaci termoforu.
10. Jak można zapobiegać wystąpieniu kolejnych ataków kolki żółciowej?
W jaki sposób osoby, u których wystąpiły objawy ataku kamicy żółciowej mogą uchronić się przed kolejnymi napadami kolki wątrobowej? Po pierwsze, pacjenci powinni stosować lekkostrawną dietę uwzględniającą owoce, warzywa, pełne ziarna i niskotłuszczowe produkty mleczne. Posiłki powinny być gotowane w wodzie bądź na parze.
Spożywanie tłustych, smażonych i wysokokalorycznych potraw jest niewskazane z tego względu, że taka dieta może zwiększać ryzyko powstawania kamieni żółciowych. Dodatkowo, osobom po przebytym ataku kolki żółciowej zaleca się przyjmować leki pobudzające wytwarzanie i usuwanie żółci – dostępne w aptece bez recepty.
Leki te zwalczają zastoje żółci i oczyszczają drogi żółciowe. Chorzy z kamicą żółciową powinni wystrzegać się długich okresów głodzenia się (unikanie posiłków przez dłuższy czas może skutkować skurczami dróg żółciowych). Specjaliści zalecają również całkowite odstawienie napojów alkoholowych oraz używek.
Jeżeli terapia zachowawcza kwasami żółciowymi (preparatami zawierającymi kwas ursodeoksycholowy) nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, warto rozważyć usunięcie pęcherzyka żółciowego. Cholecystektomia, czyli zabieg laparoskopowy stanowi jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania objawom ataku woreczka żółciowego.
11. Dieta przy kolce wątrobowej (żółciowej)
Osoby zmagające się z kolką wątrobową powinny wprowadzić zmiany w sposobie odżywiania. Przede wszystkim dieta wysokotłuszczowa powinna być zastąpiona dietą bogatą w produkty białkowe, które chory będzie spożywał przy każdym posiłku.
Konieczne jest spożywanie białego chudego mięsa (indyk, królik, cielęcina), mięsa ryb oraz odłuszczonych produktów mlecznych (chude mleko, odtłuszczone sery twarogowe). Należy także ograniczyć spożywanie alkoholu bądź też zupełnie wyeliminować go z diety. Istotne jest ponadto odpowiednie przyrządzanie posiłków.
Najlepszym sposobem przygotowania jedzenia jest gotowanie w wodzie lub na parze. Zdecydowanie należy unikać smażonych dań, gdyż mogą one spowodować skurcze woreczka żółciowego i atak kolki wątrobowej. Dopuszczalne tłuszcze w diecie osób cierpiących na atak kolki żółciowej to oliwa z oliwek, olej rzepakowy.
Przy kolce woreczka żółciowego warto uwzględnić także takie produkty jak: ryż brązowy, kasza gryczana, kasza jęczmienna. Dieta przy kolce wątrobowej nie uwzględnia produktów wzdymających, z tego powodu pacjentom zaleca się unikać warzyw kapustnych takich jak kapusta biała, brukselka, brokuł, kalarepa, jarmuż, kapusta włoska, kalafior, kapusta pekińska, kapusta czerwona.
Cebula, por czy rośliny strączkowe to również nie najlepsze rozwiązanie w przypadku pacjentów zmagających się z atakami pęcherzyka żółciowego.
Osoby po przebytym ataku kamicy żółciowej mogą spożywać owoce i przeciery w ograniczonej ilości. Dopuszczalne są jabłka w postaci pieczonej, przeciery z truskawek, poziomek, jagód, borówek, malin, porzeczek czy żurawiny.
12. Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) - domowe sposoby łagodzenia bólu
W przypadku ataku kolki żółciowej można sięgnąć po domowe sposoby łagodzenia bólu. Ostre napady bólowe można łagodzić poprzez przykładanie ciepłych kompresów w miejsca, w których ból jest najsilniejszy. Niektórzy stosują też elektryczne poduszki. Dobrym sposobem na atak kolki wątrobowej jest picie herbatek ziołowych.
Można także wziąć rozkurczające leki przeciwbólowe. W okresie najsilniejszego bólu konieczne jest ograniczenie jedzenia owoców i pokarmów stałych. Niektórzy uważają, że atakom kolki wątrobowej zapobiega tzw. kuracja ojca Klimuszki. Polega ona na piciu przez 12 dni soku z cytryny i oliwy (sok wyciśnięty z jednej cytryny należy zmieszać z taką samą ilością oliwy).
13. Czy kolka żółciowa może wystąpić u osób bez kamicy żółciowej?
Tak, kolka żółciowa może wystąpić u osób bez kamicy żółciowej. Chociaż kamica żółciowa jest najczęstszą przyczyną kolki żółciowej, czasami ból pojawia się u pacjentów, u których nie stwierdzono złogów w obrębie dróg żółciowych. Uporczywy ból przypominający atak kolki wątrobowej może być spowodowany skurczeniem się woreczka żółciowego, a także uwalnianiem żółci do dwunastnicy.
14. Czy istnieją czynniki ryzyka związane z wystąpieniem kolki żółciowej?
Czy istnieją jakieś czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia ataku kamieni żółciowych? Okazuje się, że tak. Występowaniu kamicy żółciowej, objawiającej się kolką wątrobową sprzyja:
- otyłość,
- średni i starszy wiek,
- czynniki hormonalne (np. przebyte ciąże),
- zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca),
- przewlekłe choroby przewodu pokarmowego,
- resekcja żołądka lub jelita,
- leki (np. tabletki antykoncepcyjne).
14.1. Kolka wątrobowa po alkoholu
Kolka żółciowa może wystąpić u niektórych pacjentów wskutek nadmiernego spożycia napojów wysokoprocentowych. Napoje zawierające alkohol mogą w sposób negatywny wpływać na funkcjonowanie pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, powodując ich skurcze czy zmniejszenie ich przepustowości. To z kolei może prowadzić do zastoinowej żółci w woreczku i tworzenia się kamieni żółciowych.
14.2. Kolka wątrobowa w ciąży
Zmiany zachodzące w gospodarce hormonalnej w trakcie trwania ciąży wpływają na cały organizm przyszłej matki. Pod koniec pierwszego trymestru, progesteron wywołuje rozkurcz mięśni gładkich, co skutkuje również zmniejszeniem napięcia woreczka żółciowego, słabszym jego obkurczaniem oraz opróżnianiem.
W konsekwencji może dochodzić do zalegania żółci wytwarzanej przez komórki wątrobowe. Taka sytuacja sprzyja powstawaniu kamicy żółciowej, objawiającej się atakami woreczka żółciowego w ciąży. Warto nadmienić, że choć stan zapalny woreczka żółciowego u pacjentek ciężarnych nie jest zjawiskiem bardzo częstym, stanowi on drugą, najbardziej popularną przyczynę zabiegów chirurgicznych w trakcie ciąży.
Kolka wątrobowa w ciąży może powodować nie tylko silne dolegliwości bólowe, ale również wymioty z żółcią. W przypadku jej wystąpienia, należy jak najszybciej skontaktować się z pomocą medyczną.
14.3. Kolka wątrobowa po usunięciu woreczka żółciowego
Kolka wątrobowa po usunięciu woreczka żółciowego to nic innego jak dolegliwości bólowe występujące po zabiegu wycięcia pęcherzyka żółciowego. Istnieje kilka potencjalnych przyczyn tego schorzenia. Jednym z głównych powodów jest dysfunkcja zwieracza Oddiego, który reguluje przepływ żółci z przewodu żółciowego wspólnego do dwunastnicy.
Po usunięciu pęcherzyka żółciowego, żółć może nieprawidłowo drenować do jelit, co prowadzi do skurczów i bólu w okolicy wątroby. Inną przyczyną może być powstawanie blizn w miejscu wykonanej operacji, co może spowodować ucisk na sąsiadujące tkanki i nerwy.
Mimo braku woreczka żółciowego, ból wątroby, bóle w prawym podżebrzu czy niestrawności mogą dalej się utrzymywać. Takie dolegliwości mogą świadczyć o tzw. zespole po cholecystektomii. Statystyki pokazują, że z zespołem tym zmaga się 10-15 procent pacjentów po wykonanym zabiegu usunięcia woreczka żółciowego.
Zobacz także:
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.