Lawenda lekarska – uprawa, zastosowanie i właściwości
Lawenda lekarska jest rośliną, którą ceni się zarówno z uwagi na walory estetyczne, jak i lecznicze. Nie tylko pięknie wygląda i pachnie, ale i sprawdza się przy problemach z trawieniem czy zasypianiem. Można po nią sięgać również przy łagodnych stanach napięcia nerwowego. Jakie ma właściwości? Jak działa?
1. Co to jest lawenda lekarska?
Lawenda lekarska (Lavandula angustifolia) to gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, jest uprawiana - także w Polsce. Jej inne nazwy to lawenda wąskolistna i lawenda angielska.
Jak wygląda lawenda? Jest półkrzewem osiągającym od 50 do 90 cm wysokości. W sprzyjających warunkach tworzy regularne kępy. Posiada wzniesione łodygi, dla których charakterystyczne jest to, że w dolnej części są zdrewniałe, zaś w górnych zielone. Są pokryte srebrzystymi włoskami. Jej listki są wąskie i ciemnozielone. Przyrastają przez cały rok.
Lawenda kwitnie od czerwca do sierpnia. Jej kwiaty są wonne, zebrane są w nibyokółki, tworzą poprzerywane kwiatostany. Bywają fioletowe lub niebieskie, rzadziej białe lub różowe. Zależy to od odmiany. Najpopularniejsze to: Hidcote Blue, Munstead, Dwarf Blue, Blue Scent, Lavander Lady, Aromatico Blue Rosea, Nana Alba.
Lawenda jest rośliną ozdobną i leczniczą, sadzoną na plantacjach, w ogrodach, parkach i na balkonach. Odnajduje się w przemyśle spożywczym i kosmetycznym, także farmaceutycznym. Znajduje zastosowanie w kuchni i medycynie naturalnej.
Uprawa lawendy
Lawendę uprawia się na glebach gliniastych i próchnicznych, w miejscach słonecznych i suchych. Rozmnażana się ją z nasion lub za pomocą sadzonek pędowych i rozłogów (pozyskiwanych wiosną lub późnym latem). By lawenda miała zwarty pokrój, a i obficie kwitła, należy ją systematycznie przycinać.
Zbiór kwiatów przeprowadza się, gdy te nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Zebrany surowiec suszy się i zamyka w szczelnie zamkniętych opakowaniach, bez dostępu światła lub układa w bukiety czy wianki. Susz można wykorzystać na wiele różnych sposobów.
2. Zastosowanie lawendy lekarskiej w kuchni
Lawendę lekarską można znaleźć w składzie wielu produktów spożywczych. W kuchni wykorzystuje się ją do przyprawiania dżemów, wypieków (tak ciast i ciasteczek, jak i chleba) czy aromatyzowania mięs, ale i produkcji syropu lawendowego. Można ją znaleźć w miodzie. Kwiaty można również kandyzować.
3. Lawenda - właściwości lecznicze
Surowiec zielarski stanowi kwiat lawendy (Lavandulae flos), który zawiera olejek eteryczny (około 3%). Ten składa się ze związków terpenoidowych (borneol, cyneol, alfa-terpineol, geraniol, kamfora, kwas ursolowy) oraz flawonoidów, antocyjanów, kwasów organicznych, kwasów fenolowych, garbników, kumaranów, fitosteroli (cholesterol, kampesterol) i soli mineralnych. Za charakterystyczny, przyjemny zapach lawendy odpowiadają estry linalolu.
Działanie lawendy i wskazania do stosowania
Jak działa lawenda lekarska? Przede wszystkim uspokaja. Działa rozluźniająco i tonująco na ośrodkowy układ nerwowy, zmniejsza wrażliwość nerwów czuciowych. Ma również działanie przeciwskurczowe, rozluźniające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Działa wiatropędnie.
Poprawia perystaltykę i trawienie. Zwiększa produkcję kwasu żołądkowego, usprawnia wchłanianie oraz przepływ żółci. Ponadto pozytywnie wpływa na mięśniówkę dróg moczowych. Wykazuje także antyseptyczne, bakteriobójcze i napotne, przeciwgrzybicze oraz przeciwświądowe.
Właściwości i profil aktywności sprawia, że lawenda jest stosowana w wielu okolicznościach. Pomaga, gdy problemem stanowi:
- schorzenie lub niedyspozycja w obrębie układu pokarmowego. To zaburzenia trawienia, obniżona perystaltyka elit, zaburzenia wydzielania żółci,
- stres, rozdrażnienie, napięcie,
- bezsenność,
- ból w chorobach reumatycznych.
Roślina stosowana zewnętrznie wspiera proces gojenia i regeneracji naskórka. Olejek lawendowy łagodzi oparzenia słoneczne, ukąszenia oraz użądlenia, także zmiany grzybicze.
4. Lawenda - właściwości kosmetyczne
Kwiaty lawendy są obecne w składzie wielu kosmetyków, zarówno kremów wieloskładnikowych, olejków czy hydrolatów. Można je wykorzystywać do pielęgnacji każdej cery, zwłaszcza wrażliwej i delikatnej.
Ma to związek z tym, że lawenda łagodzi podrażniania, przyspieszają regenerację naskórka, działa antyseptycznie i przeciwtrądzikowo.
Jak stosować lawendę lekarską?
Lawenda lekarska stosowana w celach leczniczych powinna być przyjmowana w postaci naparu doustnego, ale także kapsułek, tabletek czy płynu. W zastosowaniu zewnętrznym lawendę wykorzystuje się jako składnik maści przeciwbólowych, rozgrzewających i przyspieszających regenerację.
Stosuje się także olejek eteryczny. Można go dodawać do kominków stosowanych w aromaterapii, jak i inhalacji lub kąpieli. Sprawdza się w zimnych kompresach na czoło oraz kark. Olejek można także wcierać bezpośrednio w skórę. Docenia się także właściwości lawendy w domu: odświeża powietrze, ale i odstrasza komary i mole.
5. Lawenda - właściwości magiczne
Lawendzie przypisuje się także właściwości magiczne. Już Egipcjanie umieszczali ją w rękach zmarłego. Zgodnie z wierzeniami ludowymi w domu, w którym rośnie lawenda i unosi się jej zapach, małżonkowie żyją w zgodzie.
6. Przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności
Przeciwwskazaniem do stosowania lawendy lekarskiej jest nadwrażliwość na substancję. Ostrożność należy zachować w przypadku kobiet w ciąży oraz w czasie laktacji, a także u dzieci poniżej 12 roku życia. Stosując lawendę bądź preparaty, które ją zawierają, doustnie, należy zachować środki ostrożności. O czym pamiętać?
Stosowanie lawendy lekarskiej podczas terapii barbituranami oraz lekami uspokajającymi może wywoływać nadmierną senność, a przyjmowanie jej wraz z litem może wywoływać efekt toksyczny.
Skutkiem ubocznym wewnętrznego przyjmowania lawendy mogą być bóle głowy i zaparcia. Stosowanie lawendy na skórę może prowadzić do miejscowych podrażnień oraz silnego zaczerwienienia.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.