Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Leki przeciwlękowe – rodzaje, działanie, wskazania, skutki uboczne

Leki przeciwlękowe
Leki przeciwlękowe (123RF)

Leki przeciwlękowe określa się zamiennie jako leki anksjolityczne, anksjolityki lub trankwilizatory. Ich działanie polega na redukcji uczucia lęku, niepokoju i napięcia psychicznego oraz objawów somatycznych, które towarzyszą tym stanom. Jak dokładnie działają leki przeciwlękowe? Czy tabletki przeciwlękowe wywołują skutki uboczne? Kto i kiedy powinien je przyjmować?

spis treści

1. Rodzaje leków przeciwlękowych

Leki przeciwlękowe (anksjolityki, leki anksjolityczne, trankwilizatory) stosuje się w leczeniu różnych zaburzeń nerwicowych, np. nerwicy natręctw, fobii specyficznych, agorafobii, fobii społecznych. Większość anksjolityków wykazuje jednocześnie działanie nasenne i uspokajające.

W farmakoterapii zaburzeń lękowych stosuje się środki należące do różnych grup. Najbardziej znane leki przeciwlękowe to barbiturany i benzodiazepiny.

Zobacz film: "Czym jest nerwica lękowa?"

Barbiturany to pochodne kwasu barbiturowego, które działają tłumiąco na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), a więc uspokajają i odprężają. Mogą być jednak niebezpieczne, jeśli są przyjmowane w zbyt dużych ilościach lub w połączeniu z alkoholem.

Duże dawki barbituranów mogą powodować: utratę koordynacji ruchowej, silną senność, zlewanie się mowy, przyćmienie świadomości, a nawet halucynacje.

Benzodiazepiny w odróżnieniu od barbituranów działają poprzez zwiększenie aktywności neuroprzekaźnika o nazwie kwas aminomasłowy GABA, zmniejszając tym samym aktywność w okolicach mózgu bardziej specyficznie związanych z lękiem.

Benzodiazepiny nazywa się czasami małymi trankwilizatorami. Działają one przeciwlękowo, uspokajająco, nasennie i przeciwdrgawkowo. Uważa się, że leki z grupy benzodiazepin są bezpieczniejsze niż barbiturany, ale i one mogą wywoływać zjawisko tolerancji, uzależnienie fizyczne i psychiczne od zażywanego środka.

W farmakoterapii lęku wykorzystuje się także nowe leki przeciwlękowe, które klasycznie zaliczane są do grupy środków przeciwdepresyjnych. Są to chociażby leki przeciwdepresyjne z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI, selective serotonin reuptake inhibitor), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), leki z grupy odwracalnych inhibitorów monoaminooksydazy (alternatywna terapia dla pacjentów, u których nie uzyskano odpowiedzi na SSRI), czy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI, serotonin-norepinephrine reuptake inhibitor).

2. Jak działają leki przeciwlękowe?

Mechanizm działania leków na zaburzenia lękowe opiera się na ich oddziaływaniu na układy neuroprzekaźników w mózgu. Anksjolityki działają na nie stymulująco oraz stabilizująco, dzięki czemu możliwe jest wyzwolenie pożądanego efektu farmakologicznego – zmniejszenie liczby napadów lęku oraz ich nasilenia. Ponadto leki anksjolityczne redukują niepokój, wyciszają organizm oraz pomagają odzyskać równowagę emocjonalną.

Leki anksjolityczne:

  • działają przeciwlękowo i uspokajająco,
  • redukują napięcie emocjonalne,
  • zmniejszają objawy somatyczne towarzyszące tym stanom.

Leki działające przeciwlękowo znajdziesz w aptekach dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 600 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.

3. Leki przeciwlękowe – wskazania

Anksjolityki, czyli tabletki na lęki wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń psychicznych związanych z szeroko pojętym lękiem. Są one stosowane zarówno w lęku napadowym, jak i przewlekłym. Mogą zostać przepisane pacjentom w stanach nadmiernego napięcia emocjonalnego oraz niepokoju. O zasadności farmakoterapii najczęściej decyduje lekarz psychiatra.

Wskazaniem do przepisania leków antylękowych mogą być m.in.:

Leczenie zaburzeń lękowych jest najczęściej procesem. Dlatego też oprócz przyjmowania leków na lęki i niepokój bardzo istotną rolę odgrywa także psychoterapia oraz psychoedukacja.

Leki przeciwlękowe dla dzieci stosuje się najczęściej, dopiero gdy metody psychoterapeutyczne nie dają efektów lub kiedy objawy lęku są tak nasilone, że utrudniają rozpoczęcie działań psychoterapeutycznych.

4. Leki przeciwlękowe – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do stosowania leków przeciwlękowych zależą przede wszystkim od grupy leków. W każdym przypadku przeciwwskazaniem będzie jednak uczulenie na składniki preparatu (zarówno składnik główny, jak i substancje pomocnicze). Anksjolityków nie zaleca się też podawać pacjentom, u których występują stany metaboliczne, wykluczające możliwość stosowania farmakoterapii.

Przeciwwskazaniem do przyjmowania benzodiazepinów mogą być problemy układu oddechowego. Stosowanie ich nie jest wskazane także w przypadkach niewydolności krążenia, w ciąży oraz w czasie karmienia piersią.

Z kolei przeciwwskazaniem do przyjmowania leków z grupy SSRI może być m.in. ciąża, karmienie piersią, niewydolność wątroby, zespół lub choroba Parkinsona.

5. Skutki uboczne leków przeciwlękowych

Wielu psychologów uważa, że leki przeciwlękowe na receptę, podobnie jak antydepresanty, są zbyt często przepisywane na problemy, którym ludzie powinni raczej stawiać czoła niż je maskować za pomocą substancji chemicznych. Niemniej jednak leki na stany lękowe mogą być pomocne w radzeniu sobie ze specyficznymi sytuacjami, takimi jak lęk przed operacją.

Oto kilka ostrzeżeń, o których należy pamiętać, zażywając środki przeciwlękowe:

  • Barbiturany i benzodiazepiny używane przez długi czas mogą uzależniać fizycznie i psychicznie.
  • Leki anksjolityczne silnie wpływają na mózg. Dlatego nie powinny być przyjmowane, aby przynieść ulgę w lękach, które są częścią zwykłych stresów dnia codziennego.
  • Leki przeciwlękowe uspokajają pewne części centralnego układu nerwowego. Mogą więc osłabiać zdolność do kierowania pojazdami i innymi urządzeniami lub do wykonywania zadań wymagających dużej mobilizacji i refleksu.
  • Używane w przypadku skrajnego lęku, trankwilizatory nie powinny być przyjmowane przez okres dłuższy niż kilka dni. Jeśli stosuje się je dłużej, to lekarz powinien stopniowo zmniejszać dawkę. Nagłe przerwanie stosowania leku może doprowadzić do objawów abstynencyjnych, takich jak drgawki, wstrząs, skurcze brzucha i mięśni.
  • W połączeniu z alkoholem, również działającym depresyjnie na OUN, lub z tabletkami nasennymi, leki przeciwlękowe mogą doprowadzić do utraty świadomości, a nawet śmierci.

Warto pamiętać, że działanie przeciwlękowe wykazują też niektóre antydepresanty, które stosuje się w leczeniu napadów paniki, agorafobii i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych. Ponieważ problemy mogą wynikać z niskiego poziomu serotoniny, skuteczniejsze mogą być leki z grupy SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.

6. Leki do krótkotrwałego leczenia zaburzeń lękowych

W zależności od problemu leki na stany lękowe mogą być stosowane krótko- lub długotrwale. W krótkotrwałym leczeniu zaburzeń lękowych wykorzystuje się najczęściej pochodne benzodiazepiny (np. Afobam).

Leki z grupy benzodiazepin mogą działać anksjolitycznie, miorelaksacyjnie, nasennie oraz przeciwdrgawkowo. Nie powinny być przyjmowane dłużej niż przez 4-6 tygodni. Mogą być też stosowane tylko doraźnie, np. żeby przerwać napad lęku.

Pozwalają na szybkie złagodzenie dolegliwości w sytuacji, kiedy zaburzenia lękowe uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie i są bardzo uciążliwe dla pacjenta. Pomagają przy lęku uogólnionym, napadach lęku panicznego oraz zespołach lękowych z wtórnym obniżeniem nastroju. Niektóre leki należące do grupy benzodiazepin wykorzystuje się jako leki sedatywne.

W objawowym leczeniu zaburzeń lękowych wykorzystuje się też hydroksyzynę. Działa ona uspokajająco i przeciwlękowo. Stosowana jest między innymi na sen, w stanach napięcia emocjonalnego, niepokoju, lęku. Czasem przepisywana jest też pacjentom przed operacjami.

W krótkotrwałym leczeniu zaburzeń lękowych wykorzystuje się także niektóre neuroleptyki.

7. Leki do długotrwałego leczenia zaburzeń lękowych

W długotrwałej terapii zaburzeń lękowych wykorzystuje się natomiast leki przeciwdepresyjne, które nie powodują uzależnienia. W początkowym okresie ich przyjmowanie może być dla pacjenta bardzo trudne, ponieważ leki przeciwdepresyjne nie działają doraźnie.

Oznacza to, że stan chorego po ich przyjęciu nie ulega natychmiastowej poprawie. Czasem nawet na początku objawy mogą nasilać się. Poprawa następuje stopniowo. Ich pełne działanie zauważa się najczęściej po 4-8 tygodniach.

Długotrwała farmakoterapia przeciwlękowa lekami przeciwdepresyjnymi stosowana jest przede wszystkim w uogólnionych stanach lękowych, fobiach, czy napadach paniki. Lekami pierwszego wyboru w leczeniu tych zaburzeń są leki z grupy SSRI. Lekami drugiego rzutu są TLPD.

8. Naturalne leki przeciwlękowe

Często pacjenci pytają na forach o leki przeciwlękowe bez recepty. Tego typu preparaty dostępne są wyłącznie na receptę. Natomiast w przypadku lekkich, okresowych zaburzeń nastroju można wspierać się naturalnymi lekami na stany lękowe.

Leki bez recepty, które mogą łagodzić tego typu stany, oparte są przede wszystkim na następujących ziołach przeciwlękowych:

  • melisa – łagodzi stany lękowe i pobudzenie nerwowe,
  • waleriana (kozłek lekarski) – działa przeciwlękowo, redukuje niepokój oraz lekkie stany depresyjne,
  • rumianek – koi nerwy, uspokaja, zmniejsza poziom lęku,
  • męczennica cielista – działa przeciwlękowo i uspokajająco,
  • lawenda lekarska – pomaga w sytuacjach stresogennych, działa uspokajająco, przeciwlękowo,
  • ziele dziurawca – wpływa korzystnie na układ nerwowy, pomaga w lekkich stanach depresyjnych, łagodzi stany lękowe,
  • chmiel zwyczajny – działa uspokajająco, zwalcza bezsenność, koi nerwy,
  • pieprz metystynowy – niweluje objawy stanów lękowo-nerwicowych, poprawia nastrój, rozluźnia.

Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze