Masz cukrzycę? Chroń nerki!
Cukrzyca to jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych na świecie. Nie tylko znacząco wpływa na codzienne życie, ale też prowadzi do poważnych powikłań związanych m.in. z uszkodzeniem serca, naczyń krwionośnych, narządu wzroku czy nerek. I to właśnie na te ostatnie chcemy zwrócić szczególną uwagę. Okazją ku temu jest przypadający 14 marca Światowy Dzień Nerek.
Liczba pacjentów z cukrzycą drastycznie rośnie. W 2019 r. na świecie było ich 463 mln, a w 2022 roku 547 mln, w tym 510 mln z cukrzycą typu 2. Choruje 1/11 dorosłych w wieku 2010 –79 lat, ale już 1/5 w wieku powyżej 65 lat [1]. Wiele osób nadal jeszcze nie usłyszało diagnozy, bo cukrzyca typu 2 rozwija się powoli i niekiedy dopiero powikłania pozwalają ją rozpoznać.
Przybywa też pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN), która może być następstwem lub powikłaniem innych chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe i wiele innych [2]. Szacuje się, że w Polsce może na nią cierpieć 4 mln osób. Ile dokładnie, nie wiadomo, bo choroba przez długi czas jest bezobjawowa, a kiedy daje o sobie znać, jest już bardzo zaawansowana. Dlatego nie bagatelizuj objawów alarmowych: zmęczenia, obrzęku kostek, stóp i dłoni, nudności, duszności, świądu skóry i krwi w moczu.
W grupie ryzyka przewlekłej choroby nerek są seniorzy i osoby, w rodzinie których występowały przypadki tej choroby. Szczególną czujność muszą zachować też pacjenci z cukrzycą.
Jak cukrzyca, w połączeniu z chorobami serca i nerek niszczy organizm?
W przebiegu cukrzycy obserwuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemię), które związana jest z pogorszeniem metabolizmu glukozy i zaburzeniem funkcji komórek ß w trzustce. To bardzo niekorzystnie wpływa na wiele narządów i układów w organizmie, co znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia współistniejących schorzeń. Cukrzyca uszkadza naczynia krwionośne, dlatego chorzy na cukrzycę są szczególnie narażeni na wystąpienie chorób układu sercowo-naczyniowego (udar mózgu, miażdżyca, zawał serca). Z tego powodu w 2019 r. na świecie zmarło 4,2 mln osób (to jeden zgon co 8 sekund).
Chorzy na cukrzycę typu 2 są również obciążeni wysokim ryzykiem cukrzycowej choroby nerek (ang. diabetic kidney disease, DKD), zwłaszcza jeśli chorują też na nadciśnienie tętnicze [2].
– Wysokie stężenie cukru we krwi w przypadku nieleczonej cukrzycy przyczynia się też do zwiększenia przepływu krwi przez nerki, co z czasem powoduje zmiany w naczyniach kłębuszków nerkowych (gromadzą się w nich substancje, które zaburzają ich funkcjonowanie) – mówi prof. dr hab. n. med. Jolanta Małyszko z Katedry i Kliniki Nefrologii, Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
W kolejnych etapach choroby powoduje to ich stwardnienie, zwłóknienie prowadzi do schyłkowej niewydolności nerek, a co za tym idzie – konieczności leczenia nerkozastępczego w postaci dializoterapii czy przeszczepienia nerki (wśród wszystkich przewlekłych nefropatii cukrzyca stanowi najczęstszą przyczynę rozpoczynania dializ) [3].
Dlatego tak ważna jest wiedza, że wczesne rozpoznanie oraz szybkie wdrożenie leczenia to skuteczne metody spowolnienia czy zahamowania postępu choroby nerek. Profilaktyka ratuje życie!
Jeśli więc masz cukrzycę typu 2 lub bliska Ci osoba zmaga się z tą chorobą, pamiętaj, by co najmniej raz w roku wykonać badania oznaczenia stężenia albuminurii i kreatyniny w moczu. Poproś lekarza pierwszego kontaktu o skierowania na badania. GFR (we krwi) i ACR (w moczu) – to wskaźniki pozwalające na ocenę wydolności nerek.
Bardzo ważna jest kontrola glikemii i ciśnienia tętniczego, które mają znaczący wpływ na zapobieganie i progresję nefropatii cukrzycowej
Nie czekaj zatem, aż pojawią się pierwsze objawy przewlekłej choroby nerek. Im wcześniej zostaną rozpoznane, tym szybciej wdrożone zostanie leczenie, które znacząco ograniczy konsekwencje cukrzycy typu 2 i związanych z nią powikłań. A te nie tylko zagrażają życiu chorego, ale też pogarszają jego jakość (konieczność dializ).
– Postępowanie w cukrzycowej chorobie nerek, to nie tylko kontrola glikemii czy ciśnienia tętniczego, ale także stosowanie leków nerkoochronnych tj. spowalniających postęp przewlekłej choroby nerek. Od wielu lat stosowane są leki blokujące układ renina-angiotensyna-aldosteron (są to też leki stosowane do leczenia nadciśnienia tętniczego, po ostrym zespole wieńcowym, w niewydolności serca, mają one także działanie kardioprotekcyjne) – tłumaczy prof. Jolanta Małyszko. I dodaje:
– W ostatnich latach dużą nadzieją są nowoczesne leki stosowane w leczeniu cukrzycy, zwłaszcza flozyny, które dzięki rozszerzeniu refundacji są dostępne dla większej grupy pacjentów nie tylko z niewydolnością serca czy cukrzycą, ale także z przewlekłą chorobą nerek.
Flozyny (inhibitory SGLT2) nie tylko ograniczają ryzyko wystąpienia schorzeń sercowo-naczyniowych, ale też działają nefroprotekcyjnie, m.in. spowalniają postęp choroby nerek poprzez zmniejszenie tempa utraty filtracji oraz zmniejszają albuminurię [2]. A to daje szansę na dłuższe życie.
Bibliografia:
[1] Szymczyk I, Zalecenia kliniczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2021) – omówienie najistotniejszych zmian dla lekarza rodzinnego, Lekarz POZ 2/2021, 69-75
[2] Ewa Król i wsp, Przewlekła choroba nerek — klasyfikacja, epidemiologia i diagnostyka. Forum Nefrologiczne 2008, tom 1, nr 1, 1–6
[3] Wierzbowska N, Bosy W, Banach B, Leczenie cukrzycy u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek – przegląd najnowszych badań, Farmacja Polska 2022, 78 (1): 38–46
[4] Trzcińska A., Powikłania cukrzycy – cukrzycowa choroba nerek, stopa cukrzycowa, Magazyn Pielęgniarki i Położnej. Wydanie Specjalne, dostęp: http://www.pfed.org.pl/uploads/1/9/9/8/19983953/ju_powiklania_cukrzycy.pdf
