Nadmiar selenu - czy jest szkodliwy?

Nadmiar selenu może być nie tylko szkodliwy, ale i niebezpieczny. Niekorzystne i potencjalnie groźne jest zarówno długotrwałe dostarczanie zbyt dużych ilości selenu, jak i jednorazowe spożycie dużej dawki pierwiastka. Jakie są objawy przedawkowania?

1. Czy nadmiar selenu jest szkodliwy?

Nadmiar selenu nie jest stanem korzystnym czy obojętnym dla zdrowia. Może być szkodliwy i niebezpieczny. Dostarczanie go do organizmu w dawce powyżej 400 mcg może wywołać zatrucie pierwiastkiem.

Selen (Se) należy do grupy pierwiastków śladowych. Zapotrzebowanie na niego jest niewielkie, choć konieczne, ponieważ odgrywa ogromną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Co to znaczy?

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Se wywiera wpływ na działanie układu immunologicznego, uczestniczy w syntezie DNA, procesach apoptozy oraz rozwoju i regeneracji tkanki mięśniowej. Ponadto jest składnikiem wielu enzymów. Hamuje podział komórek nowotworowych i działa ochronnie na neurony i komórki mięśnia sercowego.

Ma właściwości antyoksydacyjne. Zapewnia komórkom ochronę przed wolnymi rodnikami i toksynami. Ponadto wspiera i reguluje pracę tarczycy oraz jej hormonów (bierze udział w metabolizmie hormonów tarczycy).

2. Objawy nadmiaru selenu

O ile niedobory selenu oznaczają zmniejszoną odporność i większą podatność na infekcje, mogą prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych, układu sercowo-naczyniowego oraz nowotworowych, o tyle podwyższony selen wywołuje takie objawy jak:

• wypadanie włosów,
• łamliwość, odbarwienie i utrata paznokci,
• anemia,
• zmęczenie,
• ból stawów,
• zmiany skórne,
• stany zapalne,
• nadmierna potliwość,
• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego,
• zaburzenia neurologiczne,
• zaburzenia psychiczne, nerwowość, rozdrażnienie, wahania nastroju, depresja,
• obrzęk płuc,
• cukrzyca typu 2.,
• stres oksydacyjny w komórkach, co zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów,
• marskość wątroby,
• zgon.

3. Przyczyny nadmiaru selenu

Niedobory selenu obserwuje się u w przebiegu chorób naczyniowych, fenyloketonurii, reumatoidalnym zapaleniu stawów, mukowiscydozie, niewydolności nerek, retinopatii, w ostrym zapaleniu trzustki, depresji czy chorobach autoimmunologicznych oraz u chorych na AIDS.

Nadmiar selenu jest najczęściej wywołany przedawkowaniem preparatów selenu, co jest związane ze spożywaniem nadmiernych ilości suplementów diety zawierających Se. Szkodliwe jest długotrwałe dostarczanie zbyt dużych ilości selenu, które prowadzi do selenozy. Niebezpieczne i toksyczne jest także jednorazowe spożycie dużej dawki selenu, które może doprowadzić do marskości wątroby, obrzęku płuc i śmierci.

Zatrucie selenem może mieć również związek z nadmierną ilością pierwiastka w środowisku lub miejscu pracy (np. górnictwo, hutnictwo). Jak pozbyć się nadmiaru selenu? W przypadku nadmiaru, zaleca się wprowadzenie do jadłospisu produktów uboższych w selen, a w razie zażywania suplementów – wstrzymanie suplementacji.

4. Źródła selenu

Należy pamiętać, że selen w niewielkich ilościach naturalnie występuje w organizmie człowieka. Dzienne zapotrzebowanie na pierwiastek może być realizowane wraz z dietą. Jakie są źródła selenu?

Pierwiastek zawierają produktach o dużej zawartości białka, takie jak mięso i jego przetwory (głównie wołowina, mięso z indyka), podroby, ryby (głównie łosoś, tuńczyk), owoce morza, mleko i jego przetwory, pieczywo i produkty zbożowe (np. makaron), nasiona roślin strączkowych, warzywa (czosnek, cebula, brokuły, kapusta i szparagi), orzechy (np. nerkowce, orzechy brazylijskie) oraz grzyby.

Na przyswajalność selenu pozytywnie wpływają: białko i witaminy A, C oraz E. Jego przyswajanie zmniejsza natomiast duża zawartość siarki w diecie oraz metale ciężkie.

5. Jaki jest prawidłowy poziom selenu we krwi?

Warto pamiętać, że dzienna dawka selenu zależy od płci i wieku. Najwięcej selenu potrzebują kobiety w ciąży oraz karmiące piersią z uwagi na potrzeby rozwijającego się płodu i wydzielanie selenu wraz z mlekiem.

Optymalne dla organizmu stężenia pierwiastka wynoszą:

• od 20 do 55 ug/dobę u dzieci,
• 98-108 ug/L. u kobiet, bez względu na wiek,
• 60-70 ug kobiety ciężarne i karmiące piersią,
• 75-85 ug/L u mężczyzn poniżej 60. roku życia,
• 110-120 ug/L u mężczyzn powyżej 60. roku życia.

Jakie są wskazania do suplementacji selenu?

Niedobory selenu w organizmie można uzupełnić spożywając produkty bogate w pierwiastek lub stosując preparaty z apteki.

Wskazaniem do suplementacji selenu mogą być wyniki badań wskazujące na niedobór selenu, ale i palenie papierosów, żywienie pozajelitowe, problemy z przyswajaniem składników odżywczych, niepłodność, astma, choroby sercowo-naczyniowe czy zapalenie trzustki.

Rozważając suplementację selenu należy mieć na uwadze, że różnica pomiędzy zapotrzebowaniem organizmu na selen a jego toksyczną dawką jest niewielka. Oznacza to, że powinien być suplementowany wyłącznie po oznaczeniu poziomu selenu we krwi i konsultacji lekarskiej.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.