Nie tylko nadciśnienie. Takie wyniki są groźne dla mózgu

W badaniu uczestniczyło 105 osób w wieku od 55 do 89 lat, ogólnie zdrowych i bez zdiagnozowanych chorób neurologicznych.

Podczas siedmiominutowego skanu MRI naukowcy nieustannie monitorowali ciśnienie krwi każdego uczestnika, wykorzystując mankiet zakładany na palec. Następnie przeanalizowano, w jaki sposób drobne, krótkotrwałe wahania ciśnienia są powiązane ze strukturą mózgu oraz z biomarkerami we krwi, które mogą świadczyć o procesach neurodegeneracyjnych.

W eksperymencie zastosowano dwa uzupełniające się wskaźniki:

• ARV (Average Real Variability) – określający, jak bardzo skurczowe ciśnienie krwi zmienia się między uderzeniami serca,

• ASI (Arterial Stiffness Index) – mierzący elastyczność lub sztywność tętnic w odpowiedzi na zmiany ciśnienia.

Połączenie tych danych pozwoliło ocenić, jak dynamicznie zmienia się przepływ krwi w krótkim czasie – zjawisko określane przez naukowców jako "dynamiczna niestabilność ciśnienia krwi", czyli zmiany zachodzące z chwili na chwilę, mierzone w ciągu kilku minut.

Wyniki rezonansu magnetycznego ujawniły, że osoby z wyższymi wartościami wskaźników ARV i ASI – oznaczającymi niestabilne ciśnienie krwi i większą sztywność tętnic – miały mniejszą objętość hipokampa oraz kory śródwęchowej. To właśnie te rejony odpowiadają za procesy pamięci i uczenia się, a ich uszkodzenie jest charakterystyczne dla wczesnych etapów choroby Alzheimera.

Analiza krwi wykazała również, że u tych samych uczestników stwierdzono podwyższony poziom neurofilamentów lekkich (NfL) – białka, którego wzrost we krwi jest sygnałem uszkodzenia komórek nerwowych.

Zależność ta utrzymała się nawet po uwzględnieniu wieku, płci oraz średniego poziomu ciśnienia krwi uczestników, co wskazuje, że to właśnie zmienność ciśnienia, a nie jego ogólny poziom, może stanowić kluczowy czynnik ryzyka.

Dodatkowo zaobserwowano, że zmiany w mózgu były bardziej nasilone po lewej stronie. Zjawisko to potwierdza wcześniejsze ustalenia naukowców, według których lewa półkula może wykazywać większą wrażliwość na stres naczyniowy oraz schorzenia neurodegeneracyjne, w tym chorobę Alzheimera.

- Tradycyjnie koncentrowaliśmy się na obniżaniu średnich wartości ciśnienia krwi – powiedział Trevor Lohman, adiunkt neurologii i geriatrii na Uniwersytecie Południowej Kalifornii oraz pierwszy autor badania. - Jednak to badanie sugeruje, że powinniśmy również zwracać uwagę na to, jak stabilne jest ciśnienie krwi w danej chwili. Zmniejszenie tych wahań może pomóc chronić mózg, nawet u osób, których średnie odczyty wyglądają dobrze - zaznaczył.

- Nasze odkrycia pokazują, że nawet gdy średnie ciśnienie krwi jest prawidłowe, niestabilność między uderzeniami serca może obciążać mózg - powiedział Daniel Nation, profesor gerontologii i medycyny w USC Leonard Davis School, starszy autor badania. - Te wahania z chwili na chwilę wydają się być związane z tymi samymi rodzajami zmian w mózgu, które obserwujemy we wczesnej neurodegeneracji - dodał.

Zobacz także: Najlepiej wspierają pamięć. Mózg będzie działał jak komputer

Dotychczas wiadomo było, że wysokie ciśnienie krwi zwiększa ryzyko rozwoju demencji. To badanie poszerza jednak perspektywę, wskazując, że nie tylko sam poziom, ale i zmienność ciśnienia może mieć kluczowe znaczenie.

Naukowcy przypuszczają, że szybkie wahania mogą nadmiernie obciążać małe naczynia krwionośne w mózgu, ograniczając ich zdolność do utrzymania stałego przepływu krwi. Taka niestabilność może z czasem prowadzić do niedotlenienia i degeneracji tkanki nerwowej.

Zobacz także: Mamy "cichą epidemię". "Może dotyczyć nawet 30-latków"

- Ciśnienie krwi nie jest statyczne, stale dostosowuje się do potrzeb organizmu - wyjaśnił Nation. - Jednak wraz z wiekiem regulacja ta może stawać się mniej precyzyjna. Badanie sugeruje, że nadmierne wahania mogą być oznaką starzenia się naczyń, które przyczynia się do uszkodzenia mózgu - podsumował Nation.

Badanie potwierdza, że zdrowie układu krążenia i mózgu są ze sobą ściśle powiązane. Kontrola ciśnienia krwi, nie tylko pod względem jego średniego poziomu, ale także stabilności w czasie, może w przyszłości odegrać ważną rolę w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera.

- Nasze wyniki podkreślają, jak ściśle powiązane są serce i mózg – zaznaczył Lohman. - Utrzymanie stałego, prawidłowego przepływu krwi może być jednym z najlepszych sposobów wspierania zdrowia mózgu w miarę starzenia się - podkreślił.

Magdalena Pietras, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. Polska Agencja Prasowa