Niebezpieczny niedobór i jeszcze groźniejszy nadmiar? Oto ile niklu potrzebuje nasz organizm
Nikiel to mikroelement, którego organizm potrzebuje w śladowych ilościach, ale pełni on ważne funkcje w utrzymaniu równowagi metabolicznej. Choć jego niedobory są rzadkie, warto dbać o odpowiednią podaż niklu z pożywienia. W jakich produktach się znajduje? Jakie są skutki niedoboru, a jakie są konsekwencje nadmiaru?
Nadmiar niklu może objawiać się m.in. wysypką.
W tym artykule:
Nikiel – jego rola i wpływ na zdrowie
Nikiel to pierwiastek śladowy, obecny w wielu produktach spożywczych oraz w środowisku - występuje w powietrzu, wodzie oraz w glebie. Może pochodzić ze źródeł naturalnych oraz z działalności człowieka. Został odkryty w 1751 roku przez szwedzkiego chemika Axela Fredrika Cronstedta. Do lat 70. XX wieku nie udało się badaczom wykazać żadnych kluczowych korzyści biologicznych tego pierwiastka dla organizmu człowieka. Wręcz przeciwnie - nikiel kojarzył się raczej ze szkodliwym wpływem na zdrowie, z uwagi na bardzo wysoką toksyczność.
Z czasem zauważono, że w śladowych ilościach nikiel odgrywa znaczącą rolę w procesach enzymatycznych i przemianach metabolicznych, zwłaszcza u roślin i zwierząt. U ludzi jego znaczenie nie zostało do końca poznane, chociaż wiadomo, że zarówno niedobór, jak i nadmiar niklu mogą wpływać na funkcjonowanie organizmu.
Jak wygląda i gdzie się znajduje?
Nikiel zazwyczaj ma srebrzystobiałą barwę, jest twardy i odporny na korozję. Często występuje w połączeniu z innymi metalami, tworząc z nimi stopy, które wykorzystuje się m.in. w produkcji stali nierdzewnej, monet i biżuterii. Naturalnie występuje w skorupie ziemskiej, a jego niewielkie ilości znajdują się również w powietrzu, wodzie, glebie oraz żywności. I właśnie z pożywieniem najczęściej trafia do ludzkiego organizmu. Najwięcej niklu znaleźć można w produktach pochodzenia roślinnego.
Za najlepsze źródła tego pierwiastka uważa się:
- rośliny strączkowe (fasola, soczewica, groch),
- produkty pełnoziarniste (owies, brązowy ryż, jęczmień),
- orzechy (migdały, orzechy włoskie i laskowe),
- warzywa (jarmuż, szpinak i szparagi),
- czekoladę - szczególnie gorzką.
Obecność niklu w organizmie może być także spowodowana paleniem tytoniu lub skutkiem przebywania w zanieczyszczonym środowisku.
Niedobór niklu
Badania nad niklem trwają od wielu lat, jednak według aktualnych doniesień jest to ważny dla zdrowia pierwiastek. Urozmaicona, zbilansowana dieta zazwyczaj dostarcza wystarczającej ilości niklu, dlatego jego niedobory występują bardzo rzadko. Mimo, że organizm potrzebuje go w bardzo niewielkich ilościach, pełni kilka bardzo ważnych funkcji. Jak nikiel wpływa na organizm? Czy może powodować jakieś charakterystyczne objawy?
Warto podkreślić, że niedobór niklu u ludzi nie jest dobrze udokumentowany, głównie dlatego, że pierwiastek ten występuje w pożywieniu w minimalnych ilościach. Badania na zwierzętach sugerują jednak, że brak niklu może prowadzić do spowolnienia wzrostu, zaburzeń funkcji wątroby oraz problemów z płodnością. Przypuszcza się również, że wpływa na metabolizm glukozy, a jego niedobór może utrudniać regulację poziomu cukru we krwi.
Korzyści dla zdrowia
Powszechnie uważa się, że nikiel bierze aktywny udział w wielu procesach enzymatycznych. Może wspierać stabilność struktury DNA i RNA, ułatwiając syntezę materiału genetycznego. Ma wpływ na aktywność niektórych hormonów oraz procesy metaboliczne, regulujące wykorzystanie energii w organizmie. Mimo, że mechanizmy jego działania nie są jeszcze w pełni poznane, utrzymanie odpowiedniego poziomu niklu uznaje się za ważne dla prawidłowego metabolizmu i funkcjonowania enzymów.
Nadmiar niklu
Czy tylko niedobór niklu może negatywnie wpływać na organizm? Okazuje się, że również nadmiar może przyczyniać się do poważnych problemów zdrowotnych. Jakie są skutki nadmiernej ilości tego pierwiastka dla organizmu?
Zdaniem naukowców, zbyt duża ilość niklu może być szkodliwa szczególnie przy długotrwałej ekspozycji - np. w wyniku przebywania w środowisku przemysłowym lub poprzez zanieczyszczoną żywność i wodę. Wśród najczęstszych objawów zatrucia wymienia się:
- wysypki skórne (tzw. dermatitis niklowe),
- problemy z oddychaniem (astma, zapalenie oskrzeli),
- dolegliwości żołądkowe - nudności i bóle brzucha.
Przewlekłe narażenie na wysokie dawki niklu może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, zwłóknienia płuc, a nawet niektórych nowotworów. Należy też mieć na uwadze, że nikiel jest jednym z najczęstszych alergenów kontaktowych - u wielu osób powoduje podrażnienie skóry - np. objawy na skórze, która miała kontakt z biżuterią zawierającą ten metal.
Pamiętajmy, że nadmierna ekspozycja na nikiel, szczególnie w środowisku pracy, może być groźna dla zdrowia. W razie wątpliwości co do ilości niklu w diecie lub objawów nadwrażliwości, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.
Źródła: https://lilyandloaf.com, https://www.sciencedirect.com
Źródła
- Dagmara Dąbek
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
