Przełom nadnerczowy - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Przełom nadnerczowy, znany również jako kryzys nadnerczowy, to nagła i potencjalnie zagrażająca życiu sytuacja związana z niewydolnością nadnerczy. Ten rzadki, ale niezwykle poważny stan może wystąpić u osób cierpiących na chorobę Addisona lub u pacjentów, którzy doświadczyli bardzo silnego stresu lub choroby zakaźnej. Przełom nadnerczowy charakteryzuje się gwałtownym pogorszeniem stanu zdrowia i wymaga pilnej interwencji medycznej. Jakie są przyczyny i objawy przełomu nadnerczowego?

1. Co to jest przełom nadnerczowy?

Przełom nadnerczowy (kryzys nadnerczowy, kryzys nadnerczy) to nagły stan medyczny związany z niewydolnością nadnerczy, czyli niewielkich gruczołów znajdujących się nad nerkami, które odpowiadają za produkcję hormonów.

W przebiegu przełomu, nadnercza nagle przestają wytwarzać wystarczającą ilość kortyzolu i innych hormonów, co prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych. Stan ten wymaga szybkiej diagnozy i leczenia w warunkach szpitalnych.

2. Przyczyny przełomu nadnerczowego

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Przełom nadnerczowy jest wynikiem nagłego braku wystarczającej ilości hormonów nadnerczowych. Główne przyczyny tego stanu to:

• choroba Addisona - rzadka choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której układ odpornościowy atakuje i uszkadza nadnercza,
• nagłe odstawienie kortykosteroidów - długotrwałe stosowanie tych leków hamuje naturalną produkcję kortyzolu, nagłe przerwanie terapii może doprowadzić do ostrej niewydolności nadnerczy,
• stres fizyczny lub emocjonalny - silny stres fizyczny (np. urazy, operacje) i emocjonalny (np. traumatyczne wydarzenia) może wywołać przełom nadnerczowy,
• infekcje - ciężkie zakażenia mogą wpływać na funkcjonowanie nadnerczy,
• zaburzenia hormonalne - choroby, takie jak zespół Waterhouse'a-Friderichsena, mogą spowodować uszkodzenie nadnerczy,
• choroby zakaźne - gruźlica, histoplazmoza czy cytomegalia mogą zmniejszać zdolność organizmu do produkcji hormonów,
• guzy nadnerczy - guzy zarówno łagodne, jak i złośliwe mogą wpłynąć na funkcjonowanie tych gruczołów,
• zaburzenia genetyczne - schorzenia, takie jak wrodzona dysfunkcja nadnerczy, mogą powodować niewydolność nadnerczy,
• sterydy anaboliczne - niekontrolowane stosowanie sterydów anabolicznych może prowadzić do zaburzenia równowagi hormonalnej organizmu,
• operacje nadnerczy - częściowe usunięcie nadnerczy może prowadzić do zaburzeń w produkcji hormonów,
• niewłaściwe leczenie hormonami - nieprawidłowe dawkowanie lub rodzaj hormonalnej terapii zastępczej może zakłócić naturalną produkcję hormonów,
• zespół antyfosfolipidowy - rzadka choroba autoimmunologiczna, która może wpływać na funkcjonowanie nadnerczy,
• niedokrwistość Addisona-Biermera - rzadka choroba, która może stanowić przyczynę uszkodzenia nadnerczy.

3. Objawy przełomu nadnerczowego

Objawy przełomu nadnerczowego pojawiają się nagle i są mocno nasilone. Najczęściej występujące symptomy to:

• nagłe osłabienie,
• utrata sił,
• silny ból głowy,
• nudności i wymioty,
• silne bóle brzucha o kolkowym charakterze,
• niskie ciśnienie (zawroty głowy i omdlenia),
• przyspieszony puls,
• nadmierna potliwość,
• obrzęk twarzy i kończyn,
• wahania nastroju,
• lęk,
• bladość skóry,
• ból pleców w okolicy lędźwiowej,
• silne pragnienie,
• skurcze mięśni,
• drgawki,
• dezorientacja,
• utrata przytomności,
• podwyższona temperatura ciała,
• wysypka lub zmiany skórne,
• ból mięśni i stawów,
• uczucie ciężkich nóg,
• zaburzenia widzenia.

4. Diagnostyka przełomu nadnerczowego

Diagnostyka przełomu nadnerczowego obejmuje serię badań mających na celu potwierdzenie tego stanu oraz określenie jego przyczyny. Pacjent kierowany jest na badanie poziomu kortyzolu, aldosteronu i innych hormonów nadnerczy, pomiar stężenia elektrolitów oraz glukozy we krwi, a także analizę moczu.

Czasami stosuje się testy stymulacyjne, takie jak test ACTH (adrenokortykotropina) lub test synaktenowy, w celu oceny zdolności nadnerczy do reagowania na stymulację hormonem.

Badania obrazowe (tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny) mogą pomóc zidentyfikować ewentualne zmiany strukturalne w nadnerczach, takie jak guzy lub inne nieprawidłowości.

5. Leczenie przełomu nadnerczowego

Leczenie przełomu nadnerczowego jest pilne, ma na celu przywrócenie odpowiedniego poziomu hormonów nadnerczy oraz stabilizację pacjenta. Terapia jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb pacjenta i przyczyn kryzysu nadnerczowego, prowadzona jest na oddziale intensywnej terapii lub oddziale endokrynologicznym.

Pacjenci otrzymują duże dawki hydrokortyzonu oraz elektrolity, wdrażane jest również leczenie przyczynowe, np. immunosupresja w przypadku schorzeń autoimmunologicznych.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.