Rifampicyna – działanie, wskazania, dawkowanie i przeciwwskazania
Rifampicyna to półsyntetyczny antybiotyk ansamycynowy, który ma działanie bakteriobójcze wobec paciorkowców, meningokoków, dwoinki rzeżączki, gronkowca złocistego, prątka gruźlicy i prątka trądu. Jakie są wskazania do jego stosowania? Czy istnieje ryzyko wystąpienia skutków ubocznych?
1. Co to jest rifampicyna?
Rifampicyna jest półsyntetycznym antybiotykiem, pochodną ryfamycyny B. Zalicza się ją do grupy antybiotyków ansamycynowych. Jest wytwarzana przez Streptomyces mediterranei, tlenowe bakterie z rzędu promieniowców.
Substancja ma właściwości bakteriobójcze, przeciwgruźlicze i przeciwprątkowe. Działa bakteriobójczo, czyli prowadzi do śmierci komórki bakteryjnej. Mechanizm jej działania polega na hamowaniu aktywności bakteryjnej polimerazy RNA zależnej od DNA. Ponieważ uniemożliwia syntezę RNA.
Rifampicyna wykazuje aktywność wobec meningokoków, paciorkowców, dwoinki rzeżączki, gronkowca złocistego, Haemophilus influenzae, prątków gruźlicy oraz prątków trądu i Brucella spp., Legionella spp..
Lek szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie substancji we krwi odnotowuje się po 2-4 godzinach od przyjęcia. Dystrybucja odbywa się w całym organizmie. Ryfampicyna jest wydalana głównie z żółcią.
2. Ryfampicyna - jakie leki ją zawierają?
Rifampicynę odkryto w 1965 roku. Na rynek farmakologiczny wprowadzono ją w roku 1971. Obecnie jest wykorzystywana przez różne specjalności medyczne, takie jak pulmonologia czy choroby zakaźne i pasożytnicze.
Preparaty na rynku polskim zawierające ryfampicyna to kapsułki Rifampicyna TZF. Rifampicyna TZF kapsułki, 150 mg, 100 kapsułek, Rifampicyna TZF kapsułki, 300 mg, 100 kapsułek.
Antybiotyki wydaje się ją z przepisu lekarza. Rifampicyna – zamiennik czy lek bez recepty nie jest dostępna. Lekiem przeciwgruźliczym, który łączy ryfampicynę i izoniazyd (substancja o działaniu przeciwprątkowym) jest Rifamazi.
3. Wskazania do stosowania ryfampicyny
Wskazaniem do stosowania ryfampicyny jest leczenie:
- trądu w skojarzeniu z co najmniej jednym lekiem przeciwprątkowym,
- wszystkich postaci gruźlicy, tak rozpoznanej pierwszy raz, jak i przewlekłej, zaawansowanej i lekoopornej,
- ciężkich zakażeń wywołanych przez gronkowce, zwykle w skojarzeniu z drugim antybiotykiem,
- brucelozy, legionellozy,
- zakażeń pałeczkami Haemophilus influenzae, także eliminacja u bezobjawowych nosicieli oraz zapobieganie zarażeniu u małych dzieci (do 4 lat), które są narażone na kontakt z patogenem. Rifampicyna jest również wykorzystywana w celu zapobiegania meningokokowemu zapaleniu opon mózgowych oraz eliminacji meningokoków z jamy nosowej u bezobjawowych nosicieli.
4. Dawkowanie ryfampicyny
Dawkowanie rifampicyny w głównej mierze zależy od wskazania, wieku i wagi. Decyduje o nim lekarz. I tak na przykład w leczeniu gruźlicy u osób dorosłych podaje się zwykle dawkę od 8 do 12 mg na kg masy ciała na dobę, przy czym:
- dorosłych ważących mniej niż 50 kg - 450 mg na dobę,
- dorośli ważący powyżej 50 kg - minimum 600 mg na dobę.
W przypadku dzieci rekomenduje się dawkę od 10 do 20 mg na kg masy ciała na dobę. Nie należy podawać dawki większej niż 600 mg na dobę.
5. Rifampicyna — skutki uboczne, przeciwwskazania i środki ostrożności
Ze stosowaniem rifampicyny wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwowane skutki uboczne to:
- rumień wielopostaciowy,
- złuszczające zapalenie skóry,
- pęcherzyca i rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe,
- psychoza czy agranulocytoza.
Rifampicyna nie może być przyjmowana zawsze, przez każdego pacjenta, nawet jeśli istnieją wskazania. Przeciwwskazanie stanowi nadwrażliwość na substancję czynną, inny antybiotyk z tej grupy lub pomocniczą obecną w leku, ale i żółtaczka, leczenie rytonawirem lub sakwinawirem, ciąża i okres laktacji.
Ponieważ ryfmapicyna przekracza barierę łożyskową i przenika do krwi pępowinowej, a także mleka kobiecego, może niekorzystnie wpłynąć na rozwój płodu. Odnotowano krwotoki, zarówno u matki, jak i u dziecka.
Podczas terapii ryfampicyną należy zachować ostrożność w przypadku u pacjentów w podeszłym wieku, zwłaszcza jeśli zmagających się z niewydolnością wątroby, ale i wszystkich osób z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek. Należy mieć także na uwadze, że podczas leczenia w terapii przerywanej może dojść do wstrząsu anafilaktycznego.
Jeżeli chodzi o spożywanie alkoholu podczas leczenia ryfampicyną, należy tego unikać z uwagi na ryzyko hepatotoksyczności. Ponadto ryfampicyna może osłabiać działanie leków przeciwzakrzepowych.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.