Wady postawy – rodzaje, jak korygować, powikłania nieleczonych wad postawy

Wady postawy to coraz częściej pojawiający się problem, zarówno wśród młodych pacjentów, jak i dorosłych. Ich powstawaniu sprzyja siedzący tryb życia, mała aktywność fizyczna i długie godziny przed ekranem komputera. Jakie są inne przyczyny wad postawy? Jak się objawiają i jak im zapobiegać?

1. Co to jest wada postawy?

Wada postawy to odchylenie od ogólnie przyjętych cech postawy, określanej jako prawidłowa. Jest to niefizjologiczne ułożenie ciała, do którego zalicza się wszelkie patologie postawy w obrębie kręgosłupa, klatki piersiowej oraz kończyn dolnych.

Wady postawy mogą mieć różne przyczyny, zarówno nabyte, jak i wrodzone. Zdecydowana większość deformacji rozwija się we wczesnym dzieciństwie. Jednak bez względu na podłoże, nieprawidłowości te z czasem mogą prowadzić do dokuczliwych objawów oraz poważnych powikłań.

2. Wady postawy – rodzaje

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Wady postawy klasyfikuje się na podstawie różnych kryteriów.

I tak, ze względu na przyczynę i czas powstawania, dzieli się je na:

• wrodzone wady postawy – powstają w okresie płodowym,
• wady nabyte – powstają z czasem, często mają wieloczynnikowe przyczyny.

Ze względu na miejsce występowania nieprawidłowości:

• wady w obrębie kręgosłupa (wady postawy kręgosłupa) – plecy płaskie, plecy okrągłe, plecy wklęsłe, skolioza,
• wady klatki piersiowej – klatka piersiowa kurza, klatka piersiowa szewska (lejkowata),
• wady kończyn dolnych – płaskostopie, stopa szpotawa, płasko-koślawa lub wydrążona, kolana koślawe, kolana szpotawe.

Ze względu na charakter wad:

• proste wady postawy – pojedyncze odchylenia od prawidłowej postawy ciała,
• złożone wady postawy.

3. Jakie są najczęstsze wady postawy u dzieci i dorosłych?

Najczęstsze wady postawy u dorosłych i dzieci to przede wszystkim:

• Skolioza – to boczne skrzywienie kręgosłupa, które w swojej istocie jest skrzywieniem w trzech płaszczyznach. Czasem ta wada postawy pojawia się w okresie dzieciństwa, a czasem po urazie, na skutek bólu. Jeśli skolioza jest pourazowa, wszystko wraca do normy po ustąpieniu dolegliwości. Choroba występuje na różnych odcinkach kręgosłupa: piersiowym, lędźwiowym, szyjnym. Skolioza prawdopodobnie jest chorobą genetyczną, jednak najczęściej ma etiologię idiopatyczną, czyli o nieustalonej przyczynie.
• Płaskostopie – to najczęściej występująca wada stóp, która charakteryzuje się niewielkim wysklepieniem lub jego brakiem. Wada może dotyczyć zarówno jednej stopy, jak i obu stóp.
• Kolana koślawe – to nieprawidłowe ustawienie kości udowej względem kości piszczelowej. Wada, podobnie jak w przypadku płaskostopia, może dotyczyć tylko jednej kończyny lub obejmować dwie kończyny dolne.
• Kifoza patologiczna – jest wygięciem kręgosłupa do tyłu. Jest wiele przyczyn powstawania tej wady postawy. Spotykana jest zarówno w wieku dorosłym, jak również już u najmłodszych. Powstaje pod wpływem dźwignięcia ciężkiego przedmiotu i objawia się paraliżującym bólem. Kifoza może pojawić się w wyniku gruźlicy, krzywicy, złamań, zapaleń i chorób nowotworowych. Czasem za schorzenie odpowiada garbienie się, które powoduje ściśnięcie płuc i ograniczenie ruchów klatki piersiowej. Oddychanie zostaje utrudnione.
• Lordoza – jest przednim wygięciem kręgosłupa. Pojawiają się w niej zmiany w odcinku szyjnym i zwyrodnieniowe narośla, które są przyczyną bólu i ograniczają ruchy kręgosłupa we wszystkich płaszczyznach. Tę wadę postawy leczy się przez noszenie gorsetu ortopedycznego, niekiedy konieczne jest wykonanie operacji.

4. Jakie mogą być przyczyny rozwoju wad postawy?

Do możliwych przyczyn rozwoju wad postawy zalicza się:

• urazy, przebyte choroby i schorzenia układu ruchu, zaburzenia napięcia mięśni,
• szybki, nieproporcjonalny wzrost,
• uwarunkowania genetyczne,
• błędy popełniane przy noszeniu dziecka (u niemowląt),
• siedzący tryb życia, mała aktywność ruchowa, długotrwałe przebywanie w jednej pozycji,
• nieprawidłowe nawyki postawy w okresie wzrostu,
• nieprawidłowe warunki bytowe, nieodpowiednie warunki wypoczynku (zły materac, za duża poduszka), niewłaściwa wysokość biurka i krzesła,
• niedożywienie, zmęczenie,
• złe nawyki żywieniowe, prowadzące do otyłości,
• nieprawidłowe noszenie torby, zakupów, noszenie zbyt dużych ciężarów, u dzieci noszenie zbyt ciężkich plecaków,
• nieodpowiednio dopasowane obuwie,
• wady wzroku.

Większość wad postawy powstaje w dzieciństwie. Wyróżnić można trzy etapy ich rozwoju. Na początku pojawiają się zmiany czynnościowe, kolejny etap to zmiany funkcjonalne, a na końcu obserwuje się zmiany strukturalne.

5. Jakie znaczenie ma odpowiednia postawa dla zdrowia kręgosłupa?

Kręgosłup uznawany jest za tzw. rusztowanie dla całego ciała. Właściwa postawa stwarza najlepsze warunki dla jego ustawienia. Pozwala zachować prawidłową postawę kręgosłupa. Co dalej umożliwia osiągnięcie optymalnej równowagi i stabilności ciała oraz równomierne rozłożenie jego masy.

Natomiast wszelkie wady kręgosłupa i inne wady postawy mogą zaburzać jego ułożenie, prowadząc do przeciążeń, zespołów bólowych i ograniczonej mobilności.

Wady postawy mogą sprzyjać także rozwojowi zmian zwyrodnieniowych, które to osłabiają kręgosłup.

6. Jakie są objawy wad postawy?

Wady postawy mogą objawiać się m.in. poprzez:

• zaokrąglone plecy, garbienie się,
• zaokrąglone ramiona,
• problemy z równowagą i koordynacją,
• wysunięte do przodu barki,
• zgięte kolana podczas stania lub chodzenia,
• głowę pochyloną do przodu/tyłu, głowę przechyloną na bok,
• nadmiernie uwypukloną, płaską lub zapadniętą klatkę piersiową,
• wystający poza linię klatki piersiowej brzuch,
• stopy pozbawione naturalnego sklepienia, płaskie,
• odstające łopatki.

7. Jakie mogą być skutki wad postawy, jeśli nie zostaną leczone?

Zaniedbanie wad kręgosłupa i wad postawy ma poważne konsekwencje. Może prowadzić do bólu pleców, szyi i ramion, negatywnie wpływać na krążenie, trawienie i sen, upośledzać funkcje płuc.

Wady postawy mogą powodować też spadek wydolności organizmu, zmniejszać tolerancję na wysiłek oraz prowadzić do szybszego męczenia się. W skrajnych przypadkach duże wady postawy mogą prowadzić nawet do inwalidztwa.

8. Jakie metody diagnostyczne są stosowane w identyfikacji wad postawy?

Identyfikacją wad postawy zajmuje się ortopeda. Podstawą diagnostyki jest przede wszystkim badanie fizykalne i wizualna ocena postawy pacjenta.

W razie potrzeby specjalista może zlecić także badania diagnostyki obrazowej, jak zdjęcie RTG, badanie USG.

9. W jakim wieku najlepiej rozpocząć profilaktykę wad postawy?

Profilaktyka chorób kręgosłupa i wad postawy powinna rozpocząć się już we wczesnym dzieciństwie. Składa się na nią przede wszystkim:

• codzienna dbałość o utrzymywanie prawidłowej postawy,
• zapewnienie optymalnych warunków pracy, odpowiedniego źródła światła,
• przerwy podczas pracy siedzącej, zajęć szkolnych,
• wyeliminowanie czynników, które mogą powodować wady postawy,
• regularny ruch,
• zdrowa dieta, właściwa masa ciała,
• odpowiednie warunki snu,
• dobór odpowiedniego obuwia, lekkiej i niekrępującej ruchów odzieży,
• regularna kontrola stanu zdrowia.

10. Czy wady postawy mogą wpłynąć na jakość życia i aktywność fizyczną?

Znacznie utrwalone nieprawidłowości postawy mogą negatywnie wpływać na jakość życia pacjenta. Jeśli są widoczne, mogą zaburzać akceptację wyglądu ciała. Mogą też powodować problemy z wydolnością oddechową i ból, co w znaczącym stopniu obniża komfort codziennego funkcjonowania.

Wady postawy mogą obniżać także ogólną sprawność fizyczną i wytrzymałość oraz prowadzić do ograniczeń w ruchu.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.