Wysypka – objawy, przyczyny, leczenie
Wysypka jest jednym z częstszych problemów skórnych. Może pojawiać się z wielu różnych powodów, nierzadko związana jest z alergią. Często jest niegroźna i znika samoistnie po kilku dniach. Jednak może także towarzyszyć poważnym chorobom, zarówno pochodzenia bakteryjnego, jak i wirusowego. Jakie są rodzaje wysypki? Kiedy i jak należy leczyć wysypkę?
1. Czym jest wysypka?
Wysypka to bardzo ogólne określenie, którym opisuje się różnego rodzaju wykwity, pojawiające się na skórze, zmieniające jej wygląd oraz strukturę. Mogą być one zlokalizowane w konkretnych miejscach lub mieć charakter uogólniony. Zmianom nierzadko towarzyszy nieprzyjemny świąd i pieczenie skóry.
Wykwity w wysypce mogą występować pod różnorodnymi postaciami – od drobnych plamek i krostek, po pęcherze i bąble. Na tej podstawie wysypkę dzieli się na pęcherzykowatą, grudkową, plamistą oraz mieszaną.
Najogólniej jednak wysypkę dzieli się na:
- zakaźną (towarzyszącą infekcjom wirusowym i bakteryjnym),
- niezakaźną.
2. Najczęstsze przyczyny wysypki
2.1. Alergia
Alergia to jedna z najczęstszych przyczyn wysypki. W tym przypadku zmiany na skórze pojawiają się jako wynik nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na konkretny alergen. Wśród częstych alergenów wymienić można sierść zwierząt, pyłki traw, składniki zawarte w kosmetykach, alergeny pokarmowe.
Zmiany skórne często powoduje alergia na białko mleka krowiego. Sama nietolerancja laktozy objawia się natomiast głównie problemami żołądkowo-jelitowymi, natomiast dolegliwości skórne nie są dla niej typowe.
2.2. Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry, zwane AZS, wypryskiem atopowym, czy potocznie egzemą, jest przewlekłą chorobą zapalną skóry. Ta dermatoza zaczyna się najczęściej we wczesnym dzieciństwie, ale dotyka również dorosłych. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji.
Jednym z głównych objawów atopowego zapalenia skóry jest wysypka, rumień, mocne przesuszenie skóry oraz świąd.
2.3. Zakażenia wirusowe
Wysypka może być wynikiem chorób zakaźnych, spowodowanych infekcjami wirusowymi. Może być objawem:
Wysypka może być objawem koronawirusa COVID-19 (także wariantu Omikron).
2.4. Infekcje bakteryjne
Lista chorób wywołanych przez bakterie jest bardzo długa. Najczęściej tego typu zakażeniom towarzyszą stany zapalne, gorączka, wymioty, czy biegunka. W niektórych przypadkach może pojawić się także wysypka.
Wysypką może objawiać się:
- Borelioza – jednym z objawów boreliozy może być tzw. rumień wędrujący, występujący w formie okrągłej wysypki.
- Szkarlatyna (płonica) – to ciężka zakaźna choroba bakteryjna wieku dziecięcego. Jej objawy przypominają anginę, jednak prócz wysokiej temperatury i ostrego bólu gardła, pojawia się także drobna wysypka.
- Róża – to choroba skóry i tkanki podskórnej wywołana przez paciorkowce. Jej charakterystyczne objawy to wysoka gorączka, dreszcze oraz zmiany na skórze.
- Kiła – chorobę wywołuje krętek blady (Treponema pallidum), a jednym z jej charakterystycznych objawów jest tzw. wysypka kiłowa.
- Rzeżączka – to bakteryjna choroba infekcyjna, za którą odpowiada dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Zakażeniu rzeżączką mogą ulec nie tylko genitalia. Czasem dochodzi do rzeżączkowego zapalenia gardła, czy zakażenia rozsianego. Objawem rozsianego zakażenia rzeżączkowego są m.in. charakterystyczne krosty z wyraźną obwódką.
- Liszajec zakaźny – to choroba bakteryjna skóry wywołana przez paciorkowce i/lub gronkowce. Objawia się występowaniem zmian skórnych w postaci drobnych, szybko pękających pęcherzyków.
2.5. Pasożyty
Wysypka może być także wynikiem pasożytów bytujących na powierzchni skóry, w skórze, lub w organizmie. Czerwone plamki na skórze mogą być skutkiem ugryzienia pluskwy. Jak wyglądają pluskwy? Są to najczęściej występujące robaki w łóżku. Mają czerwonawo-brązowy kolor, są niewielkie, nie mają skrzydeł. Wyróżnia je owalny kształt, przypominający pestkę jabłka.
Powstawanie zmian skórnych może powodować też świerzbowiec ludzki (wywołuje świerzb), wesz ludzka, nużeniec (wywołuje nużycę). Wysypka na pośladkach i w okolicy krocza może wskazywać na owsicę, wywołaną przez owsiki ludzkie.
Pokrzywka, świąd skóry, wypryski na skórze niekiedy pojawiają się w glistnicy – chorobie pasożytniczej wywoływanej przez glisty ludzkie. Wysypka i świąd skóry mogą być też rzadkim objawem lambliozy.
2.6. Inne przyczyny wysypki
Wysypka skórna może pojawiać się także w fenyloketonurii. Jest to wrodzona choroba metaboliczna, która spowodowana jest mutacją w kodzie genetycznym. Na pojawianie się zmian skórnych, krostek podatni są także cukrzycy. Skóra diabetyków jest bowiem często sucha, łuszcząca, ma skłonność do wyprysków.
Wysypka może towarzyszyć także chorobom autoimmunologicznym, być objawem np. tocznia rumieniowatego. Czasem swędzące zmiany na skórze mogą pojawiać się w chorobach wątroby (np. rumień dłoniowy jest objawem zwiększonego ciśnienia w żyle wrotnej, będącego powikłaniem marskości wątroby).
Pojawiająca się na skórze wysypka wybroczynowa, nieblednąca pod wpływem nacisku, może być jednym z objawów sepsy.
Objawy skórne (wypryski, świąd, wysypka, zmiany zapalne na skórze) mogą występować także w przebiegu niektórych białaczek (np. przewlekłej białaczce limfocytowej).
Wysypka o charakterze plamkowo-grudkowatym może być także jednym z objawów zakażenia wirusem HIV.
3. Leczenie wysypki
Co zrobić, gdy na ciele pojawia się wysypka? Znaczna część wysypek ma charakter alergiczny, kontaktowy. W takich przypadkach często objawy ustępują samoistnie, po wyeliminowaniu alergenów. W takich sytuacjach warto zadbać także o właściwą pielęgnację skóry (dobór odpowiednich kosmetyków, zdrową dietę bogatą w dobre dla skóry witaminy, m.in. witaminę D, A, C, witaminy z grupy B).
Utrzymująca się na ciele wysypka, która nie znika samoistnie, zawsze wymaga konsultacji z dermatologiem. Do lekarza należy zgłosić się też niezwłocznie, jeśli wysypce towarzyszą dodatkowo inne niepokojące objawy, jak świąd, zmiany w samopoczuciu, gorączka, osłabienie, czy wymioty.
Specjalista na podstawie wywiadu i obserwacji zmian skórnych (zabarwienie, wielkość, rozmieszczenie wykwitów) podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu. Leczenie uzależnione jest zawsze od podstawowej przyczyny problemu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.