Za mało źle, za dużo też niedobrze. Uważaj z ich suplementacją
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak D, A, E i K pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie, dlatego powinniśmy dbać o ich odpowiednią dawkę. Jednocześnie są to witaminy, które najłatwiej przedawkować, a to również ma swoje konsekwencje zdrowotne. W jaki sposób niedobór i nadmiar może nam zaszkodzić?
1. Witaminy nie zawsze tak cenne
Wiele mówi się o konsekwencjach zdrowotnych związanych z niedoborem witamin. To temat wielu badań i analiz, a lekarze i dietetycy starają się uświadamiać nas w tej kwestii przy każdej możliwej okazji. Media również atakują nas reklamami rozmaitych suplementów, które mają uzupełnić niedobory. A my, chcąc jak najlepiej zadbać o swoje zdrowie, szybko dajemy się przekonać, że faktycznie powinniśmy zainwestować w suplementację i bez konsultacji z lekarzem wprowadzamy do swojej diety „zdrowe” witaminki. Czy to na pewno słuszna decyzja?
Niestety, nie zawsze. Bardzo często zapominamy o tym, że zbyt duża ilość witamin również może być szkodliwa dla naszego organizmu. Szczególnie łatwo przedawkować witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak D, A, E i K. Jakie są skutki wynikające zarówno z nadmiaru jak i z niedoboru spożywania tych witamin?
2. Witamina D
Witamina D, jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach, nie jest wydalana z organizmu wraz z potem czy moczem. Magazynuje się w tkance tłuszczowej i wątrobie, a najlepiej się wchłania przyjmowana razem z tłuszczem.
Ta „witamina słońca” jest niezbędna do prawidłowego rozwoju. Wspiera układ odpornościowy, przeciwdziała krzywicy i osteoporozie. Jest ważna dla dzieci, wpływając na prawidłowy rozwój kości. Istotną rolę pełni w profilaktyce cukrzycy, pozytywnie działa na nastrój. Jej brak może negatywnie wpływać na cały układ nerwowy.
Podsumowując: to bardzo cenna witamina, której mamy za mało, jeśli jesteśmy mieszkańcami Polski. Nie jesteśmy w stanie uzyskać odpowiedniej dawki ze słońca żyjąc w tej części świata. W związku z tym zalecenia lekarzy są takie, by osoby dorosłe suplementowały tę witaminę dawką 2 000 jednostek na dobę (dla osób w wieku 18–65 lat), jednak każdą suplementację należy najpierw omówić z lekarzem.
Niedobór
Niedobór witaminy D powstaje zazwyczaj w konsekwencji nieprawidłowej diety. Przeważnie jej objawy są widoczne na skórze – staje się ona przesuszona, zaczyna się łuszczyć, bywa zaczerwieniona i swędząca (na twarzy jest mocno napięta). Brak tej witaminy w organizmie skutkuje również chronicznym zmęczeniem, bólami kości, wypadaniem włosów i infekcjami.
Nadmiar
Przyczyną nadmiaru witaminy D jest zazwyczaj zbyt duża ilość przyjmowania witamin w postaci suplementów bez odpowiedniej konsultacji z lekarzem. Nadmiar może powodować niebezpieczne zwiększenie poziomu wapnia we krwi, a może też wpływać na odkładanie się tego minerału w sercu i w tkankach. Kolejnym potencjalnym skutkiem są problemy z kośćmi i nerkami.
3. Witamina A
Odpowiednia ilość witaminy A ma ogromne znacznie – bierze ona udział w wielu procesach zachodzących w organizmie. Występuje także pod innymi nazwami – najpopularniejsze są beta-karoten i retinol, zaś mniej znane to akseroftol i prowitamina A (którą tworzy grupa tak zwanych karotenoidów). Jej źródłem są zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego.
Niedobór
Niedobór witaminy A związany jest w większości przypadków z nieodpowiednią dietą. Objawia się problemami ze skórą, zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego. Niewystarczająca ilość powoduje też kłopoty ze wzrokiem, a także drażliwość, osłabienie i zmęczenie. U osób z niedoborem tej witaminy zauważono również zmniejszoną zawartość wapnia w kościach.
Nadmiar
Przyczyna nadmiaru witaminy A jest najczęściej taka sama, jak w przypadku przedawkowania witaminy D – za duża ilość witamin przyjmowana w postaci suplementów bez konsultacji lekarskiej. Nadmiar może przyczyniać się do uszkodzenia wątroby, osłabienia mięśni, a nawet zaburzeń świadomości. Bóle głowy, kruche paznokcie, nudności i bóle brzucha to kolejne częste skutki przedawkowania. Warto także zwrócić uwagę na dolegliwości skórne, np. nieestetycznie łuszczącą się skórę o pomarańczowym odcieniu.
4. Witamina E
Witamina E składa się z 8 związków chemicznych - są to 4 tokoferole i 4 tokotrienole, najważniejszym z nich jest alfa-tokoferol. Jest nazywana witaminą młodości i pełni wiele ważnych dla organizmu funkcji. Działa jak antyoksydant, ma zdolność neutralizowania wolnych rodników. Wspiera prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku i pracę układu krążenia. Cenne źródło witaminy młodości stanowią oleje roślinne, orzechy, produkty zbożowe i warzywa.
Niedobór
Niedobór witaminy E jest stosunkowo rzadko występującą sytuacją, raczej nie zdarza się u osób zdrowych. Nie stwierdzono również, aby był to wynik złego odżywiania. Jeśli jednak do niego dojdzie, to objawia się przedwczesnym starzeniem skóry, osłabieniem mięśni. Przy bardzo poważnym niedoborze tej witaminy odnotowano zaburzenia neurologiczne, np. problem z koordynacją ruchową i zaburzenia mięśniowe. U mężczyzn może powodować niepłodność.
Nadmiar
Przyczyn nadmiaru witaminy E należy także doszukiwać się w nieprawidłowej suplementacji, ale również jest to sporadyczne zjawisko - głównie dlatego, że witamina E jest dobrze tolerowana przez organizm i wyróżnia ją niska toksyczność. Zbyt duże ilości prowadzą do powstawania krwawień, zaburzeń w narządzie wzroku i zmęczenie. To także niebezpieczeństwo dla prawidłowego rozwoju płodu. Charakterystyczne objawy towarzyszące przedawkowaniu to kłopoty z jelitami, osłabienie mięśni, bóle głowy, senność, otępienie i podwójne widzenie.
5. Witamina K
Witamina K pełni ważną rolę – dba o zachowanie równowagi organizmu. Jej odpowiednia ilość ma znaczenie w procesie krzepnięcia krwi, dba o odpowiedni poziom wapnia we krwi i bierze udział w metabolizmie kości. Wyróżnia się dwie witaminy K – pierwsza z nich, witamina K1 (tzw. filochinon), obecna jest w zielonych warzywach, druga zaś witamina K2 (menachinon), syntezowana jest w układzie pokarmowym.
Niedobór
Niedobór witaminy K u dorosłych jest rzadkością. Dużą część niezbędnej dziennej dawki pokrywa witamina K2, syntezowana przez mikroflorę jelitową. Dopełnienie stanowi zaś K1, przyjmowana razem z pokarmem.
Wśród objawów niedoboru witaminy K wymienia się głównie zaburzenia krzepliwości krwi, a także powiązane z nimi krwotoki, obfite miesiączki, krwiomocz krwawienie z błon śluzowych. Osoby z niedoborem są narażone na wydłużony proces gojenia się ran i skłonności do tworzenia się siniaków. Mogą pojawiać się również problemy w funkcjonowaniu jelit lub nadmierne pocenie się. Organizm z niedoborem witaminy K jest podatny na infekcje.
Nadmiar
Przedawkowanie witaminy K dotyczy odosobnionych przypadków. Jeśli jednak do niego dojdzie, może mieć bardzo negatywny wpływ na zdrowie. Wskutek nadmiaru witaminy K może dochodzić do zaburzeń w funkcjonowaniu wątroby i problemów o podłożu jelitowym. Bóle serca, napady gorąca i nadmierna potliwość to kolejne konsekwencje zbyt dużej ilości tej witaminy.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.