Zioła - zioła lecznicze, melisa i rumianek, piołun i mięta

Stosowały je nasze babcie jako panaceum na wiele dolegliwości. Dziś niektóre gatunki ziół mają duże znaczenie w medycynie i ziołolecznictwie. Zioła lecznicze to przecież mięta, z której napar łagodzi dolegliwości żołądkowe, melisa – działająca uspokajająco, oraz piołun – na zatrucia pokarmowe. Co warto wiedzieć o ich działaniu?

1. Co to są zioła?

Zioła to rośliny, które w swoim składzie zawierają substancje wpływające na ludzki metabolizm oraz dostarczają zielarskich surowców. Spośród ziół można wyróżnić gatunki przyprawowe, lecznicze i trujące.

Uwzględniając sposób użytkowania rośliny zielarskie można podzielić na:

Zobacz film: "Wykorzystaj zioła w kuchni"

• przyprawowe;
• olejkodajne;
• lecznicze.

Niektóre z roślin łączą w sobie wszystkie trzy wyżej wymienione cechy.

1.1. Zioła lecznicze

Zioła lecznicze można podzielić na dwie kategorie:

• Leki ziołowe – do tej kategorii należą pojedyncze zioła lecznicze, jak np. liść mięty, liść melisy oraz korzeń mniszka lekarskiego. Są to również mieszanki ziołowe z kilku odpowiednio przygotowanych ziół;
• Ziołowe preparaty – zalicza się do nich: wyciągi suche, gęste, nalewki, olejki w formie np. tabletek, drażetek, kapsułek oraz płynów.

2. Pozyskiwanie ziół

Zioła najprościej pozyskiwać ze stanowisk naturalnych. Dotyczy to jednak krajowych gatunków, które pochodzą z ekologicznie czystych miejsc. Do ziół zbieranych z naturalnych stanowisk można zaliczyć:

• brzozę;
• czarny bez;
• jałowiec pospolity;
• lipę;
• mniszek lekarski;
• dziką różę;
• pokrzywę zwyczajną;
• kasztanowiec zwyczajny;
• krwawnik pospolity.

Zioła są uprawiane głównie dla przemysłu farmaceutycznego. Sadzi się gatunki krajowe, jak i te z innych stref klimatycznych. Do ziół pozyskiwanych z upraw możemy zaliczyć:

• rumianek pospolity;
• bazylię pospolitą;
• kminek zwyczajny;
• miętę pieprzową;
• majeranek ogrodowy;
• szałwię lekarską;
• konwalię majową;
• prawoślaz pospolity.

Zebrane zioła są suszone i przechowywane w specjalnych pomieszczeniach.

3. Zioła lecznicze

3.1. Melisa

Melisa lekarska to roślina o cytrusowym zapachu.  Spotkać można ją wszędzie: przy drodze, w lesie, na polanie. Pierwszy zbiór zaczyna się na początku czerwca, a drugi pod koniec sierpnia. Zbiera się przed kwitnięciem i suszy. Stosuje się ją w trudnościach w zasypianiu, nerwicach wegetatywnych, zaburzeniach rytmu serca. Melisa pobudza apetyt i łagodzi problemy trawienne.

Napar z melisy warto pić podczas bolesnych miesiączek; napój łagodzi także objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego oraz wspomaga gojenie opryszczki.

3.2. Rumianek

Rumianek kwitnie w czerwcu i lipcu. Jego właściwości to regulacja pracy jelit, łagodzenie kolki u noworodka, przyspieszanie trawienia, wzmaganie apetytu. Świetnie sprawdza się w leczeniu wrzodów żołądka i żylaków. Jest rośliną antyseptyczną, antybakteryjną.

Rumianek rośnie na polach uprawnych, łąkach i plantacjach. Można go stosować wewnętrznie i zewnętrznie w celach leczniczych. Picie naparu z rumianku łagodzi zgagę, stany zapalne przewodu pokarmowego oraz poprawia apetyt. Rumianek stosowany zewnętrznie radzi sobie z odleżynami, zaczerwienieniem świądem lub dolegliwościami oczu.

Wyciąg z rumianku poleca się osobom z zapaleniem pęcherza. Rumiankowa herbata łagodzi bóle miesiączkowe, mdłości ciążowe, objawy menopauzy. Działa też przeciwbólowo, w związku z czym można stosować ją na ból głowy, zęba i migrenę.

3.3. Pokrzywa zwyczajna

Jest to roślina posiadająca wiele właściwości leczniczych. Napary i wyciągi z liści pokrzywy pomogą wyleczyć problemy żołądkowe oraz stany zapalne dróg moczowych. Pokrzywa wykorzystywana jest również w preparatach zwalczających łupież.

3.4. Mniszek lekarski

Mniszek lekarski to często spotykana w Polsce roślina lecznicza. W kosmetyce wykorzystywana jest jako środek na brodawki lub kurzajki. Mniszek lekarski może również pomóc przy problemach z górnymi drogami oddechowymi, wątrobą lub nerkami.

3.5. Dziurawiec

Jest to zioło spotykane na polach i łąkach. Dziurawiec wykorzystywany jest do łagodzenia problemów żołądkowych, wątrobowych oraz układu moczowego. Dziurawiec sprawdzi się m.in. przy dnie moczanowej, kamicy żółciowej i problemach z oddawaniem moczu.

Dziurawiec może być wykorzystywany do leczenia odmrożeń i ran. Posiada także działanie uspokajające.

3.6. Babka lancetowata

Liście babki lancetowatej często wykorzystuje się w ziołolecznictwie. Przygotowuje się z nich odwary łagodzące stany zapalne miejsc intymnych lub problemy żołądkowe.

3.7. Mięta pieprzowa

Naprawy z liści mięty pieprzowej pomagają przy problemach trawiennych, kolce jelitowej i skurczach przewodu pokarmowego. Liście mięty zbierane są w okresie letnim.

3.8. Lipa drobnolistna

Kwiaty lipy zbierane są w czerwcu i lipcu. Napary przygotowane z kwiatów lipy wykorzystywane są do leczenia anginy, przeziębienia lub zapalenia górnych dróg oddechowych. Stosowana zewnętrznie łagodzi podrażnienia skóry.

3.9. Melisa

Herbata z melisy będzie świetnym środkiem na napiętą, nerwową atmosferę w domu. Oprócz uspokojenia zapewni także spokojny sen.

Melisa zmniejsza napięcie wywołane przez PMS, obniża ciśnienie i reguluje pracę serca. Pomaga także w obniżeniu wysokiej temperatury ciała.

Oprócz tego melisa odstrasza insekty i łagodzi objawy ich ukąszenia. Niektórzy stosują melisę do walki z opryszczką.

3.10. Piołun

Piołun ma bardzo charakterystyczny gorzki smak, jest skuteczny przy zatruciach układu pokarmowego i niestrawności. Pobudza wydzielanie soków żołądkowych, działa moczopędnie, wzmaga krwawienie miesiączkowe. Jest lekarstwem na wszawicę głowy i świerzb. Warto wiedzieć, że mimo zdrowotnych właściwości, piołun w nadmiarze może być szkodliwy dla zdrowia, zwłaszcza dla kobiet w ciąży, które powinny spożywać go w umiarkowanych ilościach.

4. Bezpieczeństwo ziół

Zioła uważane są za rośliny lecznicze, często stosowane jako środek na wszystkie choroby. Niestety zazwyczaj bez konsultacji z lekarzem.

Polska jest drugim w Europie krajem pod względem spożycia leków roślinnego pochodzenia.

Jednym z głównych błędów popełnianych przy leczeniu ziołami jest mieszanie ich z innymi lekami. Czasem taka mieszanka może znacznie wzmocnić lub osłabić działanie leku, przez co nasz stan zdrowia jeszcze bardziej się pogorszy.

Jeśli chcemy bezpiecznie korzystać z ziół powinniśmy:

• zażywać zioła z umiarem – zioła mogą zaszkodzić jeśli są zbyt długo stosowane. Po półrocznym, regularnym piciu naparów ziołowych powinniśmy zrobić co najmniej trzymiesięczną przerwę. Preparatów ziołowych nie można spożywać przed operacją;
• kupować preparaty ziołowe z zaufanych źródeł – przed kupnem ziołowych preparatów należy sprawdzić ich skład, pochodzenie i adres producenta. Kupowanie ziół nieznanego pochodzenia jest bardzo ryzykowne.
• stosować zgodnie z zaleceniami – istotne jest odpowiednie dawkowanie ziół. Zażywając je powinniśmy kierować się zaleceniami lekarza lub informacjami na ulotce producenta.

Zioła należy odstawić natychmiastowo jeśli wystąpią u nas objawy takie jak: bóle brzucha, wymioty, nudności, biegunka. Po wystąpieniu powyższych objawów niezbędna jest wizyta lekarska.

5. Działania uboczne

Część ziół wywołuje różne działania uboczne.

Działania uboczne wybranych ziół:

• dziurawiec – osłabia działanie niektórych leków antydepresyjnych. Może przyczynić się do rozwoju choroby;
• jałowiec pospolity – w dużych dawkach podrażnia nerki lub skórę;
• krwawnik pospolity – zażywany w zbyt dużych ilościach jest toksyczny. Wywołuje bóle głowy oraz oszałamia;
• mniszek – zbyt duże dawki mniszka zwiększają produkcję krwinek białych;
• tymianek pospolity (właściwy) – zawarty w nim tymol w dużych dawkach staje się silnie toksyczny;
• naparstnica wełniasta – może przyczyniać się do spowolnienia pracy serca, a nawet zatrzymania krążenia.

6. Zioła trujące

Spora część ziół jest trująca i może zagrażać naszemu zdrowiu lub życiu. Zioła, których należy unikać to:

• pokrzyk wilcza jagoda – jest to roślina zawierająca bardzo trujące owoce. Zaraz po spożyciu wilczych jagód występują napady szału, halucynacje, duszności i zaczerwienienie twarzy. Po zjedzeniu wilczych jagód należy natychmiast wezwać pomoc i wywołać wymioty;
• kruszyna pospolita – owoce tej rośliny mają właściwości lecznicze, lecz można je spożywać dopiero po ugotowaniu. Owoce kruszyny pospolitej spożyte na surowo wywołują biegunkę i wymioty;
• blekot pospolity – liście tej rośliny przypominają natkę pietruszki. Zjedzenie blekota powoduje ślinotok, rozszerzenie źrenic, a nawet paraliż.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.