Polacy "rzucili się" na te leki. EMA wydała alert
Pacjenci na całym świecie oszaleli na punkcie cudownych "leków na odchudzanie". Popularność środków zawierających semaglutyd przerosła nawet oczekiwania producentów, którzy nie nadążają z produkcją. Farmaceuta Łukasz Pietrzak przypomina: jak każdy produkt leczniczy może mieć skutki uboczne. Europejska Agencja Leków (EMA) już wydała alert.
1. Miały leczyć cukrzycę. Pacjenci zdobywają je, by schudnąć
Semaglutyd jest lekiem hipoglikemicznym. Reguluje poziom glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu 2. Podczas badań okazało się, że dodatkowym "efektem ubocznym" jego stosowania jest redukcja masy ciała. W badaniu STEP-1 wykazano, że po 68. tygodniach stosowaniach semaglutydu u pacjentów z otyłością i jedną chorobą współistniejącą (bez cukrzycy), następował spadek wagi o 14,9 proc., w porównaniu do 2,4 proc. w grupie placebo.
- Te leki blokują ośrodek głodu, a pobudzają ośrodek sytości, czyli pacjenci po prostu mniej jedzą i dzięki temu chudną. Inkretyny przede wszystkim hamują perystaltykę jelit i opróżnianie żołądka, w związku z tym żołądek jest pełny, człowiekowi nie chce się jeść, więc automatycznie zmniejsza liczbę przyswajanych pokarmów - wyjaśniał w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Grzegorz Dzida z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
2. Długotrwałe przyjmowanie może zwiększać ryzyko nowotworów
Farmaceuta i analityk Łukasz Pietrzak podkreśla, że większość osób nie zdaje sobie sprawy z możliwych skutków ubocznych po zastosowaniu semaglutydu.
- Przede wszystkim jest bardzo dużo problemów gastrycznych. Pacjenci często skarżą się na nudności, wymioty, ból brzucha, wzdęcia, zaparcia lub biegunki, które niekiedy trwają przez cały okres leczenia. Dodatkowo pojawiają się bóle i zawroty głowy, zapalenie żołądka, refluks oraz kołatanie serca. Z poważniejszych działań niepożądanych, choć zdecydowanie rzadziej, występują też tachykardia, stany zapalne pęcherzyka żółciowego, kamienie żółciowe, ostre zapalenie trzustki, reakcje alergiczne, bóle pleców i zaburzenia widzenia - wskazuje Łukasz Pietrzak.
Coraz częściej pojawiają się opisy przypadków poważnych powikłań u pacjentów, którzy stosowali lek przez dłuższy okres. Europejska Agencja Leków (European Medicines Agency - w skrócie EMA) wydała ostrzeżenie po tym, jak islandzki organ nadzorujący zdrowie zgłosił przypadki nietypowych skutków ubocznych, które zagrażają życiu.
- EMA wydała alert, w którym na podstawie różnych zgłoszeń stwierdzono, że semaglutyd może powodować wzrost częstotliwości występowania myśli i prób samobójczych oraz samookaleczeń - wyjaśnia ekspert.
Jak podaje FDA Adverse Event Reporting System (FAERS), czyli publiczny systemu zgłaszania zdarzeń niepożądanych amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków, w ciągu ostatnich czterech lat odnotowano co najmniej 60 zgłoszeń dotyczących myśli samobójczych wśród pacjentów, którzy przyjmowali semaglutyd.
- Ponadto ostatnio opublikowano kilka artykułów naukowych pokazujących, że stosowanie analogów GLP-1 przez okres od roku do trzech lat istotnie zwiększa ryzyko występowania wszystkich nowotworów tarczycy, łącznie z nowotworami złośliwymi. To już jest sygnałem ostrzegawczym - zaznacza farmaceuta i przypomina, że te zgłoszenia są już od lipca tego roku badane przez EMA.
Kilka słów o semaglutydzie:
— Łukasz Pietrzak (@lpietrzak20) August 29, 2023
1. Po jego odstawieniu apetyt powróci i bez zmiany nawyków żywieniowych z całą pewnością waga również.
2. Szybka utrata wagi wywołana przez lek zmienia wygląd skóry i zmniejsza objętość tkanki tłuszczowej. Twarz może przybrać wychudzony, skurczony i…
- Mnie osobiście trochę przypomina to sytuację sprzed ponad dekady, kiedy to inny lek stosowany w leczeniu otyłości - zawierający sibutraminę - został wycofany na terenie Unii Europejskiej po serii zgłoszonych i potwierdzonych działań niepożądanych. Wtedy też preparat był masowo stosowany, zwłaszcza przez kobiety, co później niejednokrotnie kończyło się poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi - zaznacza.
Łukasz Pietrzak wskazuje, że dopiero za kilka lat będziemy w stanie w pełni ocenić, jakie mogą być rzeczywiste skutki długotrwałego stosowania tych preparatów, na razie ich popularność bije rekordy. To powoduje, że tej grupy leków notorycznie brakuje, nawet dla pacjentów z cukrzycą.
- Teraz sytuacja nieznacznie się poprawiła i mimo że dalej te preparaty są deficytowe, to coraz częściej otrzymujemy je z hurtowni farmaceutycznych. Może wynikać to z tego, że sporej grupie pacjentów bardziej zależało na utracie zbędnych kilogramów jedynie przed wakacjami. Jednakże mimo to w dalszym ciągu, kiedy tylko te leki pojawią w aptece, to momentalnie rozdzwania się telefon z pytaniem o dostępność, bo pacjenci ciągle ich szukają przez różne portale - opowiada Łukasz Pietrzak.
3. Jeżeli przerwiemy terapię, kilogramy wrócą
Farmaceuta zwraca uwagę na jeszcze jedną kwestię, o której wielu pacjentów zapomina. Jeżeli przerwiemy stosowanie semaglutydu, to zbędne kilogramy automatycznie wrócą.
- W ulotce informacyjnej preparatu, który oryginalnie został zarejestrowany w leczeniu otyłości, jest informacja, że poza lekiem, należy przestrzegać odpowiedniej diety i aktywności fizycznej. Jeżeli stosujemy tylko lek, bez zmiany nawyków, to po jego odstawieniu momentalnie odrobimy to, co udało nam się zrzucić - podkreśla.
W związku ze zmniejszonym apetytem pod wpływem semaglutydu lub liraglutydu, wiele osób przestaje też zwracać uwagę na to, co je.
- To jest problem, o którym mało się mówi. Na dłuższą metę może to paradoksalnie prowadzić do niedożywienia. Jeżeli ktoś zamiast zjedzenia wartościowego posiłku sięga po batonik, żeby zaspokoić ten zmniejszony głód, to po pewnym czasie może doprowadzić do niedoboru witamin, minerałów i innych składników odżywczych, dlatego tak ważne jest, żeby lek szedł w parze z właściwą dietą i aktywnością fizyczną - podkreśla.
W dodatku gwałtowne chudnięcie bardzo często powoduje niekorzystne zmiany w wyglądzie skóry. Mówi się już nawet o tzw. efekcie ozempic face. Problem dotyka głównie pacjentów z niewielką nadwagą, u których wskutek szybkiej utraty tkanki tłuszczowej z twarzy, skóra staje się pomarszczona i obwisła.
- Wielu osobom wydaje się, że to są cudowne leki, natomiast natury nie oszukamy - zaznacza Pietrzak. - Najgorsze w tym wszystkim jest to, że marketing szeptany plus polecania semaglutydu przez celebrytów spowodowały, że nikt nie patrzy na działania niepożądane, a przede wszystkim na przeciwskazania do stosowania preparatu - alarmuje farmaceuta.
4. Semaglutyd nie jest wyjątkiem. Pacjenci "bawią się" w lekarzy
Semaglutyd wprawdzie jest stosowany również w leczeniu otyłości, ale powinno się to odbywać pod ścisłym nadzorem lekarza. Tymczasem wielu pacjentów zdobywa lek na własną rękę, traktując to jako "dietę cud". Ekspert podkreśla, że ryzyko powikłań dotyczy przede wszystkim takich sytuacji, kiedy lek jest stosowany poza wskazaniami i bez kontroli lekarskiej, a to niestety nagminny problem.
- Te leki są dostępne na receptę, ale od kiedy mamy tzw. receptomaty, nie ma nad tym wystarczającej kontroli. Niejednokrotnie to jest w zasadzie usługa "płacę i wymagam", więc można sobie zamówić lek w zasadzie na wszystko. Proszę mi wierzyć, że mam wiele takich sytuacji, kiedy przy braku danej dawki z recepty, pacjent na chwilę wychodzi i po kilku minutach wraca z nową receptą na dokładnie taką dawkę leku, jaką akurat mamy w aptece - opowiada Łukasz Pietrzak.
- To jest zatrważające, że są sytuacje, kiedy lek, który ma swoje skutki uboczne, pacjent w zasadzie ordynuje na własną rękę, a potem sam ustala dawkowanie bez nadzoru lekarza. To najbardziej przeraża w kontekście tzw. receptomatów, że pacjent staje się własnym lekarzem. Semaglutyd nie jest tu wyjątkiem. Ostatnio spotkałem rodziców, którzy faszerowali dziecko regularnie salbutamolem, tylko dlatego, że kiedyś pomógł w leczeniu infekcji dróg oddechowych i od tej pory "załatwiają" receptę i podają go "profilaktycznie".
- Wszystkie leki bez wyjątku mają działanie niepożądane i kiedy są wypisywane lub stosowane poza wskazaniami, a dodatkowo nikt nie kontroluje występujących przeciwwskazań lub powikłań, to jest to niebezpieczne dla zdrowia i życia pacjentów - puentuje farmaceuta.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
