Psychoanaliza – istota, założenia i przedstawiciele

Psychoanaliza jest pierwszym nurtem terapii zaburzeń psychicznych. U jej podstaw leży psychoanalityczna teoria ludzkiego umysłu, zakładająca istnienie nieświadomości. Jej twórcą był Sigmund Freud. Czym jest psychoanaliza? Jakie są jej główne założenia? Jacy są jej najwybitniejsi przedstawiciele?

1. Co to psychoanaliza?

Psychoanaliza to metoda poznania i leczenia człowieka zapoczątkowana na przełomie XIX i XX wieku przez wiedeńskiego lekarza Sigmunda Freuda. Jest teorią psychopatologii, która pozwala wyjaśnić różne zjawiska społeczne i kulturowe. Termin psychoanaliza pochodzi z greckiego psycho lub psykhé oznaczającego duszę lub aktywność umysłową i analiza rozumiana jako badanie lub studiowanie.

Psychoanaliza Freuda polegała na analizie życia psychicznego pacjenta, co umożliwiało zdiagnozowanie przyczyn jego problemów. Tym samym z założenia jest metodą badania i leczenia chorób psychicznych poprzez zrozumienie zachowania, uczuć i sposobu myślenia pacjenta.

2. Założenia psychoanalizy Freuda

Zobacz film: "Coraz więcej Polaków cierpi na depresję"

Wszystkie szkoły psychoanalizy odnoszą się do podstawowych teorii opracowanych przez Freuda (zarówno na zasadzie negacji, rozwinięcia bądź przekształcenia). Teoria Freuda zakłada:

• istnienie świadomości (treści świadome mogą stanowić przedmiot uwagi, mogą też być z niej usuwane), przedświadomości (treści psychiczne, które nie są łatwo dostępne świadomości, można je jednak odkryć) oraz nieświadomości (treści psychiczne, których nie można sobie uświadomić bezpośrednio). Psychoanaliza to tzw. „psychologia głębi”, która zakłada istnienie obszarów psychiki, które nie są dostępne świadomości,
• współistnienie Id, Ego, Superego, gdzie Id jest dziedziną naturalnych popędów i instynktów, Ego to instancja zwrócona w kierunku świadomości. Odzwierciedla treści dane świadomemu postrzeganiu. To miejsce zetknięcia Id i Superego. Superego obejmuje ideały i normy moralne. To tak zwana druga topika Freuda,
• teorię popędów, z którą związane są pojęcia: źródła, celu, siły i przedmiotu popędu. Źródłem popędu seksualnego (libido) są strefy erogenne, tzn. te sfery fizjologiczne, w których powstaje bodziec przeżywany na płaszczyźnie psychicznej. Freud wyodrębnił dwa popędy podstawowe: popęd libido (erotyczny, Eros) oraz popęd śmierci (destrukcji, Tanatos),
• przekonanie, że nieświadome procesy psychiczne mają decydujący wpływ na zachowanie człowieka. Freud uważał, że różne kompleksy (np. kompleks Edypa, kompleks kastracji) każdy musi przejść i go w jakiś sposób rozwiązać, dzięki czemu kształtują się pewne cechy osobowości,
• założenie, że bezpośrednim źródłem irracjonalnych zachowań, uczuć, chorób i skłonności są przeżycia i urazy przeżywane w dzieciństwie. Freud uznawał, że na kształtowanie się osobowości wpływ mają czynniki wrodzone i dziedziczne, doświadczenia i relacje z rodzicami.

3. Przedstawiciele psychoanalizy

Psychoanaliza przeszła wiele podziałów, w wyniku których powstało wiele szkół psychoanalizy. Do najważniejszych przedstawicieli:

• psychoanalityków pierwszego pokolenia należy Sigmund Freud, Karl Abraham, Alfred Adler, Carl Gustav Jung, Siegfried Bernfeld, Helene Deutsch, Paul Federn, Johannes Marcinowski, Otto Fenichel, Sándor Ferenczi, Ernest Jones, Sandor Rado, Otto Rank, Theodor Reik i Wilhelm Reich,
• neopsychoanalizy: Erich Fromm,Karen Horney, Harry Stack Sullivan,
• neuropsychoanalizy: Mark Solms, Allen Schore i Daniel Siegel.
• psychoanalizy dziecięcej to: Melanie Klein, Anna Freud, Donald Winnicott, Michael Fordham,
• teorii odniesienia do obiektu: Melanie Klein, Donald Winnicott, Michael Balint, Harold Searles, W.R.D. Fairbairn, Wilfred Bion i Hanna Segal,
• psychoanalizy współczesnej: Otto Kernberg, Thomas Ogden, Peter Fonagy, Daniel Stern,
• psychoanalizy w Polsce: Ludwik Jekels, Maurycy Bornsztajn i Gustaw Bychowski, Jan Malewski, Michał Łapiński i Zbigniew Sokolik.

4. Psychoanaliza w terapii

Współcześnie największy wpływ na psychoanalizę mają koncepcje bezpośrednich kontynuatorów Freuda: Melanie Klein (w tradycji szkoły angielskiej) oraz Jacques’a Lacana (francuska szkoła psychoanalizy, psychoanaliza lacanowska), a także Carl Gustav Jung (psychoanaliza jungowska).

Obecnie psychoanaliza wciąż jedną z głównych metod leczenia zaburzeń psychicznych. Ponieważ terapia psychoanalityczna dąży do zrozumienia i poznania wewnętrznych konfliktów i wypartych treści, psychoterapia psychoanalityczna zalecana jest pacjentom zmagającym się z depresją i lękami.

W Polsce psychoterapeutami uprawnionymi do prowadzenia psychoanalizy są osoby będące członkami Polskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, które przeszły odpowiednie szkolenia teoretyczne i kliniczne oraz odbyły staż.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.