Ból głowy - przyczyny, objawy, rodzaje i sposoby leczenia

Ból głowy to jedna z najczęściej pojawiających się dolegliwości. Może mieć wiele przyczyn - stres, głód, przeziębienie zmęczenie, a także wskazywać na poważniejsze dolegliwości. Wyróżnia się ból o charakterze pierwotnym i wtórnym. Jakie są przyczyny częstych? Z jakiego powodu niektórzy uskarżają się na dolegliwości bólowe głowy codziennie? Czemu boli głowa, kiedy mamy chory kręgosłup? W jaki sposób leczy się migrenowy silny ból głowy z lewej strony, a jak klasterowy rozsadzający ból głowy?

1. Charakterystyka bólu głowy

Ból głowy to powszechna dolegliwość, która dotyka pacjentów w różnym wieku. Trudno wskazać jedną konkretną przyczynę bólu głowy z tego względu, że pacjenci rozróżniają wiele typów tego problemu. Stwierdzenie „boli mnie głowa” może znaczyć dla każdego coś zupełnie innego.

W niektórych przypadkach pacjenci uskarżają się na ból głowy po bokach, ból głowy u góry (na czubku głowy), czyli w okolicy ciemieniowej lub ciemieniowo-potylicznej lub na tępy ból głowy w jednym miejscu z lewej strony.

Zobacz film: "Jak walczyć z zatokowym bólem głowy?"

Na częste bóle głowy skarży się ponad 90 proc. dorosłych pacjentów, w tym 20 proc. odczuwa ból często, a 2 proc. cierpi codziennie. Niestety, znaczna cześć osób bagatelizuje objaw i nie bada się, podczas gdy (wydawałoby się błaha) dolegliwość może być objawem bardzo poważnej choroby.

Częste bóle głowy mogą same w sobie być chorobą, np. migreną, lub być objawem świadczącym o toczeniu się w organizmie procesu chorobotwórczego. Występują u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Szacuje się, że na tę przypadłość cierpi około 4 mln 200 tys. Polaków. Pacjenci odczuwają zazwyczaj ból z tyłu głowy. Dolegliwości bólowe związane są ze skokami ciśnienia.

Dlaczego boli głowa? Okazuje się, że również zwyrodnienie kręgosłupa może powodować ból, którego przyczyną są zaburzenia w przepływie krw do mózgu. Zaburzenia te związane są ze skurczem mięśni w odcinku szyjnym.

Częste bóle głowy mogą być sygnałem ostrzegawczym, którego nie można zbagatelizować. Aby rozpoznać, kiedy udać się do lekarza, należy zwrócić uwagę na:

• częstotliwość bólu – częste bóle głowy wskazują na proces chorobotwórczy,
• siłę bólu – silny ból głowy zawsze jest sygnałem ostrzegawczym i należy się wtedy bezzwłocznie udać do lekarza,
• czas trwania bólu i jego zmienność – nasilanie bólu i długi czas jego trwania są wskazaniami do przeprowadzenia głębszej diagnostyki,
• dodatkowe objawy takie jak: sztywność karku, gorączka, nudności,
• objawy neurologiczne (padaczka, niedowład, zaburzenia widzenia, zaburzenia świadomości).

Zazwyczaj występujące samoistnie częste bóle głowy: migrena, bóle napięciowe głowy związane ze stresem czy napięciem mięśni. Często są one objawem zaburzeń ogólnoustrojowych, naczyniowych, metabolicznych, czy też infekcji ogólnej.

2. Typy bólu głowy

Wyróżniamy pięć typów bólu głowy:

• epizod bólu głowy o ostrym początku;
• ostry, nawracający ból głowy z okresami bez bólu;
• przewlekły, nasilający się ból głowy o postępującym przebiegu;
• niepostępujący, codzienny lub prawie codzienny ból głowy;
• mieszany wzorzec codziennego bólu głowy, na który nakładają się bardziej nasilone napady.

Zdaniem neurologów, lekarz pierwszego kontaktu, zbierając odpowiedni wywiad na temat charakteru bólu głowy, jest w stanie bardzo szybko ocenić, czy dolegliwości mają charakter migrenowy, infekcyjny, są skutkiem przyjmowania określonych leków czy też rzeczywiście sygnalizują poważny problem neurologiczny lub onkologiczny.

Na podstawie takiego wywiadu lekarz ustala, z jakim typem bólu głowy ma do czynienia. Z medycznego punktu widzenia najbardziej niepokojący jest typ 1 i 3. W przypadku, kiedy ból stopniowo nasila się, wybudza człowieka ze snu, nie pozwala na wykonywanie żadnych czynności, zaleca się wykonanie badania MR (rezonans magnetyczny) lub tomografii komputerowej

Podobnie w sytuacji, gdy głowa zaczyna boleć nagle i bardzo mocno. Może to być bowiem związane z tzw. incydentem naczyniowym, z których najgroźniejsze jest pęknięcie tętniaka powodujące krwotok podpadjęczynówkowy.

3. Przyczyny bólu głowy

Medycyna chińska łączy ból głowy z zaburzeniami przepływu energii Qi w określonych meridianach, głównie w obrębie żołądka, woreczka żółciowego, pęcherza moczowego oraz wątroby. Pomocna może tu być akupresura, która - w przeciwieństwie do tabletek - nie ma działań ubocznych.

Najczęściej zmagamy się z **napięciowymi bólami głowy, które nie są spowodowane żadną chorobą. Do przyczyn napięciowego bólu głowy możemy zaliczyć:

• głód;
• brak snu;
• zmęczenie;
• stres.

Ból głowy może także towarzyszyć wielu chorobom. Do chorób, z którymi może być powiązany ból głowy zaliczamy:

• zapalenie zatok – zimne powietrze nasila stan zapalny zatok. Objawia się to tępym bólem w okolicach przynosowych i czołowych zatok. Nasilenie bólu następuje przy nachylaniu głowy;
• neuralgia nerwu trójdzielnego – silne, napadowe bóle występujące na jednej stronie twarzy. Zazwyczaj trwają około 2 minut i powtarzają się kilkukrotnie w ciągu dnia;
• nadciśnienie – ból głowy można odczuwać w przypadku bardzo wysokiego ciśnienia. Ból może także wystąpić, gdy ciśnienie wzrasta skokowo;
• jaskra – ból głowy podczas jaskry wiąże się ze zmniejszoną ostrością wzroku, wymiotami i widocznymi aureolami wokół świateł;
• wady wzroku – brak okularów przy wadzie wzroku lub złe dobranie szkieł może wiązać się z bólem w okolicy ciemieniowej i czołowej;
• choroby kręgosłupa – przyczyną bólu mogą być zwyrodnieniowe zmiany kręgosłupa, które zaburzają przepływ krwi do mózgu oraz wywołują przykurcze mięśni. Ból zlokalizowany jest w okolicach potylicy;
• zatrucie – zatrucie tlenkiem węgla, alkoholem metylowym, etylowym, ołowiem lub nikotyną może być przyczyną bólu głowy.

Utrzymujący się kilka dni z rzędu ból głowy może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Od czego boli głowa w tej sytuacji? Przyczyny mogą być różne. Niemijające przez kilka dni dolegliwości bólowe głowy mogą być spowodowane nadmiernym stresem.

Skąd jeszcze bierze się kilkudniowy ból głowy? Występujące razem zawroty głowy, bóle głowy i mdłości mogą świadczyć również o zwyrodnieniu kręgosłupa szyjnego.

3.1. Leki i jedzenie powodujące ból głowy

Bardzo ważnym czynnikiem powodującym ból głowy, a często pomijanym w wywiadzie lekarskim jest fakt przyjmowania określonych leków. Dolegliwości może wywołać przyjmowanie antybiotyków, leków na alergię, rozszerzających oskrzela czy długotrwałe stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych (np. ibuprofenu czy paracetamolu).

Podobnie, rzadko szuka się pokarmów, które wyzwalają migrenowy ból głowy, a często są nimi czekolada, określony typ mięsa, sery żółte, czy warzywa o intensywnym smaku (cebula, czosnek, rzodkiew).

4. Czym są pierwotne i wtórne bóle głowy?

Pierwotny ból głowy nie ma żadnej przyczyny. Pojawia się na skutek stresu, głodu, zmian atmosferycznych, a także niedostatecznej ilości snu. O wtórnym bólu głowy mówimy, jeśli jest wywołany jakąś chorobą lub zaburzeniem pracy jakiegoś obszaru naszego organizmu. W tym wypadku wyróżnia się bóle:

• naczynioruchowe,
• w okresie przekwitania u kobiet,
• w nadciśnieniu tętniczym,
• w niedociśnieniu tętniczym,
• w miażdżycy,
• wywołane odwodnieniem organizmu,
• pourazowe, nerwobóle twarzy i głowy,
• w następstwie zmian w obrębie szyi i karku,
• pochodzenia toksycznego,
• jako objaw stanów zapalnych w jej obrębie,
• w chorobach oczu,
• związane z zaburzeniami psychicznymi.

Do pierwotnej grupy natomiast zaliczają się przede wszystkim napięciowe bóle. Występuje niemal u wszystkich ludzi. Tutaj wyróżnia się także bóle o charakterze migrenowym (ponieważ ten rodzaj bólu również zwykle nie ma żadnej przyczyny), a także ból koitalny (związany z aktywnością seksualną) i ból klasterowy (dotyczy głównie mężczyzn).

Przeczytaj więcej o przyczynach i leczeniu bólu głowy na stronie KtoMaLek.pl. Na tej stronie sprawdzisz również, w której aptece znajdziesz swoje leki i suplementy.

5. Rodzaje bólu głowy

Lekarze stykają w codziennej pracy z różnymi rodzajami bólów głowy. Spośród najpopularniejszych warto wyróźnić ból napięciowy głowy, klasterowy ból głowy oraz migrenę.

5.1. Bóle napięciowe

Bóle głowy mają różne objawy w zależności od ich rodzaju. Napięciowe bóle głowy zwykle wywołują wrażenie ucisku w skroniach lub nad brwiami, nie są zbyt intensywne.

5.2. Klasterowy ból głowy

Klasterowy ból głowy, znany również jako zespół Hortona to ból pojawiający się raz na jakiś czas (co kilka miesięcy lub nawet lat), po kilka napadów w czasie tygodni lub miesięcy (kilka 30-90-minutowych napadów dziennie).

Ten ból głowy jest umiejscowiony nad lub za jednym okiem i jest bardzo silny. U niektórych osób zdarza się, że oko, wokół którego umiejscowiony jest ból głowy, jest zaczerwienione i łzawiące. Także z tej strony może być zatkany lub cieknący nos.

5.3. Koitalny ból głowy

Koitalny ból głowy to ból raczej łagodny, po obu stronach głowy, schodzący w okolice karku. Pojawia się przed lub w momencie orgazmu. Ból głowy pojawiający się w czasie szczytowania jest silniejszy i gwałtowniejszy.

5.4. Migrena

Migrena jest jednym najczęstszych samoistnych bólów głowy, objawiających się napadowo. Znacznie częściej występuje u płci damskiej. Migrena zwykle powoduje jednostronne bóle głowy trwające od 4 do 72 godzin.

Pacjenci często opisują migrenę jako „straszny ból po lewej stronie głowy” czy „okropny ból głowy po prawej stronie”. Jednostronny ból najczęściej umiejscawia się w obrębie gałki ocznej w czole i w skroni. Migrena może powodować nie tylko ból głowy i wymioty, ale także inne objawy takie jak:

• światłowstręt,
• nadwrażliwość na dźwięki,
• nadwrażliwość na zapachy,
• nudności,
• biegunka.
• zawroty głowy,
• zaburzenia nastroju,
• zaburzenia widzenia.

Warto nadmienić, że u niektórych pacjentów migrena objawia się w postaci obustronnego przeszywającego bólu głowy lub naprzemiennego, nieustającego bólu głowy, lokalizującego się raz po jednej raz po drugiej stronie głowy. W pierwszej chwili może wystąpić ból głowy z boku po lewej stronie, a kilka godzin później prawostronny ból głowy połączony z wymiotami.

6. Przewlekły ból głowy (chroniczny ból głowy)

Przewlekłe bóle głowy mogą utrudniać wykonywanie obowiązków zawodowych, a także zaburzać wiele aspektów codziennego życia. Tego rodzaju dolegliwości bólowe trwają dłużej niż 3 miesiące. U niektórych pacjentów spowodowane są one stanem zapalnym kości i stawów, u niektórych z kolei chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa.

W niektórych przypadkach chroniczne bóle głowy są ściśle związane z przebytymi urazami, zabiegami chirurgicznymi, uszkodzeniami nerwów. Występujący kilka razy w tygodniu bądź codzienny ból głowy może być spowodowany także chorobą nowotworową, nadmiernym stresem, regularnym zażywaniem środków przeciwbólowych.

Codzienne bóle głowy mogą pojawić się też na skutek picia alkoholu w nadmiarze lub regularnego palenia papierosów.

7. Dolegliwości bólowe a ich lokalizacja

Ból głowy może występować sam lub jako objaw innych chorób. Uwzględniając lokalizację można wyróżnić następujące objawy:

• ból w okolicach skroni – jest to rodzaj bólu wskazujący na napięciowy ból głowy lub migrenę. Może być również spowodowany chorobami naczyń krwionośnych, urazami szyi, urazami głowy, zakażeniami wirusowymi i bakteryjnymi oraz guzami mózgu;
• w okolicy czoła – jest to objaw napięciowego bólu głowy lub migreny. Może wiązać się z zapaleniem zatok;
• ból z tyłu głowy – występuje u podstawy czaszki. Najczęściej spowodowany jest nadciśnieniem. Miejsce bólu głowy może wskazywać również na problemy z kręgosłupem;
• ból lewej strony głowy lub prawej strony głowy – ból głowy po lewej stronie bądź prawej stronie może mieć różne przyczyny. Jednostronny ból głowy zazwyczaj świadczy o zespole Hortona lub migrenie. Ból głowy z lewej strony może wystąpić na skutek przeciążenia barków.

Uwzględniając charakter bólu wyróżniamy następujące bóle głowy:

• migrenowy – jednostronny i pulsujący ból głowy. Trwa od kilku godzin do około doby. Może mu towarzyszyć światłowstręt, nudności. Migrenowy ból głowy zyskuje na sile podczas wysiłku, a zmniejsza się podczas leżenia. Migrena częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Pierwsze symptomy mogą się pojawić podczas okresu dojrzewania.
• napięciowy – łagodny, ciągły lub przerywany, uciskający ból zlokalizowany w czołowej lub potylicznej części głowy. Nasila się wieczorem;
• gromadny – są to napady jednostronne, zlokalizowane przy skroniach i oczodole. Z bólem wiąże się łzawienie, zaczerwienienie twarzy lub zespół Hornera.

8. Jaki ból głowy jest niepokojący?

Ból głowy dotyka każdego z nas raz na jakiś czas. Jeśli odczuwamy przykre dolegliwości na skutek stresu, głodu, kiedy jesteśmy zmęczeni lub kiedy za oknem jest brzydka pogoda, zwykle nie ma się czym martwić. Jeśli jednak ból często nawraca i towarzyszą mu inne objawy, warto zgłosić się do lekarza, aby wykluczyć poważne schorzenia. Kiedy ból głowy jest niebezpieczny? W jakich sytuacjach może on sygnalizować konretne choroby?

Chorobą objawiającą się częstym bólem głowy jest nadciśnienie tętnicze. Szacuje się, że cierpi na nie około 4 mln 200 tys. Polaków. Częste bóle głowy są rezultatem skoków ciśnienia. Najczęściej boli tył głowy. Zwyrodnienie kręgosłupa również może powodować ból, którego przyczyną są zaburzenia w przepływie krwi do mózgu.

Zaburzenia te są spowodowane skurczem mięśni w odcinku szyjnym. Częste i silne bóle głowy oraz sztywność karku mogą świadczyć o zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych.

Ból głowy może być niebezpieczny przede wszystkim wtedy, kiedy jest nagły i piorunujący. Nasila się zwykle w ciągu kilku sekund. Warto zwrócić szczególną uwagę na ból głowy po 50 roku życia - wówczas wzrasta ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory.

Jeśli bólowi towarzyszy podwyższona temperatura lub utrata masy ciała, może to wskazywać na nadczynność tarczycy. Nie należy lekceważyć także światłowstrętu i zaburzeń widzenia, a także nagłych zmian w zachowaniu czy wahań nastroju.

Ból głowy może wiązać się także z zagrażającymi życiu chorobami takimi jak m.in.:

• tętniak mózgu;
• wstrząs mózgu;
• zapalenie mózgu;
• zapalenie opon mózgowych;
• guz;
• krwiak;
• śródczaszkowe krwawienie.

9. Ból głowy - badania i diagnostyka

Choć poniżej przedstawiamy większość z pytań, na które trzeba odpowiedzieć, żeby mieć jasność, z jakim typem bólu mamy do czynienia, to tylko lekarz jest w stanie zinterpretować je w taki sposób, aby określić, kiedy zgłaszany ból jest groźny czy niegroźny dla życia i zdrowia.

Podstawowe pytania dotyczące bólu głowy, jakie prawdopodobnie zada lekarz pierwszego kontaktu, kiedy bedzie diagnozować ból głowy:

• W jaki sposób i kiedy rozpoczął się ból głowy?
• Jak możesz go określić: ból głowy o nagłym początku, ból, który zdarza się co jakiś czas, codzienny ból głowy, trwający cały czas, stopniowo nasilający się, mieszany?
• Jak często występuje i jak długo trwa ból głowy?
• Co przynosi ulgę lub nasila dolegliwości?
• Kiedy występuje gól głowy? pojawia się w jakichś szczególnych okolicznościach (pod wpływem zapachu, wysiłku) lub w jakimś konkretnym czasie albo po zjedzeniu konkretnej rzeczy?
• Czy chorujesz na jakieś inne choroby (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę)?
• Czy przyjmujesz jakiekolwiek leki (na ból głowy lub inne dolegliwości)?
• Czy z pojawieniem się bólu głowy wiązał się jakiś uraz głowy?
• Czy kiedykolwiek wystąpił atak padaczki lub drgawki?
• Czy miałeś ostatnio problemy z równowagą, z chodzeniem, ostrością widzenia, mówieniem lub koncentracją?
• Czy kiedykolwiek ból głowy pojawił się w środku nocy lub tuż po przebudzeniu? Czy zdarzają się wymioty w nocy lub rano?
• Czy występują objawy ostrzegawcze lub czy jesteś w stanie powiedzieć, że głowa zaraz zacznie boleć?
• Czy bólowi głowy towarzyszą inne objawy: nudności, wymioty, zawroty głowy, drętwienie, osłabienie, inne?
• Czy w trakcie lub po ustąpieniu bólu głowy skóra głowy lub twarz jest nadwrażliwa na dotyk?

Zdiagnozowanie bólu głowy nie jest proste i wymaga przeprowadzenia wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego. W celu diagnozy wykonuje się także badania takie jak:

• tomografia komputerowa;
• rezonans magnetyczny;
• EEG.

Dokładne badania pozwolą wykluczyć choroby takie jak np. guz mózgu lub padaczka. Migreny są zazwyczaj leczone środkami farmakologicznymi. Jeśli bólom towarzyszą niepokojące dolegliwości, wykonuje się dodatkowe badania.

10. Powikłania lub przewlekłe skutki bólu głowy

Bóle głowy, mimo iż uznawane są za powszechną dolegliwość, mogą prowadzić do różnych powikłań i przewlekłych skutków. Migrena, charakteryzująca się nawracającymi napadami o umiarkowanym do silnego nasileniu może wiązać się nie tylko z nudnościami, wymiotami czy nadwrażliwością na światło i dźwięki.

Wielu pacjentom znacznie utrudnia ona wykonywanie codziennych obowiązków domowych, pracę czy wypoczynek. Osoby cierpiące na migrenę mogą doświadczać powikłań, takich jak przewlekłe zmęczenie, depresja i problemy z koncentracją. Z kolei nawracające bóle napięciowe mogą prowadzić do przewlekłego zmęczenia, drażliwości oraz pogorszenia jakości życia.

Po urazie głowy, na przykład w wyniku wypadku samochodowego lub upadku, osoba może doświadczać przewlekłych bólów głowy. Może to być wynikiem uszkodzenia tkanek mózgowych, zmian w przepływie krwi lub napięcia mięśniowego. Przewlekłe bóle głowy pourazowe mogą wpływać na funkcjonowanie poznawcze, nastrój i codzienne aktywności.

11. Leczenie bólu głowy

Sposoby na ból głowy uzależnione są od jego rodzaju. Napięciowy ból głowy i szyi leczy się nieco inaczej migrenowe, ćmiące bóle głowy. Warto wiedzieć, że:

• napięciowy ból głowy leczy się przeciwbólowymi lekami bez recepty, takimi jak kwas acetylosalicylowy czy ibuprofen, stosuje się także terapię biofeedback i masaże;
• migrenę zazwyczaj leczy się niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, kwasem tolfenamowym, paracetamolem, ibuprofenem czy aspiryną. Jedna tabletka kwasu tolfenamowego (200 mg) wykazuje skuteczność 100 mg sumatryptanów, a jest równie bezpieczna jak paracetamol. Zaleca się stosowanie jej w początkowej fazie ostrych ataków migreny, by zahamować ból. W niektórych przypadkach konieczne jest również zastosowanie tryptanów
• klasterowy ból głowy leczy się inhalacjami tlenowymi, tryptanami, zastrzykami przeciwbólowymi, a także lekami zawierającymi kofeinę;
• koitalny ból głowy leczy się lekami przeciwmigrenowymi, u niektórych osób pomaga kilka tygodni abstynencji seksualnej. Wtórne bóle głowy ustąpią, jeśli wyleczy się ich przyczynę, czyli inną chorobę.

11.1. Domowe sposoby na ból głowy

Bóle głowy o łagodnym nasileniu, które występują sporadycznie można leczyć domowymi sposobami. Jeśli ból się powtarza i nie ustępuje w przeciągu 3-4 dni, należy zgłosić się do lekarza.

Na ból głowy może pomóc:

• ciepła kąpiel;
• spacery;
• chłodne okłady na skronie i czoło;
• masaże ramion i karku;
• picie schłodzonej wody;
• napary ziołowe;
• odpoczynek w cichym i ciemnym pomieszczeniu;
• akupresura.

Na napięciowy ból głowy mogą pomóc następujące metody:

• unikanie stresu;
• spędzanie czasu na świeżym powietrzu;
• zażywanie witaminy B6 i magnezu;
• częste zmiany pozycji podczas wykonywania czynności monotonnych;
• zażywanie tabletek z paracetamolem lub ibuprofenem;
• zażywanie łagodnych tabletek uspokajających.

Podczas migrenowego bólu głowy pomoże:

• herbata z imbirem;
• jak najszybsze spożycie przeciwbólowego leku;
• okłady na skronie z pokruszonego lodu i moczenie nóg w ciepłej wodzie;
• oddychanie przez nadmuchaną, plastikową torebkę;
• odpoczynek w cichym i ciemnym miejscu.

11.2. Alternatywne metody leczenia bólu głowy

Oprócz stosowania leków przeciwbólowych, istnieje kilka alternatywnych metod leczenia bólu głowy, które mogą być skuteczne dla niektórych osób. Poniżej przedstawiam kilka przykładów:

• relaksacja i techniki oddechowe -stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, medytacja, joga, progresywna relaksacja mięśniowa lub biofeedback, może pomóc w zmniejszeniu napięcia mięśniowego, stresu i bólu głowy,
• akupunktura – ta starożytna metoda leczenia pochodząca z medycyny chińskiej, polega na wprowadzaniu cienkich igieł w określone punkty na ciele. Może pomóc w złagodzeniu bólu głowy i poprawie ogólnego samopoczucia
• masaż głowy, karku i ramion – może pomóc w złagodzeniu napięcia mięśniowego, które może przyczyniać się do bólu głowy. Masaż może również poprawić krążenie krwi i zmniejszyć stres,
• zimne lub ciepłe kompresy – zastosowanie zimnych lub ciepłych kompresów na obszarze, gdzie odczuwany jest ból głowy, może przynieść ulgę. Zimne kompresy mogą zmniejszyć stan zapalny, podczas gdy ciepłe kompresy mogą rozluźnić napięte mięśnie.
• zmiana stylu życia – niekiedy zmiana dotychczasowego stylu życia może pomóc w zmniejszeniu częstotliwości i nasilenia bólów głowy. Warto zatem zadbać o regularny sen o odpowiedniej długości, unikanie stresu, utrzymanie zdrowej diety, regularną aktywność fizyczną oraz o odpowiednie nawodnienie.

12. Zapobieganie bólom głowy

Istnieje pewien związek między dolegliwościami bólowymi głowy, a przemęczeniem i niewystarczającą ilością snu. Badania dowodzą, że osoby przesypiające mniej niż siedem godzin w ciągu nocy, częściej doświadczają silnych dolegliwości bólowych w porównaniu do osób, które dbają o higienę snu.

Kolejnym czynnikiem, który może powodować bóle głowy jest odwodnienie. Tego rodzaju dolegliwości zazwyczaj są tępe i mają umiarkowane nasilenie. Można im zapobiec poprzez odpowiednie nawodnienie organizmu.

Najlepszym sposobem na nawodnienie organizmu jest picie wody źródlanej lub mineralnej, spożywanie owoców i warzyw zawierających dużo wody (np. ogórków, arbuzów, pomidorów, pomarańczy, melonów, grejpfrutów).

Zapobieganie migrenom może polegać na redukowaniu stresu, uprawianiu jogi, ale również na wyeliminowaniu pewnych produktów żywnościowych. U niektórych osób obserwuje się korelację między migrenowymi dolegliwościami bólowymi głowy a spożywaniem jedzenia zawierającego barwniki, glutaminian sodu, siarczyny. Warto wykluczyć następujące ze swojej codziennej diety.

13. Czy bóle głowy są dziedziczne?

Uważa się, że niektóre rodzaje dolegliwości bólowych głowy mogą mieć podłoże dziedziczne. Na powstawanie migreny wpływają zarówno czynniki endogenne (mające swoje źródło w procesach toczących się w organizmie), jak i czynniki egzogenne (czynniki zewnętrzne). Bóle głowy nazywane migrenami mają tendencję do występowania wśród członków jednej rodzinie. Najczęściej skłonność do migreny jest dziedziczona w linii żeńskiej, choć bywa też przekazywana przez kobiety na linię męską.

14. Jakie są dostępne leki przeciwbólowe na ból głowy?

W leczeniu dolegliwości bólowych głowy wykorzystuje się:

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – wskazane w przypadku o małym bądź średnim nasileniu oraz przewlekłych dolegliwościach bólowych (w szczególności tych o charakterze zapalnym). Warto po nie sięgnąć również wtedy, gdy głowa boli po wykonanym zabiegu czy operacji. Najpopularniejsze leki przeciwzapalne dostępne na rynku to: kwas acetylosalicylowy, diklofenak, ibuprofen, naproksen, fenylobutazon, indometacyna, nimesulid, celekoksyb, nabumeton, meloksykam.

Paracetamol - lek zwany inaczej acetaminofenem wykazuje działanie przeciwbólowe oraz przeciwgorączkowe. Działa w centralnym układzie nerwowym. Mogą po niego sięgać pacjenci chorujący na cukrzycę, chorobę wrzodową żołądka, nadciśnienie tętnicze krwi.

Tryptany – stanowią grupę leków stosowanych w leczeniu ataków migreny. Środki te pomagają ulżyć pacjentom, zmagającym się z silnym bólem głowy w skroniach i mdłościami lub mocnym bólem głowy, obejmującym jedną stronę głowy, narastającym podczas aktywności fizycznej.

Wśród najpopularniejszych tryptanów zwalczających napadowy, pulsacyjny ból głowy i mdłości warto wymienić: sumatryptan, zolmitryptan, ryzatryptan, almotryptan, eletryptan, naratryptan. Środki zapobiegające migrenowym, uciskającym bólom głowy to z kolei: beta-adrenolityki, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, leki antyserotoninowe, antagoniści wapnia, toksyna botulinowa.

15. Ból głowy – jak często się pojawia

Częstotliwość występowania dolegliwości bólowych głowy może być różna w zależności od rodzaju bólu głowy, indywidualnych czynników oraz obecności jakichkolwiek stanów lub schorzeń podstawowych. Oto orientacyjne częstotliwości występowania niektórych rodzajów bólów głowy:

• migrena - może występować cyklicznie, u niektórych osób raz na kilka tygodni, miesięcy lub nawet rzadziej. Mogą również występować okresy remisji, gdy ból głowy nie pojawia się przez dłuższy czas. U niektórych osób migrena może być również bardziej przewlekła i występować częściej.
• ból napięciowy - może występować sporadycznie lub być przewlekły. U niektórych osób może towarzyszyć im przez większość czasu, nawet codziennie. Inni mogą doświadczać bólów napięciowych sporadycznie, na przykład w określonych sytuacjach stresowych.
• klasterowe bóle głowy – występują w okresach napadów, które mogą trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. W czasie tych okresów bóle mogą pojawiać się codziennie lub nawet kilka razy dziennie. Po okresie napadów może wystąpić okres remisji, w którym bóle głowy nie występują przez dłuższy czas.

16. Kiedy skonsultować się z lekarzem w przypadku bólu głowy?

Do lekarza, najlepiej specjalisty od dolegliwości bólowych głowy, należy zgłosić się, gdy częste bóle głowy pojawiają się np. raz w miesiącu, raz w tygodniu lub gdy bólom towarzyszą inne objawy (np. ból głowy połączony z bólem ucha, regularne bóle głowy i nudności, ciągły ból głowy występujący z zapaleniem zatok obocznych nosa).

W trakcie konsultacji, specjalista przeprowadzi wywiad lekarski oraz wykona badanie fizykalne. Jest to niezwykle istotny, jednak często niedoceniany, krok w diagnozowaniu bólu głowy. Okazuje się jednak, że dobry terapeuta na tej podstawie może postawić ponad 90% diagnozy.

Warto zdawać sobie sprawy, że ciągłe bóle głowy mogą być spowodowane różnorodnymi chorobami. W ustaleniu przyczyny pomocne bywają zdjęcia rentgenowskie głowy i szyi oraz testy z krwi lub moczu. Jeśli objawy bólu głowy na tle nerwowym utrzymują się przez długi czas lub gdy ból głowy z jednej strony nie mija, mimo stosowania leków od lekarza, wskazane są dodatkowe badania.

17. Jakie są objawy towarzyszące bólowi głowy?

Gdy przyczyną bólu głowy jest migrena, pacjenci mogą zaobserwować u siebie:

• mroczki przed oczami,
• zaburzenia widzenia lub podwójne widzenie,
• mdłości,
• uczucie mrowienia w nodze,
• uczucie mrowienia w ramieniu.

Migrenowy, kłujący ból głowy może objawiać się w postaci ucisku w głowie, drażliwości, światłowstrętu, nadwrażliwości na dźwięki, nadwrażliwości na zapachy.

Klasterowy ból głowy, określany mianem zespołu Hortona, jest rodzajem bólu głowy. Bardzo silny, jednostronny ból głowy odczuwany głównie w obrębie oka i skroni może powodować u pacjentów nadmierne pocenie, uczucie zatkanego nosa, katar. Uczucie kłucia w głowie przeplata się zwykle z łzawieniem oka znajdującego się po bolącej stronie.

18. Jakie są różnice między migreną, a zwykłym bólem głowy?

Migrena może przebiegać z tzw. aurą. Aura migrenowa to nic innego jak grupa objawów neurologicznych, pojawiających się niedługo przed samym atakiem migreny. Aura pojawiająca się u pacjenta po raz pierwszy może wywołać uczucie przerażenia, niepokoju czy lęku.

Atak migreny z aurą poprzedzony jest zaburzeniami widzenia, drętwieniem kończyn górnych oraz dolnych. Po upływie godziny 50-60 minut pojawiają się dolegliwości bólowe głowy. Tradycyjnemu bólowi głowy nie towarzyszy światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięk. Pacjent rzadko kiedy odczuwa też nudności czy zawroty głowy, jak ma to miejsce przy migrenie.

19. Jakie są potencjalne skutki uboczne stosowania leków na ból głowy?

Stosowanie leków przeciwbólowych może wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi. Możliwe działania niepożądane występujące po spożyciu niesteroidowych leków przeciwzapalnych na napięciowy ból głowy to problemy żołądkowo-jelitowe takie jak:

• zgaga,
• mdłości,
• bóle brzucha,
• wymioty.

Długotrwałe zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych na naczyniowe bóle głowy, wysiłkowe dolegliwości bólowe głowy, bóle głowy na tle nerwowym (bóle głowy z nerwów) czy nocne bóle głowy spowodowane problemami z kręgosłupem może prowadzić do owrzodzeń żołądka czy problemów z nerkami.

Leki opioidowe przepisywane są pacjentom wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach. Wskazaniem do ich stosowania są bardzo silne bóle głowy po urazach czy mocne bóle głowy związane z chorobą nowotworową.

Specjaliści niechętnie wypisują tego rodzaju środki, ponieważ opioidy mogą powodować uzależnienie fizyczne i psychiczne, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu. U pacjentów nadużywających substancje chemiczne działające na receptory opioidowe mogą występować:

• problemy z oddychaniem,
• zaparcia,
• świąd skóry,
• problemy ze snem,
• problemy z wypróżnianiem.

Chociaż paracetamol jest dobrze tolerowany przez większość osób, jak każdy środek farmaceutyczny może powodować występowanie skutków ubocznych. Pacjenci sięgają po leki z paracetamolem wtedy, gdy doskwiera im ból połowy głowy (ból głowy lewej strony bądź prawej strony), migrenowy ból głowy z lewej strony z przodu lub długotrwały ból głowy związany z chorobą nowotworową.

Do najczęstszych skutków ubocznych paracetamolu należą reakcje skórne takie jak swędzenie, pokrzywkowa wysypka czy dolegliwości bólowe brzucha, nudności czy wymioty.

Przy dawkach powyżej zalecanych lub przy długotrwałym stosowaniu paracetamol może powodować uszkodzenie wątroby. To ryzyko jest szczególnie istotne u osób z istniejącymi schorzeniami wątroby lub przy jednoczesnym spożywaniu alkoholu.

Migrena objawiająca się w postaci bólu głowy po jednej stronie, rozpoczyna się zwykle w okolicy skroniowej. Wielu z nas kojarzy tę przykrą dolegliwość ze światłowstrętem, pulsującym bólem głowy i mdłościami.

Co zrobić gdy boli głowa z powodu migreny? Aby złagodzić lub skrócić epizod migreny, stosuje się m.in. niesteroidowe leki działające przeciwbólowo. Dobrym wyborem są również tryptany. Te ostatnie są dobrze tolerowane przez większość pacjentów, niemniej nie są wolne od działań niepożądanych. Ich stosowanie może skutkować parastezjami, zawrotami głowy, mdłościami, zawrotami, uciskiem w klatce piersiowej.

Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.