Czyrak - przyczyny powstawania, objawy, leczenie, powikłania
Czyrak skórny (ang. boil), inaczej zwany furunkułem (ang. furuncle) to ropne zapalenie mieszka włosowego i jego najbliższego otoczenia, któremu towarzyszy wytworzenie martwiczego ropnia. Najczęściej pojawia się tam, gdzie skóra narażona jest na tarcie lub wydziela obficie pot, tj. kark, plecy, grzbiety dłoni, pachwiny, także pośladki. Zmiana może mieć wielkość nawet 3 cm średnicy. Jest dość powszechnym zakażeniem, które może uaktywnić się w każdym wieku. Za czyraka najczęściej odpowiada gronkowiec złocisty.
- 1. Przyczyny powstawania czyraków
- 2. Objawy czyraka
- 3. Powikłania związane z czyrakiem
- 4. Jak skutecznie leczyć czyraki?
- 5. Czyrak gromadny
- 6. Profilaktyka w walce z czyrakiem
- 7. Czyrak a inne choroby
- 7.1. Czyrak a cukrzyca
- 7.2. Czyrak a choroby nerek
- 7.3. Czyrak a nowotwory
- 7.4. Czyrak a wirus HIV
- 7.5. Czyrak a choroby skóry
1. Przyczyny powstawania czyraków
Zapalenie mieszka włosowego pod postacią małego, bolącego guzka o barwie czerwonej z pęcherzykiem ropnym rozpoczyna rozwój czyraka. W środku pęcherzyka znajduje się włos. Następnie powstaje czop martwiczy, który oddziela się od czyraka. Ze zmiany wypływa ropa, a powstały w ten sposób ubytek wypełnia się ziarniną.
Główną przyczyną powstawania czyraków są bakterie gronkowca, obecne na skórze. Spośród gronkowców największy udział w tworzeniu czyraków ma Staphyloccocus aureus (gronkowiec złocisty).
Kolonizacja bakterii zaczyna się w mieszkach włosowych. Wnika także w uszkodzoną skórę (skaleczenia, otarcia), w wyniku czego może powodować miejscowe zapalenie tkanki łącznej.
Tworzenie się czyraków na skórze związane jest także z wniknięciem larw owadów pod skórę, np. larwy muchy Tumbu w Afryce.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Jak wyleczyć czyraka domowymi sposobami? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski
- Jak zaleczyć ślady po czyraku? - odpowiada lek. Izabela Lenartowicz
- Czy przy czyraku mogą występować również powiększone i obolałe węzły chłonne? - odpowiada dr n. med. Krzysztof Gierlotka
Czynniki ryzyka występowania czyraków:
- cukrzyca,
- otyłość,
- nowotwory limfoproliferacyjne,
- niedożywienie organizmu,
- choroby nerek,
- otyłość,
- alkoholizm,
- nowotwory,
- Wirus HIV,
- AIDS,
- stosowanie leków immunosupresyjnych,
- różnego rodzaju urazy,
- obniżona odporność,
- brak odpowiedniej higieny osobistej.
Czyraki mogą występować pojedynczo lub w postaci mnogiej. Czyrak mnogi to inaczej mówiąc karbunkuł. Czyrak może objąć swoim zasięgiem kilka lub kilkadziesiąt sąsiadujących ze sobą woreczków włosowych.
Poza tym zmiana może powracać. Zdarza się to szczególnie u cukrzyków, gdyż choroba zmniejsza odporność organizmu na zakażenia, a także u osób otyłych lub pracujących w złych warunkach higienicznych.
Wpływ na powstawanie czyraków ma także dodatni wywiad rodzinny, przyjmowanie antybiotyków, anemia czy przebywanie w szpitalu.
Zobacz także
2. Objawy czyraka
Czyrak to czerwona, wypełniona płynem grudka wokół mieszka włosowego, ciepła i często bardzo bolesna. Jego wielkość może być różna, od ziarna grochu do wielkości piłki golfowej. Jeżeli pojawia się żółty lub biały punkt na środku, oznacza to, że czyrak jest już na tyle dojrzały, że można odprowadzić z niego ropę.
W przypadku ostrej infekcji może pojawić się gorączka, powiększenie węzłów chłonnych czy nadmierne zmęczenie.
Zmiany skórne, które towarzyszą tej chorobie najczęściej lokalizują się:
- na karku,
- na twarzy,
- na klatce piersiowej,
- na kończynach dolnych i górnych,
- na pośladkach,
- w przewodzie słuchowym zewnętrznym,
- pod pachami.
Jest to sinoczerwony, bolący guzek, na szczycie którego po kilku dniach pojawia się krosta przebita włoskiem. Środkowa część ulega martwicy oddziela się jako tak zwany czop martwiczy z pozostawionym kraterowym ubytkiem.
Leki stosowane w leczeniu czyraków i innych schorzeń dermatologicznych znajdziesz z pomocą wyszukiwarki KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 800 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.
3. Powikłania związane z czyrakiem
Do najczęstszych powikłań należą blizny, infekcje czy ropnie skóry, rdzenia kręgowego, mózgu, nerek lub innych narządów.
Gronkowiec złocisty, przechodząc do krwi, może powodować zakażenie uogólnione organizmu, tzw. posocznicę która może być zagrożeniem dla życia czy też docierać do narządów wewnętrznych, powodując m.in. zapalenie wsierdzia, zapalenie szpiku, zapalenie płuc i inne.
Staphyloccocus aureus wydziela swoiste egzotoksyny, które mogą powodować różne choroby bądź je zaostrzać, np. zatrucia pokarmowe.
4. Jak skutecznie leczyć czyraki?
Nieleczone czyraki pękają samoistnie i automatycznie pozbywają się wydzieliny. W domu możemy samodzielnie wykonywać okłady, stosując preparaty odkażające, np. altacet.
Po wypłynięciu na zewnątrz ropy, powstałą ranę należy koniecznie odkazić spirytusem salicylowym, na czop zaś nałożyć opatrunek z maści z antybiotykiem.
Nie powinno się jednak samodzielnie leczyć takich zmian skórnych, gdyż niewłaściwie leczone mogą rozsiać się na okolicę. Zawsze warto skonsultować zmianę ze specjalistą, aby dobrać właściwy sposób leczenia, szczególnie gdy czyrak długo nie pęka samoistnie, a dolegliwości bardzo nam dokuczają.
W przypadku pojedynczego czyraka, lekarz zwykle zaleca leczenie miejscowe antybiotykiem. Po takiej kuracji nacina zmianę i przeprowadza drenaż ropnia.
Jeżeli krost jest dużo (czyrak gromadny) stosuje się antybiotyki doustnie lub dożylnie w szpitalu. Warto też mieć na uwadze, że czyraki lubią nawracać, takie powtarzające się zakażenia skutkują długotrwałą antybiotykoterapią, która może trwać nawet przez miesiąc.
Nie powinniśmy leczyć czyraków samodzielnie, nie wolno przecinać takiej zmiany szczególnie jeśli jest umiejscowiona na twarzy (w środkowej części) - w takiej sytuacji istnieje zagrożenie przeniesienia zakażenia na sąsiednie żyły, a po nich w głąb czaszki, doprowadzając do np. zapalenia zatoki jamistej - jest to stan zagrażający życiu.
Objawy, jakie towarzyszą temu zapaleniu to:
- ból i obrzęk powiek,
- dreszcze,
- wysoka gorączka,
- sztywność karku,
- zaburzenia ruchów gałek ocznych - podwójne widzenie.
5. Czyrak gromadny
Czasem stan zapalny może rozlewać się na sąsiadujące ze sobą mieszki włosowe (nawet do kilkudziesięciu). Wtedy mamy do czynienia z czyrakiem mnogim - zbiorowiskiem pojedynczych czyraków, nazwanym zbiorczo karbunkułem.
Częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, zwykle można zaobserwować takie zmiany na karku lub na plecach. Wyglądem przypomina masę grudek lub małego guzka znajdującego się pod skórą.
Wśród czynników sprzyjających powstawaniu tego rodzaju czyraka sprzyjają, tak jak w przypadku czyraka pojedynczego:
- obniżona odporność,
- nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej,
- cukrzyca,
- choroba nowotworowa,
- leki immusupresyjne,
- otyłość.
Do innych objawów czyraka mnogiego (gromadnego), należą gorączka i zmęczenie. W przypadku tego rodzaju czyraka, może zdarzyć się, że po wygojeniu jednej zmiany, powstaną następne. Wtedy choroba zaczyna mieć charakter przewlekły; taki stan nazywany jest czyracznością.
6. Profilaktyka w walce z czyrakiem
Czyrak jest zmianą zaraźliwą - kontakt z osobą mającą czyraka może spowodować przeniesienie na nas tej infekcji. Największe zagrożenie zainfekowaniem pojawi się, gdy zdrowa osoba miała bezpośredni kontakt z ropna wydzieliną czyraka.
Aby jak najbardziej zmniejszyć ryzyko zakażenia innych osób, powinniśmy przestrzegać następujących zaleceń:
- nie zakrywaj czyraków bandażami i innymi opatrunkami,
- na czas choroby unikaj aktywności fizycznej,
- unikaj podrażnień skóry w pobliżu czyraka,
- nie wolno rozcinać ani wyciskać tych zmian skórnych,
- pamiętaj o właściwej higienie osobistej,
- najlepiej kilka razy na dzień przemywaj zmiany skórne i ich okolicę, za pomocą środków antyseptycznych,
- pamiętaj o regularnym zażywaniu leków zapisanych przez lekarza,
- jeżeli jesteś cukrzykiem, stosuj preparaty na cukrzycę, pamiętaj o regularnej kontroli lekarskiej.
7. Czyrak a inne choroby
Najbardziej narażone na pojawienie się czyraków są osoby o obniżonej odporności, chore przewlekle na cukrzycę, choroby nerek i wątroby, osoby zmagające się z alkoholizmem, chorzy na HIV i AIDS.
Mnóstwo osób jest nosicielami gronkowca złocistego, który bytuje w nosie, w gardle, na owłosionej skórze głowy lub w fałdach skórnych.
W przypadku spadku odporności lub znacznego osłabienia, gronkowiec pod naszą skóra może stać się poważnym zagrożeniem. Czyrak może także pojawiać się podczas chorób skórnych objawiająych się świądem - jak np. atopowe zapalenie skóry, świerzb i egzema, jako powikłanie tych chorób.
7.1. Czyrak a cukrzyca
Zmiany skórne to jedne z najwcześniejszych objawów cukrzycy. Zbyt duża ilość cukru we krwi prowadzi do zmian miażdżycowych, co skutkuje niedożywieniem skóry. Staje się ona podatna na otarcia i zranienia oraz sucha.
Cukrzyk może się drapać, ranki trudno się goją i bardzo łatwo może wdać się wtedy gronkowiec. Aby zdiagnozować cukrzycę, przeprowadza się doustny test obciążenia glukozą, oraz badanie glikemii na czczo.
7.2. Czyrak a choroby nerek
Niewydolność nerek jest częstą przyczyną zaburzeń odporności, ponieważ w tej chorobie spada liczba limfocytów we krwi oraz upośledzona jest czynność leukocytów.
Jednym z objawów niewydolności nerek jest świąd skóry, który, tak jak w przypadku cukrzycy wymusza drapanie, przez co przyczynia się do powstawania mikrouszkodzeń zwiększających prawdopodobieństwo skórnych infekcji.
Aby postawić diagnozę, należy przeprowadzić szereg badań, m.in. z krwi, ogólne moczu, a także badanie USG układu moczowego.
7.3. Czyrak a nowotwory
Nowotwory również przyczyniają się do wtórnego osłabienia odporności, które zwiększa skłonność do infekcji skórnych, z uwagi na immunosupresyjność komórek nowotworowych, zaburzających działanie układu odpornościowego.
Aby zdiagnozować nowotwór potrzeba również szeregu badań, jednak badaniem wyjściowym jest morfologia krwi.
7.4. Czyrak a wirus HIV
Wirus HIV upośledza działanie układu odpornościowego. Jednym z najwcześniejszych objawów są przewlekłe, nawracające infekcje, również skórne: ropne zakażenia, grzybica.
Diagnoza jest stawiana na podstawie badania krwi na obecność przeciwciał przeciw wirusowi HIV.
7.5. Czyrak a choroby skóry
Czyrak może być powikłaniem chorób takich jak atopowe zapalenie skóry, świerzbu, łuszczycy. Skóra chorych na AZS jest nadmiernie sucha, wrażliwa na zadrapania i podrażnienia, co skutkuje podatnością na infekcje. W łuszczycy również powstałe na skórze mikrouszkodzenia ułatwiają przedostawanie się bakterii.
W przypadku świerzbu, uszkodzenia powstają zarówno z powodu obecności pasożyta, wywołującego chorobę, ale też z powodu drapania się chorego. Dość łatwo zdiagnozować te choroby, ze względu na ich specyficzne objawy.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.