Mangostan właściwy - właściwości, zastosowanie i działanie
Mangostan właściwy to wiecznie zielone drzewo z rodziny kluzjowatych. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej. Jego owoce są nie tylko smaczne, ale i zdrowe. Cechują się wysoką zawartością składników odżywczych oraz prozdrowotnych i leczniczych. Jak działa roślina? Jak ją jeść?
1. Co to jest mangostan właściwy?
Mangostan właściwy (Garcinia mangostana L.), znany także jako garcynia, smaczelina, żółtopla, żółciecz, należy do rodziny kluzjowatych (Clusiaceae Lindl.) Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, prawdopodobnie z Indonezji. Obecnie występuje także w północnej Australii, Wietnamie i Brazylii, na Hawajach oraz w Indiach, ale i innych krajach tropikalnych. Plantacje zlokalizowane są przede wszystkim w południowo-wschodniej Azji.
Jak wygląda mangostan?
Mangostan właściwy to wiecznie zielone drzewo dorastające do 25 m wysokości, które rośnie dość powoli, a dopiero po 8-10 latach osiąga zdolność do owocowania. Jest pokryte eliptyczno-jajowatymi, lśniącymi liśćmi o oliwkowozielonym kolorze. Posiada kwiaty obupłciowe lub rozdzielnopłciowe. Płatki korony są wewnątrz żółtawe, a z zewnątrz czerwonozielonkawe. W środku kwiatów znajduje się pojedynczy słupek oraz pręciki. Owoc mangostanu ma wielkość mandarynki.
Owocem mangostanu jest jagoda podzielona na segmenty. Mają grubą, suchą, gładką skórkę o ciemnofioletowej barwie. Ich miąższ zawiera kilka nasion. Jest biały, soczysty, miękki, słodki, aromatyczny i orzeźwiający (nie mają nic wspólnego z owocami mango).
2. Jak jeść mangostan?
Jak smakują owoce mangostanu? Są soczyste, miękkie, słodkie, aromatyczne i orzeźwiające. Swoim smakiem przypominają doznania towarzyszące konsumpcji ananasa, moreli, pomarańczy lub słodkiego agrestu.
Ponieważ owoce mangostanu są trudne do przechowywania, spożywa się je na surowo oraz w postaci soku, dżemu, koncentratu lub syropu. Można je wykorzystać do przygotowania deseru, sałatki owocowej czy koktajlu. W Polsce świeże owoce mangostanu są trudno dostępne. Łatwo osiągalne są jedynie w strefie międzyzwrotnikowej.
3. Mangostan - właściwości lecznicze
Owoce mangostanu właściwego nie bez powodu były wykorzystywane w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Charakteryzują się wysoką zawartością składników odżywczych, a co za tym idzie, także właściwościami prozdrowotnymi i leczniczymi. Są bogatym źródłem:
- węglowodanów (głównie fruktozy i glukozy),
- błonnika pokarmowego,
- związków chitynowych, zwanych chitozanami, których przedstawicielem jest chityna (N-acetylo-glukozoamina),
- witamin z grupy B (tiamina, ryboflawina), witaminy C, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (beta-karoten, tokoferole),
- składników mineralnych (potas, sód, wapń, magnez, żelazo, cynk, mangan, miedź).
Owoce mangostanu zawierają wiele substancji biologicznie aktywnych. To głównie przeciwutleniacze, związki polifenolowe, w tym flawonoidy, zwłaszcza katechiny oraz stilbeny, ksantony.
4. Działanie mangostanu
Dzięki zawartości katechin mangostan wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe. Ma także silne właściwości antyproliferacyjne i wywołujące apoptozę. Dzięki zawartości koenzymu Q10 oraz ksantonów wspiera leczenie hipercholesterolemii, nowotworów oraz otyłości. Wspomaga leczenie choroby Alzheimera i choroby Parkinsona.
Ponadto mangostan ma działanie hipolipemiczne (obniża LDL), hipotensyjne (obniża ciśnienie tętnicze krwi), zapobiegające miażdżycy, kardioochronne (chroni mięsień sercowy) oraz hipoglikemiczne.
To wszystko sprawia, że mangostan polecany jest w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego, obniżenia odporności, obecności przewlekłych procesów zapalnych, stosowania diety odchudzającej, chorób reumatycznych, przewlekłego bólu, cukrzycy, silnej depresji, nadciśnienia tętniczego oraz do łagodzenia objawów menopauzy.
Z uwagi na fakt, że miąższ owoców mangostanu zawiera antyoksydanty, stanowi element profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego czy nowotworów. W przemyśle kosmetycznym olej z nasion mangostanu wykorzystywany jest do produkcji mydła.
5. Mangostan – przeciwwskazania
Owoc mangostanu, choć smaczny i zdrowy, nie może być spożywany w nadmiernych ilościach. Ponadto, ponieważ zawiera substancje obniżające krzepliwość krwi, powinny na niego uważać osoby zmagające się z zaburzeniami krzepnięcia krwi lub oczekujące na operację. Jedzenie owoców mangostanu może wywołać reakcję alergiczną.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.