Płaskostopie u dzieci – objawy, przyczyny, leczenie i zapobieganie

Płaskostopie u dzieci to obniżenie łuku podłużnego stopy. Mówi się o nim, gdy stopa niemal całkowicie przylega do podłoża.

Stopa o prawidłowej budowie nie dotyka podłoża całą powierzchnią. Gdy jest prawidłowo wysklepiona, jej kości układają się w łuk, a ciężar ciała rozkłada się na trzy punkty. To guz piętowy oraz głowy I i V kości śródstopia. Fizjologicznie – tak w obciążeniu, jak i odciążeniu - łuk przyśrodkowego brzegu stopy powinien być wyraźnie widoczny.

Mówiąc o płaskostopiu u dzieci trzeba pamiętać, że nie zawsze ma ono charakter patologiczny. U najmłodszych pacjentów rozpoznaje się bowiem płaskostopie fizjologiczne. Wówczas brak łuku podłużnego nie jest problemem.

Płaskostopie fizjologiczne u dzieci – do kiedy?

Płaskostopie fizjologiczne to naturalny etap przejściowy charakterystyczny dla zdrowej stopy. Co to znaczy?

Stopa dziecka do około 5. roku życia jest fizjologicznie płaska. Ma to związek z tym, że nie posiada jeszcze w pełni wykształconego układu kostnego, mięśni oraz układu więzadłowego. Na jej spodzie obecna jest za to tłuszczowa podściółka. To miękka „poduszeczka”, która zwiększa powierzchnię podparcia, amortyzuje stopę oraz izoluje miękkie tkanki kostne od podłoża.

Wraz z upływem czasu oraz rozwojem dziecka, a także wzmacnianiem więzadeł i mięśni, gdy ilość tłuszczu w obrębie stopy maleje, podnosi się przyśrodkowa część stopy.

Kształtowanie łuków stopy może potrwać nawet do 7. roku życia (stąd płaskostopie u dziecka 7-letniego trzeba skonsultować z ortopedą lub fizjoterapeutą). Dopiero wtedy można zaobserwować, czy stopa rozwija się prawidłowo, a i mówić o płaskostopiu patologicznym.

Jakie są objawy i przyczyny płaskostopia u dzieci? Jak rozpoznać płaskostopie u dziecka?

Jakie są przyczyny płaskostopia u dzieci?

Patologiczne płaskostopie ma wiele przyczyn. Może być to być zarówno wada wrodzona, jak i skutek osłabienia siły mięśni, zwiększonej elastyczność więzadeł czy koślawego ustawienia kości piętowej (kości ustawiają się w wymuszonej, nieprawidłowej pozycji, przez co obniżają łuk stopy).

Płaskostopie u dziecka – objawy

Ludzka stopa ma trzy łuki: poprzeczny oraz podłużny boczny i przyśrodkowy. W zależności od tego, które łuki opadają, rozpoznaje się płaskostopie podłużne i płaskostopie poprzeczne.

I tak płaskostopie podłużne oznacza, że stopa przylega maksymalnie do podłoża. Nie widać łuków wewnętrznej i zewnętrznej krawędzi stopy. Z kolei płaskostopie poprzeczne oznacza, że wszystkie kości śródstopia przylegają do podłoża.

Jak rozpoznać płaskostopie u dziecka?

Aby rozpoznać płaskostopie u dziecka, warto udać się na konsultację do specjalisty: fizjoterapeuty lub ortopedy, który oceni, czy ustawienie stóp dziecka jest prawidłowe.

Można także wykonać prosty test „mokrej stopy”. Wystarczy poprosić dziecko, by postawiło mokrą stopę na podłodze. Wówczas na śladzie powinny być widoczne charakterystyczne wcięcia po wewnętrznej stronie stopy. Innym sposobem jest przyjrzenie się stopom dziecka podczas stania na palcach. Wówczas powinny być widoczne łuki.

Płaskostopie u dzieci - kiedy do lekarza? Do specjalisty trzeba udać się w sytuacji, gdy coś wzbudza niepokój lub wywołuje niepewność.

Jeśli u dziecka zostało rozpoznane płaskostopie, konieczne jest wdrożenie leczenia. To ważne, ponieważ z czasem wada może się pogłębiać, a co za tym idzie wywoływać dolegliwości bólowe stopy czy wyżej położonych stawów. Zdarza się, że postępujące płaskostopie prowadzi do zniekształceń, na przykład palucha koślawego.

Jakie są metody leczenia i korekcji płaskostopia u dzieci? Leczenie schorzenia uzależnione jest od stopnia zaawansowania wady. Płaskostopie u dzieci można korygować za pomocą odpowiednio dobranych ćwiczeń, których celem jest wzmocnienie mięśni krótkich stopy. Pomóc mogą również specjalne wkładki ortopedyczne do obuwia, które dbają o pracę mięśni w prawidłowym wzorcu ruchu.

Płaskostopie u dzieci – ćwiczenia

Jakie ćwiczenia i aktywności są zalecane dla dzieci z płaskostopiem?

Najprostsze ćwiczenia dla dzieci z płaskostopiem to:

• klaskanie stopami,
• turlanie stopami piłki,
• rzucanie piłki stopami w siadzie na podłodze,
• chodzenie na palcach i na piętach,
• zdejmowanie skarpetek stopami, bez używania rąk,
• chwytanie stopami małych przedmiotów i przekładanie ich do pudełka,
• rysowanie stopami za pomocą kredki,

Gdy leczenie zachowawcze polegające na wzmocnieniu mięśni stóp odpowiadających za wysklepienie stopy poprzez ćwiczenia, nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, stosuje się leczenie zabiegowe. Polega ono na usztywnieniu kości piętowej i skokowej w prawidłowym ułożeniu.