Program badań przesiewowych w kierunku raka piersi
Każdy wie, że piersi trzeba badać. Nawet mężczyźni z uśmiechem na twarzy podpisują się pod tym stwierdzeniem. Jednak badanie palpacyjne (ręczne) sutków ze względu na niską czułość i swoistość nie jest brane pod uwagę jako badanie przesiewowe. Zachęcanie kobiet do samobadania ma na celu zwiększenie świadomości i wiedzy na temat raka sutka. Badaniem przesiewowym (skriningowym) jest mammografia. Jest przeprowadzana u osób zdrowych, bez jakichkolwiek objawów, by jak najwcześniej wykryć raka sutka.
1. Czynniki ryzyka raka piersi
W przypadku raka piersi znaczenie ma wiek. U osób młodych bardzo rzadko spotykamy się z diagnozą - rak sutka. Najbardziej predysponowane są osoby po 50. roku życia i u nich odnosi się największe korzyści ze skriningu. Znaczenie ma również czułość i swoistość takiego testu. Czułość mówi nam o zdolności testu do wykrycia choroby, np. 90% czułość testu oznacza, że u 9 osób wykryto chorobę na 10 osób chorych. Swoistość natomiast służy identyfikacji osób zdrowych. Swoistość 90% mówi nam, że u 9 osób nie wykryto choroby na 10 zdrowych.
2. Skrining mammograficzny
Badania przesiewowe nie są zarezerwowane dla wszystkich chorób. Dotyczą tylko tych, które występują często w populacji. Ponieważ rak piersi jest najczęstszym nowotworem, dlatego też w celu wczesnej diagnostyki wprowadzono skrining mammograficzny. Badanie te charakteryzuje się również niewielka ceną ok. 100 zł. oraz dosyć dużą wykrywalnością nowotworu. Zwraca się również uwagę nie tylko na same wykrycie choroby, ale na możliwości leczenia. Co z tego, jeśli dzięki badaniu zostałby zdiagnozowany nowotwór, a nie byłyby znane metody jego wyleczenia? W przypadku raka sutka wczesne wykrycie umożliwia całkowite wyleczenie pacjenta. Dlatego tak ważne jest, aby kobiety poddawały się badaniu mammograficznemu.
2.1. Kto kwalifikuje się do skriningu mammograficznego?
Różne kraje oraz organizacje mają różne zalecenia dotyczące badań przesiewowych w kierunku raka piersi. Niepodważalne jest, że jedyną i najlepsza metodą jest mammografia. Różnice dotyczą wieku, kiedy pierwszy raz takie badanie powinno być wykonane i jak często powtarzane? Według komisji ekspertów UE skrining mammograficzny powinien dotyczyć kobiet w wieku 50-69 lat i być powtarzany co 2-3 lata. Pacjentki powyżej 69. roku życia nie są włączone w program badan przesiewowych, ponieważ ich ryzyko zgonu z powodu innej choroby jest większe niż zgon spowodowany rakiem piersi. Co zatem z kobietami młodszymi - przed 50 rokiem życia? Czy one nie są zagrożone rakiem piersi? Oczywiście, że nie ma sztywnej granicy. Rak piersi może być również zdiagnozowany u pacjentek poniżej 50. roku życia. Dlatego eksperci UE nakazują zawsze rozważyć mammografię u kobiet w wieku 40-49, szczególnie gdy pacjentki należą do grupy podwyższonego ryzyka np. rak sutka u matki lub siostry, pierwszy poród po 30 roku życia
3. Wynik mammografii
Nie ma badań, które w 100% odpowiedzą, czy pacjent ma nowotwór piersi. Badanie mammograficzne jest badaniem bardzo dobrym, ale też nie daje nam całkowitej pewności. Odsetek osób z chorobą, u których mammografia wykrywa nowotwór jest zadawalający, gdyż jest to ok. 93% w obserwacji rocznej dla kobiet po 50. roku życia. Oczywiście wynik ten jest zależny od ośrodka, ale różnice są niewielkie. Są jednostki posiadające lepszy sprzęt, lepiej wykwalifikowany personel, wtedy diagnostyka jest bardziej dokładna. Jednak każdy ośrodek prowadzący skrining mammograficzny musi spełniać określone kryteria, co do jakości sprzętu i interpretacji wyników. Wiarygodność badania mammograficznego zależy także od struktury piersi. W przypadku ,,gęstych” piersi z przewagą tkanki gruczołowej, które występują u kobiet młodszych oraz stosujących hormonalną terapię zastępczą, czułość badania jest gorsza i wynosi ok. 80%, dlatego u młodszych pacjentek lekarze w razie jakichkolwiek podejrzeń decydują się raczej na zlecanie USG a nie mammografii.
4. Koszty badań mammograficznych
Koszty skriningu mammograficznego są wysokie. W Polsce w przedziale wiekowym 50-70 na 100 tys. kobiet 120 zachoruje na raka piersi. Można z tego wywnioskować, że w przybliżeniu 1 pacjentka na 1000 będzie chora. Według polskich statystyk na 1000 badań mammograficznych stwierdza się ok. 5 raków. Trzeba jednak podkreślić, że na badania przychodzą dosyć często kobiety, które zaniepokoiły się pewnymi objawami, a niektóre z nich mają już wyczuwalny palpacyjnie guz. Koszt jednego badania wynosi ok. 80 zł. Ale nie jest to całkowity koszt skriningu. Do tego trzeba dodać koszt innych procedur medycznych, którymi objęte są pacjentki. Według analiz U.S. Preventive Service Task Forcem, żeby uchronić 1 pacjentkę przed śmiercią trzeba poddać regularnym badaniom mammograficznym ok. 1200-1800 osób.
5. Badanie przesiewowe a rak piersi
Czy mogą być jakieś negatywne strony przeprowadzania badań przesiewowych? Mogłoby się wydawać, że nie ma takich. W końcu umożliwiają wczesne wykrycie raka, zanim jeszcze nie jest wyczuwalny palpacyjnie i dzięki temu podjęcie wczesnego leczenia, a tym samym zmniejszenia śmiertelności. Na pewno mammografia jest wielkim odkryciem poprzedniego stulecia. Natomiast nie możemy zapominać o tym, że nie jest ona w 100% czułym badaniem. Kobiety powinny zawsze zachować czujność i nie zapominać o regularnym samobadaniu piersi już od wczesnych lat młodości. Natomiast, jeśli pacjentki znajdują się w wieku objętym programem badań przesiewowych duże znaczenie ma systematyczność przeprowadzanych badań. Jednorazowy prawidłowy wynik nie daje pewności, że za kilka lat będzie podobnie.
Istnieją przypadki, że wyniki zarówno samobadania, jak i badania mammograficznego, są fałszywie dodatnie (wynik dodatni przy braku choroby). Jest to niewielki odsetek, ale może wzbudzić niepotrzebny niepokój u pacjentki i konieczność dodatkowych badań inwazyjnych, np. biopsji. Należy również pamiętać, że ultrasonografia (USG) nie zastępuje mammografii i nie jest badaniem służącym do skriningu, ale pomaga w diagnostyce różnych zmian w piersiach.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.