Rak obu piersi
Rak piersi to najczęstszy nowotwór występujący u kobiet. Zwykle dotyczy tylko jednej piersi, jednak w pewnych przypadkach może rozwijać się obustronnie. Ważne jest stwierdzenie, czy rak w drugiej piersi jest przerzutem jednostronnego raka piersi, czy drugim rakiem pierwotnym. Rak w drugiej piersi może też występować w tym samym czasie, lub pojawić się później - nawet po kilku czy kilkunastu latach od wykrycia i leczenia pierwszego nowotworu.
1. Obustronny rak piersi
Występuje w 2-20% przypadków, zdecydowanie częściej dwuczasowo, czyli jeden po drugim. W ostatnich latach znacznie zwiększyła się wykrywalność raka obu piersi, głównie dzięki wprowadzeniu rutynowej diagnostyce mammografii drugiej piersi u chorych na raka piersi. Oznacza to również, że rak w drugiej piersi rozpoznawany jest szybciej i na wcześniejszym etapie rozwoju. Większe ryzyko obustronnego raka piersi występuje u kobiet, które zachorowały na raka przed menopauzą. Jednak najczęściej rak drugiej piersi stwierdzany jest w piątej, szóstej dekadzie życia, ze względu na największe szanse zachorowania na nowotwór złośliwy piersi w tym wieku.
2. Jeden rak czy dwa?
Określenie, czy mamy do czynienia z tym samym rodzajem nowotworu w obu piersiach, a także czy nowotwór nie jest przerzutem, ma kluczowe znaczenie. W obu przypadkach inny będzie bowiem rodzaj leczenia. W przypadku raków rozwijających sie w obu piersiach jednocześnie obraz mammograficzny jest zazwyczaj odmienny, ale na tej podstawie nie można odróżnić od siebie guzów. Konieczne jest przeprowadzenie dokładnych badań histologicznych. W niektórych przypadkach wykorzystuje się także metody klonowania komórek, co może wiązać się z większą trafnością wyników.
3. Czynniki ryzyka raka piersi
Czynniki genetyczne, środowiskowe i hormonalne oddziałują na obie piersi w takim samym stopniu, dlatego jeśli rak rozwinął się w jednej piersi, może także zaatakować drugą. Poza czynnikami ogólnymi, jak dieta, geny czy tryb życia, większe ryzyko wystąpienia raka obu piersi może być związane także z cechami pierwotnego nowotworu. Szansa, że rak rozwinie się w drugiej piersi po odjęciu pierwszej z powodu raka wynosi ok. 1/100 w każdym roku po leczeniu. Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju obustronnego raka piersi to:
- wczesne rozpoczęcie miesiączkowania,
- brak porodów,
- późny pierwszy poród,
- nadmierne spożycie alkoholu,
- rak piersi w rodzinie oraz obustronny rak piersi w rodzinie,
- czynniki genetyczne, np. związane z mutacjami genu p53,
- mutacje w genie BRCA1 i BRCA2,
- promieniowanie jonizujące,
- rak endometrium,
- rak jajnika.
Poza tym uważa się, że rozwoju obustronnego raka piersi przed menopauzą zwiększa stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych oraz występowanie niezłośliwych chorób piersi. U kobiet w wieku pomenopauzalnym czynnikiem ryzyka jest natomiast nadwaga. Znaczenie ma także wiek zachorowania na raka. Kobiety, u których raka piersi wykryto przed 40 rokiem życia. Mają większe ryzyko wystąpienia raka w drugiej piersi w porównaniu do kobiet, które zachorowały po 40 roku życia.
4. Rodzaje raka obu piersi
Najczęstszym typem raka rozwijającego się w tym samym czasie w obydwu piersiach jest rak przewodowy inwazyjny, rzadziej jest to rak zrazikowy.
5. Objawy raka obu piersi
Rak w początkowym stadium zaawansowania może nie dawać żadnych objawów. W przypadku stwierdzenia raka w jednej piersi, rak w drugiej może być już obecny, ale zbyt mały do wykrycia dotykiem. Dlatego rutynowo wykonuje się badanie mammograficzne drugiej piersi w każdym przypadku w ramach kontroli po leczeniu raka piersi. Niezwykle ważne jest także prowadzenie samoobserwacji i badania piersi przez kobietę. Objawy mogące świadczyć o rozwoju raka w drugiej piersi to:
- wyczuwalny guzek lub stwardnienie pod skórą,
- zmiany kształtu, wielkości i wyglądu piersi,
- wciągnięcie brodawki, pomarszczenie skóry,
- wyciek krwistej lub przezroczystej wydzieliny z piersi.
6. Rokowanie w raku obu piersi
Zdania dotyczące rokowania, czyli szans na wyleczenie i długoletnie przeżycie w przypadku obustronnego raka piersi są podzielone. Część badaczy jest zdania, że rozwój raka w obu piersiach rokuje gorzej, niż gdyby każdy z nowotworów rozwijał się pojedynczo. Również stwierdzenie raka w drugiej piersi po leczeniu poprzedniej ma negatywny wpływ na rokowanie. Bez wątpienia natomiast najpoważniejszym czynnikiem rokowniczym przeżycia pacjentek z rakiem obu piersi jest stopień zaawansowania drugiego raka w chwili jego rozpoznania. Co ważne, przeżycie kobiet z rakiem in situ, czyli miejscowo zaawansowanym, w obu piersiach po wykonaniu obustronnej mastektomii (amputacji piersi), jest takie samo jak w przypadku chorych na jednostronnego raka piersi. Dlatego tak ważne jest wychwycenie drugiej zmiany w jak najwcześniejszym okresie rozwoju, co jest możliwe tylko poprzez regularne wykonywanie badań obrazowych piersi.
Rokowanie jest najlepsze w przypadku występowania raka przewodowego i zrazikowego in situ. Gorsze rokowanie dotyczy obecności raka przedinwazyjnego po jednej stronie i naciekającego pierś po drugiej. Pięcioletnie przeżycie w przypadku raka obustronnego piersi waha się w granicach od 47,6% do 86%, w zależności od rodzaju populacji i stopnia zaawansowania choroby.
7. Leczenie raka obu piersi
Rak występujący w obu piersiach wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego. W każdym przypadku raka obustronnego, obydwa nowotwory należy traktować oddzielnie, jako dwa niezależne raki, mimo możliwych podobieństw.
Metody leczenia obejmują:
- całkowitą amputację obu piersi (w przypadku zaawansowania miejscowego lub miejscowo-regionalnego),
- leczenie oszczędzające jednej lub obu piersi.
Leczenie oszczędzające obu piersi wiąże się z koniecznością stosowania obustronnej radioterapii, która może wywoływać poważne działania niepożądane. Efekt obu metod leczenia jest porównywalny. Po leczeniu operacyjnym w obustronnym raku piersi stosuje się uzupełniające leczenie systemowe, które jest takie samo jak w raku jednostronnym. W przypadku, gdy oba raki różnią się od siebie leczenie jest dopasowywane tak, aby działało na oba rodzaje nowotworów.
8. Radioterapia piersi a obustronny rak piersi
Badania wykazały, że radioterapia jednej piersi z powodu nowotworu nie zwiększa ryzyka wystąpienia raka w drugiej piersi. Inaczej jest jednak w przypadku napromieniania klatki piersiowej z powodu innego nowotworu, które podnosi ryzyko obustronnego raka piersi. Cechy związane z typem raka, zwiększające ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego w drugiej piersi to przede wszystkim:
- budowa zrazikowa,
- wieloogniskowość, czyli mnogie zmiany,
- budowa in situ (rak przedinwazyjny).
9. Profilaktyczna amputacja piersi
W przeszłości w przypadku jednostronnego raka piersi część chirurgów postulowała profilaktyczne odjęcie drugiej piersi podczas tej samej operacji, kierując się znacznym ryzykiem rozwoju nowotworu (dochodzącym do 20%). Obecnie ten sposób zapobiegania raka jest rzadko stosowany, podkreśla się raczej rolę regularnych badań kontrolnych w profilaktyce po leczeniu raka piersi.
Rak obu piersi stanowi istotny problem i wyzwanie dla onkologów. W najbliższych latach możemy spodziewać się dalszego wzrostu rozpoznawania raka obustronnego, co jest związane z postępem w diagnostyce i częstszym wykonywaniem badań mammograficznych. W każdym przypadku raka piersi należy liczyć się z możliwością pojawienia się nowotworu w drugiej piersi, co wynika z czynników genetycznych i środowiskowych wpływających na obie piersi w ten sam sposób. Wczesne wykrycie raka drugiej piersi daje szanse na skuteczne leczenie, choć w pewnych przypadkach może być ono radykalne i najczęściej wymaga amputacji piersi.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.