Rak piersi - charakterystyka, przyczyny, profilaktyka
Rak piersi to najczęściej występujący w Polsce nowotwór wśród kobiet. Najczęściej rozwija się u kobiet między 50. a 70. rokiem życia i to one są w grupie największego ryzyka zachorowania. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowań na raka piersi, niezbędna jest odpowiednia profilaktyka, szczególnie regularna samokontrola piersi. W diagnostyce raka piersi wykonuje się szereg badań, z których najważniejsza jest mammografia, zaś leczenie opiera się na leczeniu operacyjnym, chemioterapii i radioterapii.
1. Rak piersi - charakterystyka
Rak (inaczej nowotwór złośliwy) to choroba spowodowana niekontrolowanym rozrostem komórek pochodzących z danej tkanki lub narządu. Normalnie, każda komórka naszego ciała ulega podziałom w ściśle zaplanowany sposób. Złośliwy klon komórek może rosnąć w postaci guza, powodując ucisk i zniszczenie otaczających tkanek, a dodatkowo rozprzestrzeniać się z prądem krwi po całym organizmie powodując powstanie nowych ognisk czyli przerzutów.
Wcześnie wykryte objawy raka piersi dają szansę na całkowite wyleczenie, dlatego tak ważne jest wychwycenie choroby w odpowiednim momencie i podjęcie właściwego leczenia. Ryzyko, że nowotwór złośliwy piersi doprowadzi do śmierci jest niskie, ale pod warunkiem, że guz piersi zostanie wykryty, kiedy jest niewielki - nie przekracza 0,5 cm średnicy.
2. Rak piersi - przyczyny
Aby zrozumieć jak powstaje i rozwija się rak piersi, pomocne staje się poznanie, jak piersi są zbudowane.
Pierś kobieca zbudowana jest z gruczołów, które w okresie karmienia piersią produkują mleko. Gruczoły tworzą tzw. zraziki. Zraziki pogrupowane są w tzw. płaty (jest ich w piersi kilkanaście – ok. 15-20). Mleko wydostaje się na zewnątrz do brodawki sutkowej przez specjalne przewody. Każdy płat ma osobny, główny przewód wyprowadzający.
Oprócz tego w piersi znajduje się tkanka tłuszczowa (ilość jest zróżnicowana w zależności od masy ciała kobiety i wpływa na wielkość piersi), a także tkanka łączna, która stanowi rodzaj rusztowania dla zrazików i przewodów, a także naczynia krwionośne (dostarczają niezbędnych składników odżywczych do tkanek piersi) oraz naczynia limfatyczne (o nich poniżej).
Rak sutka w większości przypadków (70-80 proc.) wywodzi się z komórek, które wyścielają wnętrze przewodów.
Układ limfatyczny piersi jest to bardzo istotny element piersi, ponieważ stanowi jedną z dróg, którymi guz piersi może się rozprzestrzeniać. Każda z piersi posiada swój własny system naczyń limfatycznych. Naczynia limfatyczne wyglądają podobnie jak naczynia krwionośne, z tym, że zamiast krwi płynie w nich płyn zwany limfą.
Limfa powstaje jako efekt przesączania płynów w tkankach piersi. Naczynia limfatyczne zbierają limfę z tkanek piersi i dostarczają do węzłów chłonnych znajdujących się pod pachą. Węzły chłonne stanowią specyficzne miejsce, gdzie gromadzą się komórki układu odpornościowego.
Komórki nowotworu piersi przenikają do naczyń limfatycznych, następnie docierają do węzłów chłonnych, co powoduje ich powiększenie. Jest to równocześnie sygnał, że choroba staje się coraz bardziej agresywna (nowotwór złośliwy piersi) i istnieje większe prawdopodobieństwo, że komórki nowotworowe dostały się także do krwi i mogły zasiedlić inne narządy, czyli spowodować powstanie przerzutów.
3. Rak piersi - profilaktyka
W leczeniu nowotworów piersi niezwykle ważna jest profilaktyka. Wszyscy specjaliści w Polsce twierdzą, że w wielu przypadkach możliwe by było skutecznie wyleczenie, gdyby pacjentka zgłosiła się do lekarza dużo wcześniej.
Kilka razy w roku prowadzone są kampanie, skierowane do kobiet po 50. roku życia, promujące badania diagnostyczne w kierunku raka piersi, np. mammografię. Możliwe jest wtedy nawet bezpłatne przebadanie swoich piersi.
4. Rak piersi - czynniki ryzyka
Dokładne przyczyny raka piersi nie są wciąż rozpoznane. Jednakże istnieją pewne czynniki, których występowanie zwiększa zachorowania. Oto one:
- wiek – objawy raka piersi pojawiają się najczęściej u kobiet między 50. a 70. rokiem życia – aż 77 proc. kobiet, u których wykryto raka piersi, ma powyżej 50 lat;
- genetyka – ryzyko wystąpienia raka piersi jest większe, im bliższy jest stopień pokrewieństwa osoby chorej z innymi chorymi osobami w rodzinie; prawdopodobieństwo wystąpienia raka u kobiety, której matka chorowała, zwiększa się aż o 50 proc.;
- otyłość – zwiększa nie tylko wystąpienie nowotworu, ale także jego wykrycie;
- czynniki endogeniczne (wewnętrzne) – nowotwór piersi częściej występuje u kobiet, które zaczęły miesiączkować przed 12. rokiem życia i które przechodziły menopauzę po 55. roku życia;
- czynniki egzogeniczne (zewnętrzne) – to przede wszystkim hormonalne środki antykoncepcyjne, hormonoterapia zastępcza (HTZ);
- zła dieta – czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworu piersi jest także nieodpowiednia dieta, w której znajdują się duże ilości pokarmów wysokotłuszczowych;
- alkohol;
- płeć – pomimo iż rak piersi może wystąpić także u mężczyzn, to jednak znacząco powszechniejszy jest wśród kobiet;
- rasa – na raka piersi częściej chorują kobiety białe niż te pochodzące z krajów afrykańskich, jednakże one częściej umierają z powodu tego schorzenia.
5. Rak piersi - objawy i diagnostyka
Kobiety zgłaszające się do lekarza, u których rozpoznano raka piersi, najczęściej wyczuwały pod palcami niewielkie guzki w obrębie piersi. Guzki będące objawem raka piersi mogą występować pojedynczo lub mieć mnogi charakter torbielowy. Ponadto dokładne obejrzenie i badanie piersi pozwala zaobserwować takie objawy, jak zmianę wyglądu lub kształtu piersi bądź sutka (nieregularność lub wklęsłość) oraz wrażenie obrzęku piersi.
Bardzo często objawem raka piersi są guzki pojawiające się nie tylko w obrębie piersi, ale także pod pachą. Ponadto w raku piersi objawem jest ciemniejsza wydzielina lub krew z brodawki. Może pojawić się wysypka na brodawce lub wokół niej. Objawem raka piersi jest również zaczerwienienie i stwardnienie skóry oraz poszerzone żyły skóry piersi.
Po rozpoznaniu niepokojących objawów przeprowadza się szereg badań dodatkowych, które mają wykluczyć lub potwierdzić występowanie raka piersi. Należą do nich:
- mammografia;
- ultrasonografia – badanie ultrasonografem pozwala na odróżnienie guzka od torbieli, a także zlokalizowanie jego położenia; zaleca się go kobietom młodym i w ciąży, gdyż chroni je przed szkodliwym promieniowaniem Rtg;
- biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – nakłucie cienką igłą i pobranie materiału do badania – jeśli w strzykawce pojawi się krew, to zachodzi prawdopodobieństwo, że jest to rak;
- biopsja gruboigłowa – pobranie tkanki do badania i obejrzenie jej pod mikroskopem;
- biopsja otwarta – polega na nacięciu skóry i usunięciu całego guzka z marginesem otaczających go tkanek.
Inne badania potwierdzające obecność raka piersi to: badania mikroskopowe, termografia lub galaktografia.
6. Rak piersi - leczenie
Nowotwory złośliwe leczy się za pomocą operacji. Jako leczenie uzupełniające stosuje się chemioterapię, radioterapię czy hormonoterapię. Poszczególne metody można opisać następująco:
- chirurgiczne leczenie raka piersi polega na wycięciu gruczołu piersiowego; niestety nie zawsze jest możliwe usunięcie samego guzka (tzw. chirurgia oszczędzająca) i koniecznie jest wycięcie gruczołu piersiowego wraz z węzłami chłonnymi i mięśniami piersiowymi (chirurgia doszczętna);
- chemioterapia – opiera się na leczeniu farmakologicznym; metoda ta jest stosowana do zniszczenia klinicznie niewykrywalnych mikroprzerzutów, które mogą się pojawić już w początkowych fazach istnienia raka, a to z kolei może zapobiec rozwijaniu się przerzutów;
- radioterapia – leczenie za pomocą promieniowania jonizującego.
Nowotwór piersi jest niezwykle poważnym schorzeniem, ale możliwe jest jego całkowite wyleczenie przy regularnych badaniach i samokontrolach piersi. Dlatego tak ważne są okresowe wizyty kontrolne. Im wcześniej zostanie wykryty guz piersi tym większe są szanse na to, że nie będzie on prowadził do zgonu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.