Selegilina – działanie, dawkowanie i przeciwwskazania

Selegilina to optycznie czynny organiczny związek chemiczny z grupy pochodnych fenyloetyloaminy oraz metamfetaminy, wybiórczy i nieodwracalny inhibitor monoaminooksydazy B (MAO-B) oraz lek wykorzystywany w terapii choroby Parkinsona (zwykle w połączeniu z lewodopą). Substancję opracowano na początku lat 60. XX wieku (jako lek stosowany w leczeniu depresji). W 1989 została dopuszczona przez FDA do zapobiegania i leczenia choroby Parkinsona.

Selegilina - zamiennik

Preparatem na rynku polskim zawierającym selegilinę są tabletki powlekane Selgres (5 mg, 50 szt.). Wydaje się ją z przepisu lekarza. Selegilina bez recepty nie jest dostępna, tak samo jak zamiennik Selgresu.

Selegilina w leczeniu choroby Parkinsona silnie hamuje deaminację dopaminy. Jako lek przeciwdepresyjny substancja:

• w małych dawkach jest selektywnym inhibitorem MAO-B. To enzym, który uczestniczy w metabolizmie dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Powoduje jej rozkład i tym samym spadek poziomu substancji. Występuje w zwiększonym stężeniu w OUN,
• w dużych dawkach hamuje również MAO-A, który występuje w pozamózgowych strukturach nerwowych (selegilina stosowana w dużych dawkach traci swoje wybiórcze właściwości wobec MAO-B i zaczyna hamować również MAO-A).

Wskutek aktywności selegiliny i hamowania MAO, zwiększa się stężenie dopaminy w OUN, co chroni neurony dopaminergiczne (produkujące dopaminę) przed degeneracyjnym wpływem neurotoksyn.

Wzrasta także poziom innych monoamin: serotoniny, noradrenaliny, tryptaminy, melatoniny, amin śladowych i histaminy) w układzie nerwowym, co przekłada się na efekt terapeutyczny: działanie przeciwdepresyjne leku.

Choroba Parkinsona to samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego zaliczana do chorób układu pozapiramidowego. Objawy schorzenia są związane ze zmianami zwyrodnieniowymi komórek nerwowych w istocie czarnej oraz innych obszarach barwnikonośnych mózgowia.

Początkowo obserwuje się spowolnienie ruchowe oraz psychiczne, niezgrabność w ruchach, z czasem zaburzenia równowagi lub trudności z wykonywaniem codziennych czynności.

Selegilinę stosuje się we wczesnych stadiach choroby Parkinsona w monoterapii, co umożliwia opóźnienie włączenia lewodopy. W leczeniu skojarzonym substancja wzmacnia i wydłuża działanie lewodopy, co pozwala na zastosowanie jej w mniejszych dawkach. Wskazaniem do stosowania leku jest także objawowy parkinsonizm.

Dawkowanie selegiliny

Selegilinę podaje się doustnie. Jeśli chodzi o dawkowanie, stosuje się 5-10 mg substancji na dobę. W leczeniu skojarzonym z lewodopą na początku włącza się ją zwykle w ilości 5 mg, a jeśli leczenie nie przynosi oczekiwanej skuteczności, dawkę leku można zwiększyć do maksymalnie 10 mg.

Przeciwwskazaniem do stosowania selegiliny jest nadwrażliwość na substancję, zespoły pozapiramidowe niezależne od poziomu dopaminy, ostra niewydolność wątroby lub nerek, czynna choroba wrzodowa, a także dermatozy niewiadomego pochodzenia. W czasie stosowania selegiliny z lewodopą mogą pojawić się nasilone działania niepożądane lewodopy, takie jak pobudzenie czy niekontrolowane ruchy.

Szczególnej ostrożności wymagają pacjenci z chorobami wątroby, nerek, serca, także dławicą piersiową, niestabilnym nadciśnieniem tętniczym i psychozą. Ze względu na brak wystarczających danych, nie jest zalecane stosowanie selegiliny w ciąży. Ponieważ selegilina przenika do mleka kobiecego, nie należy stosować leku w okresie karmienia piersią.

Ponieważ selegilina może powodować nadmierną senność, zawroty głowy oraz spadki ciśnienia krwi, dla bezpieczeństwa w czasie terapii należy unikać prowadzenia samochodów i obsługi maszyn.

Podczas terapii nie należy spożywać alkoholu. Nie należy prowadzić pojazdów i obsługiwać maszyn, jeśli występują działania niepożądane mogące upośledzać sprawność psychofizyczną (np. zawroty głowy, omamy, dezorientacja).

Ważne jest także, by w czasie leczenia unikać produktów zasobnych w tyraminę (np. sery pleśniowe, wino, banany, gorzka czekolada), która ulega metabolizmowi przy udziale enzymu monoaminooksydazy (MAO). Dlaczego? Selegilina zażywana w wyższych dawkach może zwiększać poziom tyraminy, co może doprowadzić do nagłego wzrostu ciśnienia krwi).

Selegilina - skutki uboczne

Ze stosowaniem selegiliny wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Możliwe są takie skutki uboczne terapii jak zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, owrzodzenie jamy ustnej, przekrwienie błony śluzowej nosa, zaburzenia snu, bezsenność, zmęczenie, niedociśnienie tętnicze, bradykardia, nadciśnienie tętnicze, biegunka, zaparcia, nudności, zawroty głowy, splątanie, depresja, omamy, ból pleców, ból stawów, ból gardła, kurcze mięśni czy wzmożona potliwość.