Skuteczne leczenie raka piersi. "Dziś połowa przeżywa 5 lat. Dawniej nie przeżywały roku"

Badacze stale publikują nowe odkrycia naukowe dotyczące leczenia i szybszego diagnozowania nowotworów, które stanowią jeden z głównych priorytetów badawczych na całym świecie. Kilka z nich z zakresu terapii i diagnozy raka piersi szczególnie przykuwa uwagę.

Rak piersi, najczęstszy nowotwór u kobiet i główna przyczyna zgonów nowotworowych w tej grupie, może mieć nowego sprzymierzeńca w postaci statyn - popularnych leków obniżających poziom cholesterolu. Opublikowana w prestiżowym "British Journal of Cancer" metaanaliza obejmująca niemal 690 tysięcy kobiet wskazuje, że stosowanie statyn wiąże się z 20 proc. spadkiem ryzyka zgonu z powodu raka piersi oraz 24 proc. zmniejszeniem ryzyka nawrotu choroby.

Mechanizm działania statyn wykracza poza ich znane właściwości kardiologiczne. Leki te wpływają na cykl komórkowy, hamując proliferację i indukując apoptozę, czyli programowaną śmierć komórek nowotworowych. Szczególnie skuteczne okazały się statyny lipofilne, które lepiej przenikają przez błony komórkowe. Choć nie wszystkie wcześniejsze badania brały pod uwagę czynniki zakłócające - jak stadium choroby czy czas rozpoczęcia terapii - obecna analiza uwzględniała te zmienne, co czyni jej wnioski bardziej wiarygodnymi.

Naukowcy podkreślają jednak, że potrzebne są dalsze badania, by jednoznacznie określić, które grupy pacjentek odnoszą największe korzyści z tej terapii.

Zobacz też: Odpowiada nawet za 85 proc. przypadków raka. Lepiej się wystrzegać

Kolejną przełomową wiadomością są wyniki pierwszej fazy badań klinicznych nowej szczepionki przeciwnowotworowej. Opracowana przez firmę Anixa Biosciences we współpracy z Cleveland Clinic szczepionka ukierunkowana jest na białko alfa-laktoalbuminę, które występuje głównie u kobiet w ciąży i karmiących piersią, a także - w patologicznej formie - w komórkach raka piersi.

W badaniach szczepionka wywołała silną odpowiedź immunologiczną u 75 proc. uczestniczek, z których większość chorowała na potrójnie ujemnego raka piersi - agresywną i trudną w leczeniu odmianę nowotworu. Co ważne, jedynym efektem ubocznym było miejscowe podrażnienie w miejscu podania preparatu.

Kolejna faza badań, planowana na przełom 2025 i 2026 roku, ma objąć większą grupę pacjentek i różne typy raka piersi.

Trzecią nadzieją w walce z rakiem piersi jest nowa metoda diagnostyczna, opracowana przez naukowców z Uniwersytetu Kopenhaskiego i Rigshospitalet. Dzięki technologii CRISPR-Select możliwe stało się dokładne określenie, czy dana mutacja genu BRCA2 - często powiązana z rakiem piersi i jajnika - jest patogenna.

- Pacjentka z rakiem piersi, która już otrzymała diagnozę, powinna mieć wykonane badanie na mutację w genach BRCA1 i BRCA2 i to powinien być standard - podkreśla w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. med. onkolog kliniczny Tomasz Sarosiek.

Dotąd wiele kobiet otrzymywało niejednoznaczne wyniki badań genetycznych, które nie pozwalały lekarzom na podjęcie konkretnych decyzji klinicznych. Teraz, dzięki testom prowadzonym na modelach komórkowych i nowym kryteriom klasyfikacji, badacze są w stanie przypisać znaczenie 54 wariantom genetycznym. Wyniki zostały już udostępnione w międzynarodowych bazach danych, co umożliwia lekarzom na całym świecie korzystanie z tej wiedzy przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych.

- Wszystkie nowe badania są cenne i zbliżają nas do postępów, ale jest za wcześnie, aby którąś z tych metod nazwać przełomem już teraz. Na pewno niezwykle ważne są usprawnienia genetycznych badań diagnostycznych, bo czas odgrywa w diagnozie raka piersi absolutnie kluczową rolę, a na chorobę mogą wpływać nie tylko geny BRCA1, BRCA2, ale i cały szereg innych genów - ocenia dr Sarosiek.

Lekarz zaznacza, że szybka i celna diagnoza jest niezwykle istotna i w wysokim stopniu determinuje rokowania pacjentki.

- Niektóre typy raka piersi przebiegają bardzo agresywnie i czas od pierwszych objawów do rozpoczęcia leczenia powinien być jak najkrótszy. Z każdym miesiącem uciekają kolejne procenty rokowań - mówi.

Onkolog podkreśla też, że mimo, że jest ostrożny w ekscytowaniu się każdą naukową nowinką z zakresu nowych metod leczenia i diagnozy nowotworu piersi, "postępom nie da się zaprzeczyć".

- Na przestrzeni ostatnich 20 lat zarówno w diagnozowaniu, jak i leczeniu raka piersi zmieniło się prawie wszystko. Na rokowania pacjentek ogromnie wpłynęło wprowadzenie operacji oszczędzających i biopsji węzła wartowniczego w chirurgii czy wprowadzenie nowoczesnych metod stereotaktycznych w radioterapii - wymienia dr Sarosiek.

Ekspert zaznacza, że wyjątkowym przełomem w leczeniu raka piersi był rok 1998. - To wtedy wprowadzono trastuzumab, czyli pierwszą terapię celowaną, która zmieniła rokowanie w raku HER2 dodatnim. W tej chwili mamy ich już kilkanaście takich leków celowanych, które można stosować zarówno w raku HER2- dodatnim jak i HER2-ujemnym.

- Kolejnym wielkim krokiem było wprowadzenie tzw "cyklibów", czyli inhibitorów CDK4/CDK6 leków stosowanych w leczeniu zaawansowanego hormonozależnego, HER2-ujemnego raka piersi. Osiągnięciem ostatnich lat jest wprowadzenie immunoterapii, głównie w leczeniu raka piersi potrójnie ujemnego, ale trwają też badania skuteczności tej terapii w innych typach. Przede wszystkim, dziś ok. 50 proc. pacjentek z rakiem piersi z przerzutami odległymi (w IV stadium), zarówno HER2-dodatnim z oraz takim, który ma dodatni receptor estrogenowy, ma szansę na przeżycie pięciu lat od stwierdzenia przerzutów. Kiedyś takie chore nie przeżywały nawet roku - podsumowuje.

Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski