Przeszczep wysp trzustkowych w leczeniu cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą społeczną, będącą prawdziwą plagą cywilizacji zachodniej. Aktualnie przyjmuje się, że w samej Polsce choruje na nią około 2 milionów osób (połowa spośród nich nie wie, że jest chora). Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że po roku 2020 światowa liczba cierpiących na cukrzycę ulegnie podwojeniu. Obecnie istnieje wiele metod leczenia cykrzycy, a jedną z nich jest przeszczep wysp trzustkowych.

1. Na czym polega cukrzyca i jak ją leczymy...

Mechanizm cukrzycy polega na nieprawidłowej gospodarce węglowodanowej, wynikającej z bezwzględnego lub względnego niedoboru insuliny. O bezwzględnym niedoborze insuliny mówimy, gdy dochodzi do braku sekrecji insuliny przez wyspy beta trzustki (w których fizjologicznie jest produkowana) w wyniku ich zniszczenia – zmniejszenia ich masy o około 80-90%. O względnym niedoborze mówimy z kolei w przypadku braku działania insuliny, z powodu odporności tkanek na jej działanie (dochodzi wówczas do większego zapotrzebowania na insulinę, które nie jest zaspokajane).

W zależności od typu cukrzycy oraz stopnia zaawansowania, leczy się ją dietą, wysiłkiem fizycznym, doustnymi lekami przeciwhiperglikemicznymi, iniekcjami (zastrzykami) z insuliny, bądź połączeniem dwóch sposobów.

Zobacz film: "Skąd się bierze ból pooperacyjny?"

Z uciążliwości stylu życia, który wymusza na chorym cukrzyca, zdają sobie sprawę tylko osoby chore oraz bezpośrednio z nimi związane. Ciągłe nakłucia w celu zbadania poziomu glikemii, dostosowywanie posiłków do zapotrzebowania węglowodanowego, uwzględnianie wysiłku fizycznego w obliczeniach dawek insuliny, czy wreszcie nawet kilkukrotne w ciągu dnia podskórne podawanie insuliny - to tylko podstawowe sprawy, o których ciągle musi pamiętać osoba dotknięta tą chorobą.

2. Powikłania cukrzycy

Osobnym zagadnieniem są powikłania cukrzycy. Dotyczą one głównie naczyń krwionośnych oraz obwodowych nerwów. Oto niektóre z nich:

• mikroangiopatia dotycząca drobnych naczyń tętniczych, prowadząca w konsekwencji do upośledzenia funkcjonowania siatkówki oka (co może prowadzić do ślepoty) czy zaburzeń kłębuszków nerkowych, prowadzących w skrajnych przypadkach do niewydolności nerek;
• makroangiopatia, dotycząca naczyń tętniczych; jej konsekwencje objawiają się w postaci choroby niedokrwiennej serca, chorobie naczyń mózgowych czy zaburzeniach ukrwienia kończyn;
• neuropatia, dotycząca nerwów obwodowych i powodująca zaburzenia przewodzenia w nerwach obwodowych oraz autonomicznych (unerwiających narządy wewnętrzne).

Powikłania te, niestety prędzej czy później występują u większości chorych. Stosowanie intensywnej insulinoterapii, pozwalającej solidnie kontrolować poziom glikemii i hemoglobiny glikowanej (której poziom mówi nam o jakości wyrównania metabolicznego) jedynie spowalnia występowanie późnych powikłań. Jest to spowodowane tym, że insulina podawana egzogennie nie odtwarza idealnie jej fizjologicznych poziomów i zmian stężeń, w zależności od poziomu glukozy we krwi. Nawet stosowanie nowoczesnych pomp insulinowych, nie jest w stanie zastąpić fizjologicznej funkcji trzustki. Jedynym możliwym sposobem wyleczenia, wydawałaby się możliwość przywrócenia pracy komórek beta trzustki...

3. Przeszczep wysp trzustkowych - światło w tunelu

Terapia prowadząca do reaktywacji produkcji endogennej insuliny polega na przeszczepianiu narządowym trzustki lub transplantacji samych wysp trzustkowych. Ten sposób leczenia jest w chwili obecnej jedyną metodą przywracającą prawidłową gospodarkę węglowodanową, uwalniającą pacjenta od insuliny, penów i glukometrów.

4. Transplantacja trzustki

Transplantacja trzustki, jako narządu w całości jest zabiegiem częstszym. Od pierwszego zabiegu tego typu minęło już kilkadziesiąt lat. Niestety transplantacja trzustki jest najczęściej wykonywana w zaawansowanych stadiach, gdy powikłania cukrzycy są już wysoce zaawansowane. Często dokonuje się jednoczesnego przeszczepu trzustki oraz nerki (z powodu niewydolności tego narządu w przebiegu powikłań cukrzycy). Po udanym przeszczepieniu trzustki i nerki, biorca jest wyleczony z cukrzycy i nie musi wstrzykiwać sobie insuliny, ani też nie musi być dializowany.

5. Przeszczep wysp trzustkowych

Przeszczepy samych wysp trzustkowych są dużo rzadsze i pozostają raczej wciąż w kręgu fazy eksperymentalnej. Problemem jest tutaj między innymi niedoskonałość technik izolacji wysp beta, co skutkuje uzyskiwaniem niewystarczającej ich ilości, a także obniżeniem ich jakości. Biorcy w tym przypadku często wymagają wielokrotnej transplantacji preparatów uzyskanych z kilku trzustek.

Niewątpliwą konsekwencją omawianej terapii jako przeszczepów jest problem odrzutów. Pacjent po takich zabiegach jest zmuszany do końca życia przyjmować preparaty obniżające odporność, czyli, tak zwane leki immunosupresyjne.

Pomimo wszystkich niedogodności związanych z przeszczepami komórek beta trzustki, ten sposób terapii wydaje się być przyszłością w walce z cukrzycą, a zamiana penów i codziennych wstrzykiwań insuliny powiązanych z dokładnym planowaniem posiłków, na przyjmowanie leków immunosupresyjnych w stałej dawce, wydaje się korzystną „transakcją”. Stosowanie tej metody we wcześniejszych stadiach choroby pozwalałoby też zniwelować ryzyko powikłań cukrzycy, które często są powodem kalectwa i przedwczesnej śmierci.

Miejmy nadzieję, że przysłowiowe "światełko w tunelu", które w przypadku upowszechnienia przeszczepów w codziennej medycynie pozwoliłoby uznać cukrzycę za chorobę wyleczalną, będzie świecić coraz jaśniej i już niedługo stanie się codzienną rzeczywistością.

Bibliografia

Colwell J.A. CUKRZYCA - nowe ujęcie diagnostyki i leczenia, Urban & Partner, Wrocław 2004, ISBN 83-87944-77-7
Otto-Buczkowska E. Cukrzyca - patogeneza, diagnostyka, leczenie, Borgis, Warszawa 2005, ISBN 83-85284-50-8
Dyszkiewicz W., Jemielity M., Wiktorowicz K. Transplantologia w zarysie, AM Poznań, Poznań 2009, ISBN 978-83-60187-84-5
Pęczak L., Rowiński W., Wałaszewski J. Transplantologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, ISBN 83-200-2746-2

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.