Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Szymon Kujawiak

Rwa kulszowa - przyczyny, objawy, leczenie. Czym jest objaw Lasegue'a?

Rwa kulszowa jest jednym z najczęściej spotykanych zespołów bólowych dolnej części kręgosłupa
Rwa kulszowa jest jednym z najczęściej spotykanych zespołów bólowych dolnej części kręgosłupa (Zdjęcie autorstwa Debs (ò‿ó)♪ / CC BY 2.0)

Rwa kulszowa jest jednym z najczęściej spotykanych zespołów bólowych dolnej części kręgosłupa. Charakteryzuje się promieniowaniem bólu do kończyny dolnej wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego (stąd nazwa). Rwę kulszową nazywa się potocznie "korzonkami". Zobacz, jak się objawia i jak można ją leczyć.

spis treści

1. Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa, inaczej atak korzonków nerwowych, to schorzenie związane z uciskiem dysku na korzenie nerwowe. Objawy rwy kulszowej są charakterystyczne, tak jak charakterystyczny jest ból występujący przy tej chorobie. Wystąpienie dolegliwości świadczy o tym, że kręgosłup jest w nie najlepszej formie. Niestety, rwa kulszowa to choroba nawracająca.

Schorzenie to występuje najczęściej po 30. roku życia, bowiem wraz z wiekiem kręgosłup jest w coraz mniej idealnym stanie.

1.1. Rodzaje rwa kulszowej

Zobacz film: "Najlepsze ćwiczenia na kręgosłup"

Rwa kulszowa, potocznie zwana korzonkami, może występować w kilku różnych rodzajach, m.in.

  • ramienna - ból promieniuje od karku do ramienia, często również do końca ręki, do palców. Może występować mrowienie, przykurcze i niedowłady mięśni, a także drętwienie. Najczęstszą jej przyczyną jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, przyczyną może być również dyskopatia,
  • kulszowa - objawia się bólem w pośladkach, lędźwiach, promieniuje wdłuż całej nogi, do łydki lub aż do palców w stopie. Pojawia się na skutek rozwijającego się stanu zapalnego w kręgosłupie, bądź innych zmian dotykających ten narząd. Mogą występować przykurcze, niedowłady i parestezje mięśni,
  • udowa - występuje na odcinku krzyżowym i lędźwiowym, ból biegnie po przedniej ścianie nogi. Może pojawić się przykurcz mięśni, niedowład oraz parestezje.

2. Przyczyny rwy kulszowej

Nerw kulszowy (n. ischiadicus) jest największym nerwem ludzkiego ciała i zaopatruje całą stopę, podudzie i grupę tylną mięśni uda. Nerw kulszowy stanowi grube na 0,5 cm pasmo, szerokości ok. 1,5 cm, które odchodzi od wszystkich nerwów tworzących splot krzyżowy, czyli nerwów rdzeniowych wychodzących przez otwory międzykręgowe z kręgosłupa na poziomach od L4 do S2-3.

Rwa kulszowa związana jest z uciskiem na nerw kulszowy, a mimo to u zdecydowanej większości chorych na rwę kulszową przyczyną jest uszkodzenie korzenia nerwowego na poziomie L5-S1, najczęściej spowodowane przez procesy zwyrodnieniowe kręgosłupa i krążków międzykręgowych, tj. wypadnięcie krążka międzykręgowego, uciskając na korzeń nerwowy, tzw. dyskopatia (pot. „wypadnięcie dysku”), ucisk przez tworzące się osteofity (narośla kostne).

Inne przyczyny rwy kulszowej to: miejscowy stan zapalny, czasem choroby zakaźne, cukrzyca czy też nowotwory. Krążki międzykręgowe osłabiają wstrząsy działające na części kostne kręgosłupa.

2.1. Zwyrodnienie i dyskopatia w przebiegu rwy kulszowej

Z wiekiem dochodzi do zwyrodnienia krążków międzykręgowych, wskutek stopniowego zmniejszania uwodnienia jądra miażdżystego. Wypadnięcie krążka wywołuje nadmierne naprężenia na powierzchniach stawowych, tzn. na górnych i dolnych wyrostkach stawowych trzonów kręgów, co powoduje ich zwyrodnienie i przerost.

Nagłe wypadnięcie krążka międzykręgowego następuje w wyniku pojedynczego lub kilku powtarzających się urazów. Skutkują one rozerwaniem warstwy zewnętrznej krążka i wydostaniem oraz przemieszczeniem się warstw znajdujących się wewnątrz (jądra miażdżystego), a więc de facto przepukliną.

Przepuklina postępuje zwykle w kierunku tylno-bocznym i uciska przebiegające tam korzenie nerwów rdzeniowych. Dodatkowo postępujący proces przerostu zwyrodniałych powierzchni stawowych jest w przypadku rwy kulszowej przyczyną dalszych dolegliwości bólowych kręgosłupa zlokalizowanych na plecach oraz kończynie dolnej pacjenta i nasila ucisk na korzenie nerwowe.

5 problemów zdrowotnych, które rozwiąże kręgarz
5 problemów zdrowotnych, które rozwiąże kręgarz [6 zdjęć]

Większość ludzi zakłada, że usługi kręgarza przydają się jedynie w przypadku problemów z karkiem i kręgosłupem.

zobacz galerię

3. Pierwszy atak rwy

Niestety pierwszy atak rwy kulszowej zwykle jest sporą niespodzianką dla pacjenta. Każdy chory zgłaszający się do lekarza zostanie poddany badaniom służącym znalezieniu przyczyny rwy kulszowej oraz będzie u niego zastosowana odpowiednia terapia i rehabilitacji.

Określenie przyczyny rwy kulszowej zwiększa szanse, ażeby schorzenie, jakim jest rwa kulszowa nie nawiedziło pacjenta ponownie. Jednak czasem to nie jest takie proste. Osoby, u których stwierdzi się skłonność do nawrotów rwy kulszowej lub osoby, które za wszelką cenę nie chcą znowu przechodzić tej nieprzyjemnej choroby powinny postawić na profilaktykę.

Innymi słowy, osoby narażone powinny minimalizować nawrót rwy kulszowej poprzez czynności, które powinny zlikwidować w jakimś stopniu przyczyny rwy kulszowej. Natomiast profilaktycznie można stosować gimnastykę, której głównym celem jest wzmacnianie mięśni grzbietu przykręgosłupowych i mięśni brzucha.

Oprócz gimnastyki bardzo dobry wpływ na kondycję ogólną, mięśnie grzbietu oraz kręgosłup ma zazwyczaj pływanie, które równocześnie wzmacnia wszystkie mięśnie ciała. Aby zapobiec pojawieniu się rwy kulszowej, lekarz specjalista rehabilitacji może i zwykle zleca ćwiczenia mające na celu korekcję postawy, a także bardzo przydatne w codziennym życiu wskazówki, jak nauczenie się prawidłowego podnoszenia ciężkich przedmiotów, gdyż nieprawidłowe wykonywanie tej czynności może bardzo szybko wprowadzić ucisk kręgów na nerwy, a to może być czynnikiem spustowym wystąpienia objawów do ataku rwy kulszowej.

Podsumowując, należy pamiętać, iż wszystkie opisane metody mogą powstrzymać atak rwy kulszowej, nie dają jednak 100% gwarancji. Nie oznacza to jednak, że można zaniedbać opisane wyżej schematy zachowań oraz ćwiczeń. Tylko szeroko pojęta profilaktyka oraz odpowiednio dobrane leczenie pozwalają zachować komfort życia i sprawność fizyczną.

Szukasz leków przeciwbólowych na rwę kulszową? Skorzystaj z KtoMaLek.pl i sprawdź, która apteka ma na stanie potrzebny lek. Zarezerwuj go on-line i zapłać za niego w aptece. Nie trać czasu na bieganie od apteki do apteki.

4. Objawy rwy kulszowej

Podstawowym objawem rwy kulszowej jest przeszywający, ostry, kłujący ból. Zaczyna się w okolicach lędźwiowych kręgosłupa, promieniuje przez pośladek, biodro aż do stopy. Chory odczuwa ból przy najmniejszym ruchu, dlatego jego aktywność jest znacznie ograniczona – często nie może nawet wstać z łóżka. Objawem rwy kulszowej są też zaburzenia czucia, mrowienia, drętwienia.

Objaw ataku rwy kulszowej to zwykle jednostronny, ostry ból kończyny dolnej i okolicy lędźwiowej, o charakterze promieniowania do pośladka, tylno-bocznej powierzchni uda i dystalnej części kończyny spowodowany przez ucisk na nerw kulszowy.

Czasem w czasie ataku rwy kulszowej mogą występować zaburzenia czucia, na obszarze unerwianym przez uciśnięty korzeń nerwowy, w postaci mrowienia, świąd, drętwienia lub wbijania szpilek w skórę, nazywane parestezjami.

Ból związany z atakiem rwy kulszowej może się nasilać przy ruchach, kaszlu, kichaniu lub przy próbie Valsalvy, a zmniejsza się zazwyczaj po odpoczynku, ponieważ każda z tych czynności powoduje dodatkowy ucisk na nerw kulszowy. Próba Valsalvy polega na wykonaniu forsownego wydechu przy zamkniętej głośni.

4.1. Objawy neurologiczne rwy kulszowej

Rwa kulszowa powoduje to znaczny wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i klatce piersiowej. Przy ucisku powodującym poważne uszkodzenie korzenia ból kończyny może zaniknąć, pojawiają się natomiast objawy neurologiczne zależne od uciśniętego korzenia. Charakterystyczne objawy przy ucisku nerwu kulszowego na poziomie:

  • L4 - zanik i osłabienie mięśnia czworogłowego uda, zaburzenia czucia po stronie wewnętrznej łydki, osłabiony odruch kolanowy,
  • L5 - zanik i osłabienie mięśni zginaczy grzbietowych stopy, prostownika długiego palców i prostownika długiego palucha, zanik mięśni prostowników palców krótkich, zaburzenia czucia po stronie bocznej łydki i na grzbiecie stopy,
  • S1 - zanik i osłabienie zginaczy podeszwowych stopy, zaburzenia czucia po stronie bocznej stopy i na jej podeszwie, osłabiony odruch skokowy.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

5. Objaw Lasegue’a

Często przy rwie kulszowej stwierdza się obecność objawu Lasègue’a, który sprawdza się u leżącego na plecach chorego i który polega na pojawieniu się charakterystycznego bólu wzdłuż tylnej powierzchni uda przy podnoszeniu wyprostowanej w stawie kolanowym kończyny dolnej po stronie wypadniętego krążka międzykręgowego. Dodatkowo zgięcie grzbietowe stopy uniesionej do góry nasila ten ból.

Podniesienie kończyny po „zdrowej” stronie może wywołać ból w drugiej kończynie. W związku ze zwiększonym napięciem mięśni przykręgosłupowych ograniczona jest ruchomość kręgosłupa, często stwierdza się też odruchowe boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza).

Badanie przedmiotowe rwy kulszowej określa poziom ucisku na korzenie nerwowe. Dla poziomu L5 typowy jest ból środkowej części stopy i palucha, zaburzenia czucia, zwłaszcza przyśrodkowej i grzbietowej powierzchni stopy, oraz osłabienie mięśni: prostownika długiego palucha, zginaczy grzbietowych kostki i mięśni łydki.

Ucisk korzenia S1 może prowadzić natomiast do bólu i zaburzeń czucia (parestezji) w obrębie bocznej części stopy, osłabienia odruchu skokowego, osłabienia mięśni łydki oraz rzadziej zginaczy podeszwowych kostki. W przypadkach o łagodnym i umiarkowanym przebiegu objawy neurologiczne (poza promieniującym bólem) są słabo wyrażone, co zresztą jest czynnikiem dobrze rokującym.

5.1. Jak samemu sprawdzić objaw Lasegue’a?

Chcesz mieć pewność, że objawy, które zaobserwowałeś, są faktycznie objawami rwy kulszowej? Możesz w tym celu sprawdzić, czy występuje u ciebie objaw Lasegue’a, czyli niemożność podniesienia nogi w pozycji leżącej. Połóż się na plecach na twardej powierzchni. Następnie spróbuj unieść wyprostowaną nogę. Jeżeli odczujesz ból i nie będziesz w stanie wykonać ćwiczenia, to znak, że dochodzi do ucisku na nerw kulszowy.

Poznaj przyczyny złej postawy ciała
Poznaj przyczyny złej postawy ciała [7 zdjęć]

To ważne, aby nieustannie kontrolować postawę własnego ciała. Odpowiednio wyprostowane plecy oraz układ

zobacz galerię

6. Leczenie rwy kulszowej

W przypadku wystąpienia ataku rwy kulszowej leczenie powinno być rozpoczęte od wizyty u lekarza. Ważne jest odpowiednie postawienie rozpoznania (na podstawie powyżej opisywanych objawów i prób). Leczenie u osób z rwą kulszową daje efekty w ciągu sześciu tygodni po zastosowaniu prostych, zachowawczych metod leczenia rwy kulszowej.

Podstawowe zalecenie przy ataku rwy kulszowej to ograniczenie aktywności fizycznej (zwłaszcza wywołującej ból), unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów oraz zginania tułowia. W przypadku rwy kulszowej leczenie wymaga, aby przedmioty z podłogi podnosić, zginając nogi w stawach kolanowych i utrzymując proste plecy.

Zalecany jest materac ortopedyczny lub podkładanie twardej deski pod materac oraz krótkie okresy odpoczynku w łóżku. Skuteczne w leczeniu rwy kulszowej mogą okazać się również ćwiczenia rozciągające, lecz ból nawraca przy ich zaprzestaniu.

Wypoczynek podczas pierwszego i drugiego dnia po tym jak pojawi się charakterystyczny, opisany powyżej ból, jest bardzo korzystny. Jednakże po wstępnym okresie odpoczynku w łóżku, zalecane jest zadbanie o wzmocnienie odpowiednich mięśni poprzez ćwiczenia, co może przyspieszyć procesy leczenia rwy kulszowej i zapobiec nawrotom choroby.

Przede wszystkim ulgę w bólu dolnej części pleców (odcinka lędźwiowego i krzyżowego kręgosłupa), pośladków i nóg dają ćwiczenia rozciągające. Zawsze należy pamiętać, aby rozpoczynać wszystkie ćwiczenia powoli i stopniowo wykonywać coraz więcej powtórzeń, rozkładając to sobie na przestrzeni kilku dni lub tygodni.

W razie nagłego, przeszywającego bólu podczas wystąpienia ataku rwy kulszowej, należy zachować spokój, poszukać w miarę możliwości odpowiedniej, indywidualnej dla każdego pozycji, ułożenia ciała. Jeżeli w pozycji leżącej ból nie ustępuje, można spróbować zmienić ją na stojącą. Ważne, by znaleźć taką pozycję, w której jest możliwe odciążenie uciskanego korzenia nerwowego.

Można także próbować stosować chłodzące okłady z lodu, które przyniosą chwilową ulgę przy ataku rwy kulszowej i niesteroidowe leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, jednak prawdopodobieństwo ustąpienia dolegliwości jest niewielkie przy nieprzerwanym bólu, dlatego też należy jak najszybciej udać się do lekarza.

Spośród dostępnych leków stosuje się doustne leki przeciwbólowe i zmniejszające napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych, mające na celu złagodzenie dolegliwości. Są to: baklofen, stosowany w stanach skurczowych mięśni szkieletowych, oraz tetrazepam, mający zastosowanie w leczeniu objawowym przykurczów mięśniowych w przebiegu rwy kulszowej.

Daje on efekty rozkurczowe, a co za tym idzie, przeciwbólowe. Dobre skutki przynosi terapia fizykalna i manualna. Lekarz prowadzący powinien poinformować o możliwości podjęcia odpowiedniej fizykoterapii, zwłaszcza w przypadkach, gdy ból występuje ponad cztery tygodnie – w takiej sytuacji nieodzowne są ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące kręgosłup.

Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze