Torbiel kieszonki Rathkego – objawy, leczenie i powikłania
Torbiel kieszonki Rathkego jest zmianą, która rozwija się w okolicy przysadki mózgowej. Najczęściej nie wywołuje objawów i jest diagnozowana przypadkowo. W zależności od jej lokalizacji i rozmiarów, a także dokuczliwości, możliwe jest leczenie zachowawcze lub operacyjne. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest torbiel kieszonki Rathkego?
Torbiel kieszonki Rathkego (ang. Rathke's pouch) nazywana także kieszonką przysadki, wywodzi się z przewodu czaszkowo-gardłowego. Jest zmianą, która rozwija się w okolicy przysadki mózgowej. Zmiana częściej rozwija się u kobiet. Szczyt częstości jej występowania przypada na okres między 4. i 6. dekadą życia. Nazwa struktury nawiązuje do nazwiska Martina Heinricha Rathkego, który zbadał ją i opisał w pierwszej połowie XIX wieku.
Kieszonka Rathkego wywodzi się z przewodu czaszkowo-gardłowego. Na etapie rozwoju zarodkowego (embriogenezy) ma formę uchyłku gardzieli zlokalizowanego naprzeciwko błony policzkowo-gardłowej. Z czasem z komórek tylnej i przedniej ściany kieszonki rozwija się pośrednia i przednia część przysadki mózgowej. W sytuacji, gdy nie dojdzie do zamknięcia światła kieszonki, pojawia się szczelina Rathkego. To wypełniona płynem przestrzeń.
2. Objawy torbieli kieszonki Rathkego
Objawowe torbiele kieszonki Rathkego są sporadyczne. To konsekwencja wzrostu poziomu ciśnienia w okolicy okołosiodłowej. To najczęściej:
- bóle głowy (są niepulsujące i epizodyczne, o niespecyficznej lokalizacji, najczęściej w okolicy czołowej i zaoczodołowej),
- problemy ze wzrokiem (gdy duże zmiany uciskają skrzyżowanie nerwów wzrokowych): pogorszenie ostrości wzroku, ubytki w polu widzenia,
- nudności i wymioty,
- problemy z pamięcią,
- zaburzenia zachowania,
- zaburzenia hormonalne, będące, przyczyną obniżenia libido impotencji, wtórnego braku miesiączki.
Ponadto w badaniach laboratoryjnych stwierdza się hiperprolaktynemię (nadmiar hormonu prolaktyny w surowicy krwi), niedoczynność w zakresie osi nadnerczowej, gonadalnej oraz rzadziej tarczycowej. Torbiel kieszonki Rathkego może stać się przyczyną niedoczynności przysadki czy zaburzeń neurologicznych.
3. Rozpoznanie i leczenie
Torbiel kieszonki Rathkego często wykrywana jest przypadkowo. Rozpoznanie jej wymaga:
- przeprowadzenia wywiadu lekarskiego,
- analizy obrazu klinicznego,
- oceny ogólnego stanu chorego.
- analizy wyników badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny (MR). W badaniu torbiel jest zmianą położoną w części pośredniej przysadki. Najczęściej nie przekracza 20 mm w najszerszym wymiarze.
Leczenie torbieli kieszonki Rathkego zależy od wielkości, umiejscowienia zmiany oraz obrazu klinicznego. W przypadku, gdy obecność zmiany nie wywołuje objawów, torbiel wymaga jedynie obserwacji (nie ustalono jednak, jak długo powinien on trwać). Gdy zmiana objawia się bólami głowy oraz problemami ze wzrokiem, wskazane jest leczenie neurochirurgiczne.
4. Zagrożenia i powikłania
Przyjmuje się, że objawowe torbiele kieszonki Rathkego powinny być usunięte operacyjnie. Niestety nie dość, że istnieje wysokie ryzyko powikłań w postaci moczówki prostej, to prawdopodobieństwa nawrotu choroby wynosi około 50%. Wynika to z często obserwowanego przywierania ścian torbieli do lejka przysadki. W przypadku nawrotowych zmian skuteczna może się okazać radioterapia, jednak wciąż nie ma na to wystarczających dowodów.
Moczówka prosta to choroba, istotą której jest wytwarzanie bardzo dużych ilości moczu na dobę (poliuria), co prowadzi to do odwodnienia organizmu. Pomimo spożycia dużych ilości płynów towarzyszy jej zwiększone pragnienie.
Według Światowej Organizacji Zdrowia torbiel kieszonki Rathkego to zmiana, która nie ma charakteru nowotworowego. Jednak coraz więcej badań wskazuje na możliwość przekształcenia się jej w czaszkogardlaka.
Czaszkogardlak to stosunkowo rzadki, łagodny guz nowotworowy o lokalizacji wewnątrzczaszkowej. Obserwuje się 2 szczyty zachorowań: pomiędzy 1. a 2. oraz 5. a 7. dekadą życia. Wzrost guza jest zazwyczaj bardzo powolny, często wieloletni. Objawy kliniczne zależą od lokalizacji guza. Są to przede wszystkim symptomy wynikające z ucisku jego masy na sąsiadujące struktury anatomiczne:
- w przypadku ucisku przysadki jest to niedoczynność lub nadczynność przysadki,
- przy ucisku skrzyżowania wzrokowego są to zaburzenia widzenia (niedowidzenie połowicze dwuskroniowe).
Występują także objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego: wymioty i bóle głowy. Ze względu na miejscowo agresywny wzrost, naciekanie struktur podwzgórza i skrzyżowania nerwów wzrokowych obecność czaszkogardlaka jest wskazaniem do leczenia operacyjnego.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.