Radioterapia - charakterystyka, wskazania, rodzaje, przebieg, skutki uboczne
Radioterapia jest obok chemioterapii i chirurgii onkologicznej jedną z najskuteczniejszych metod walki z rakiem. Choć jest od dawna znana, wciąż wzbudza u pacjentów obawy. Radioterapia wykorzystuje promieniowanie jonizujące do niszczenia komórek nowotworowych, zahamowania ich wzrostu i podziału. Promieniowanie to specjalny rodzaj energii przenoszony za pośrednictwem fal lub strumieni cząsteczek.
1. Co to jest radioterapia
Radioterapia to użycie różnego rodzaju promieniowania (Gamma, Beta, X), w celu naświetlania nimi chorej części ciała bądź całego organizmu. W chwili obecnej uogólniona radioterapia ma swoje zastosowanie głównie w nowotworach układu krwiotwórczego (np. białaczka), częściej jednak jest wykorzystywana w chorobach nowotworowych.
Wystawienie guza na działanie promieni ma doprowadzić do zniszczenia go w całości lub w części, przy maksymalnym oszczędzeniu zdrowych tkanek. Dzięki dokładnemu wyznaczeniu budowy guza (wymiary, kształt), dobraniu właściwej dawki i zakresu promieniowania, dobrym przygotowaniu i zabezpieczeniu pacjenta, jest to coraz bardziej osiągalne.
Energia potrzebna do leczenia techniką radioterapii może pochodzić ze specjalnie przeznaczonych urządzeń, które ją wytwarzają, lub poprzez działanie substancji radioaktywnych.
Radioterapia może być stosowana także w leczeniu bólu towarzyszącego nowotworom (na przykład w przypadku pojawienia się przerzutów do kości). O kwalifikacji pacjenta do radioterapii decyduje zespół lekarzy - chirurgów, onkologów, internistów.
Ponad to patomorfolog określa rodzaj nowotworu, gdyż nie każdy nowotwór jest wrażliwy na promieniowanie jonizujące.
2. Wskazania do radioterapii
2.1. Wskazania onkologiczne
Radioterapia onkologiczna jest stosowana w celu uzyskania poprawy kondycji lub wyleczenia chorych, borykających się z nowotworami. Z tej metody korzysta się w leczeniu różnego rodzaju nowotworów. Często jest łączona z innymi formami leczenia, takimi jak chemioterapia czy zabiegiem chirurgicznym.
Może mieć zastosowanie zarówno w leczeniu skojarzonym, aby zmniejszyć masę guza i ułatwić jego usunięcie lub po zabiegu operacyjnym, aby pozbyć się mikroprzerzutów. Stosowana jest również zapobiegawczo, aby napromieniować węzły chłonne.
W przypadku nowotworów układu krwiotwórczego ma ona za zadanie zniszczyć wszystkie komórki krwiotwórcze – zarówno chore, jak i zdrowe, stąd też po leczeniu tą metodą konieczne jest przeszczepienie szpiku kostnego.
W części przypadków, kiedy mamy do czynienia z zaawansowanym stadium nowotworu, w którym nie jest możliwe leczenie operacyjne, radioterapia ma służyć jako środek do maksymalnego wydłużenia życia. Jest wtedy stosowana paliatywnie, uśmierzając ból i łagodząc inne objawy nowotworu.
Jest wykorzystywana w:
- chorobach nowotworowych,
- bolesnych zwyrodnieniach stawów,
- przykurczu Dupuytrena,
- chorobie Ledderhose'a,
- chorobie Peyroniego,
- bolesnych zapaleniach powięzi piętowej,
- bliznowcach,
- naczyniakach kręgosłupa,
- oponiakach,
- zespołach bolesnego barku,
- zespołach bolesnego łokcia,
- nerwiakach,
- gruczolakach,
- w kostnieniach pozastawowych,
- bolesnym zapaleniu kaletki krętarzowej,
- w kostnieniu pozastawowym.
Czasami napromienianie jest poprzedzone leczeniem operacyjnym - wówczas jego zastosowanie ma na celu zmniejszenia wielkości guza. Niekiedy radioterapia łączona jest również z chemioterapią.
W niektórych przypadkach radioterapia nie jest stosowana w celu wyleczenia, ale dzięki swoim działaniom może doprowadzić do zmniejszenia dolegliwości bólowych związanych z chorobą nowotworową.
Dzięki radioterapii, w przypadku niektórych nowotworów, można zmniejszyć guza, co automatycznie zmniejszy nacisk na otaczające tkanki.
Wyróżniamy trzy rodzaje radioterapii uwzględniające stan kliniczny pacjenta:
- radioterapia radykalna - stosuje się możliwie jak największe dawki promieniowania jonizującego w celu jak największego zniszczenia komórek nowotworowych,
- radioterapia paliatywna - stosuje się w niej dawki promieniowania takie, aby skutecznie łagodziły ból nowotworowy, ponieważ zastosowane leczenie nie przyniosło pożądanych efektów. Podawana jest zwykle ambulatoryjnie w klinice lub w szpitalu, przez kilka tygodni. Pacjenci leczeni tą metodą nie stanowią zagrożenia dla innych osób, ponieważ nie wydzielają na zewnątrz promieniowania,
- radioterapia objawowa- polega na łagodzeniu objawów bólowych w trakcie trwania leczenia przeciwnowotworowego. Radioterapię objawową stosuje się między innymi u pacjentów z przerzutami nowotworowymi do kości.
Radioterapia jest także wykorzystywana w celu poprawienia kondycji chorych, cierpiących na schorzenia związane z nadmiernym namnażaniem komórek albo stanami zapalnymi, z których wynika dokuczliwy ból i niesprawności. Leczenie tym sposobem podejmowane jest zwykle wtedy, gdy podstawowe metody zawiodły lub nie przynoszą już korzyści.
Niestety, nie każdy może być poddany leczeniu radioterapią. U osób przed ukończeniem 40. roku życia może pojawić się ryzyko powstania nowotworów wtórnych. Z tego powodu decyzja o rozpoczęciu radioterapii musi być poprzedzona dokładnymi badaniami stanu zdrowia i po dokładnej analizie zagrożeń i korzyści wynikających z radioterapii.
2.2. Wskazania nieonkologiczne
Z tej metody leczenia mogą skorzystać nie tylko osoby dotknięte nowotworem. Z powodzeniem znajduje zastosowanie w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego, skrzydlika, zapalenia błony maziowej, kłopotów ze wzrokiem wynikających z nadczynności tarczycy czy nawracającym zwężeniu tętnicy.
Nienowotworowe choroby, które mogą być leczone radioterapią, często wywołane są stanem zapalnym, mogą także wynikać ze zmian zwyrodnieniowych (nazywa się je zmianami wynikającymi z wieku).
Radioterapię stosuje się również, aby leczyć guzy naczyniowe (niewłaściwie zbudowane naczynia krwionośne, tak zwane naczyniaki.
Pomimo ryzyka związanego z napromienianiem zdrowych tkanek, korzyści wynikające z takiego leczenia są zdecydowanie większe niż konsekwencje zaniechania leczenia.
Nad procesem leczenia zawsze czuwa grono specjalistów, którym przewodzi radioterapeuta. Ponad to, podczas każdego zabiegu obecny jest technik radioterapeuta, który przygotowuje sprzęt i miejsce zabiegu, a także pielęgniarka i specjalista do spraw dozymetrii, który ma za zadanie dobrać odpowiednią dawkę promieniowania do konkretnego pacjenta i jego przypadku.
W wielu przypadkach radioterapia skutecznie chroni przed zabiegiem chirurgicznym i znacznie ogranicza zażywanie leków przeciwbólowych. Skuteczność leczenia radioterapią w zależności od rodzaju schorzenia waha się od 24 do 91 procent.
3. Rodzaje radioterapii
Radioterapia jest leczeniem miejscowym, wpływa na komórki nowotworowe w określonym rejonie. Promieniowanie może pochodzić z emitera (promieniowanie zewnętrzne), jak i z implantu (mały pojemnik materiałów radioaktywnych) umieszczonego bezpośrednio przy guzie, w miejscu po jego usunięciu lub w jego pobliżu (wewnętrzne promieniowanie). W związku z tym wyróżniamy:
- brachyterapię - w której źródło promieniowania umieszcza się w chorych tkankach, czyli na przykład w guzie lub jego okolicy. Promienie trafiają w nowotwór z bliska, przez co mogą być skuteczniejsze.
Przed zabiegiem do organizmu chorego wprowadza się w objęte chorobą miejsce, np. prostatę czy też sam guz, cienką, plastikową rurkę, która nazywana jest aplikatorem.
Odbywa się to w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. Kolejnym krokiem jest napełnienie tego aplikatora materiałem radioaktywnym, następnie po napromieniowaniu usuwa się go.
Aplikator pozostawia się na kilka dni w ciele chorego, aby uniknąć ponownego podawania znieczulenia. Metoda ta jest proponowana głównie osobom, u których nowotwory dały przerzuty. Zaletą brachyterapii jest niewielki odczyn popromienny, co ułatwia i przyspiesza wygojenie się skóry.
- teleradioterapię - jest naświetlaniem chorego miejsca z pewnej odległości, najczęściej używana w walce z rakiem. Jej odmianą jest radioterapia typu boost (napromieniowywanie na odległość), czyli wielokrotne naświetlanie miejsca po wyciętym guzie dużo większą dawką promieni (o około 10 Gy jednostka dawki pochłoniętej przez jeden kilogram masy ciała chorego). Jest stosowana w przypadku agresywnych postaci nowotworu, lub też gdy usunięto za mało zdrowych tkanek wokół guza.
Niektórzy pacjenci otrzymują oba rodzaje radioterapii w celu zwiększenia skuteczności leczenia. Leczenie izotopami promieniotwórczymi należy do gałęzi medycyny nuklearnej.
Przy niektórych chorobach nowotworowych, np. przy raku tarczycy, izotop promieniotwórczy podaje się dożylnie lub doustnie.
Podział zastosowanej terapii może być również dokonany w zależności od używanej energii:
- radioterapia konwencjonalna – stosowana do leczenia raka skóry; używa się promieniowania X;
- radioterapia megawoltowa – przy użyciu promieniowania gamma, promieniowania X, elektronów.
Podział radioterapii ze względu na rodzaj promieniowania generowanego w aparatach:
- promieniowanie pośrednio jonizujące, elektromagnetyczne X i gamma,
- promieniowanie cząstkowe.
- bezpośrednio jonizujące: elektron, proton, cząstka alfa, ciężkie jony (tlenu, węgla),
- pośrednio jonizujące: neutron.
Wysokie dawki promieniowania zabijają chorobowo powstałe komórki lub zatrzymują ich wzrost i podział. Radioterapia jest skutecznym narzędziem leczenia nowotworu, gdyż komórki rakowe rosną i dzielą się szybciej niż zdrowe komórki w otaczającej je niezmienionej tkance, z tego powodu są bardziej wrażliwe na stosowane leczenie.
Ponadto, zdrowe komórki regenerują się po napromienianiu znacznie szybciej niż komórki nowotworowe. Dawki muszą być dobierane indywidualnie, tak aby zadziałały głównie na komórki rakowe, oszczędzając przy tym zdrowe otaczające tkanki.
4. Szkodliwe działanie promieni
Przed rozpoczęciem promieniowania wykonywana jest symulacja, podczas której na ciele chorego wyznaczany jest obszar poddawany leczeniu. Określane są także miejsca, które powinny być osłonięte przed szkodliwym działaniem promieni. Wykonywane są specjalne osłony, które maja za zadanie chronić np. część płuc, zdrowe fragmenty ciała.
Radioterapeuta specjalnym, trwałym tuszem tatuuje miejsca, tzw. punkty centrowania, które do końca leczenia staną się punktami nawigacyjnymi dla właściwego naprowadzania wiązki promieniowania.
Powinno się zachować ostrożność podczas kąpieli, ponieważ nie wolno zmywać tych oznaczeń, aż do zakończenia radioterapii. Jeżeli po pewnym czasie linie zaczynają blednąć, konieczne jest poinformowanie o tym fakcie swojego lekarza i poprawienie wyznaczonych granic - nigdy nie wolno robić tego samemu.
Kolejno wykonywane są badania radiologiczne określające w ścisły sposób zakres leczenia – celem jest wyznaczenie maksymalnej dawki, która będzie równocześnie bezpieczna dla zdrowych, otaczających guz tkanek.
Na podstawie uzyskanych informacji oraz historii choroby lekarz radioterapeuta, we współpracy ze specjalistą dozymetrii oraz fizykiem, określi wymaganą dawkę promieniowania, źródło promieniowania oraz liczbę zabiegów. Proces przygotowania do leczenia trwa zwykle kilka dni.
5. Promieniowanie wysokoenergetyczne
Wybór typu i dawki promieniowania uzależniony jest od rodzaju nowotworu, oraz od tego, jak głęboko promienie mają wniknąć w ciało.
Promieniowanie wysokoenergetyczne stosuje się do leczenia różnych odmian nowotworów. Po badaniu fizykalnym i analizie historii choroby, lekarz radioterapeuta musi wykonać specjalne badania, aby wyznaczyć obszar leczenia – dobór jest indywidualny.
Napromienianie dokonywane jest w specjalnie przygotowanej do tego sali, gdzie znajduje się potrzebny do emitowania promieniowania aparat. Aparat ten sterowany jest przez konsolę, która znajduje się poza salą.
Na sali zabiegowej, technik radioterapii lub lekarz zlokalizuje obszar leczenia na podstawie oznaczeń dokonanych wcześniej na skórze. Zwykle konieczne jest wykonanie wielu serii leczenia. Każda sesja trwa około 15-30 minut, jednak w tym czasie samo napromienianie zajmuje kilka minut.
Czasami zastosowanie mają również specjalne osłony chroniące wrażliwe tkanki. W trakcie napromieniania konieczne jest leżenie nieruchomo – ma to zapobiec napromienianiu innych niż zaplanowane okolic.
Czasami, aby ułatwić utrzymanie pozycji, stosowane są specjalne podpórki. W trakcie terapii należy również normalnie oddychać - nie powinno się ani wstrzymywać oddechu, ani oddychać nadmiernie głęboko.
W trakcie wyznaczania obszaru maszyny emitujące promieniowanie będą się przesuwały. Promieniowanie jest niewidoczne.
W trakcie terapii pacjent jest wielokrotnie monitorowany - oceniana jest reakcja na leczenie radioterapią, tolerancja leczenia. Jeżeli pojawiają się nowe objawy, konieczne jest poinformowanie o tym lekarza prowadzącego. Warto również wyjaśniać z radioterapeutą wszystkie wątpliwości odnośnie do stosowanego leczenia.
Gdy pacjent poddawany jest terapii wewnętrznej, implant emitujący promieniowanie umieszczony jest w bezpośredniej okolicy nowotworu. Pacjent pozostaje w szpitalu przez kilka dni. Implant może być czasowy lub stały.
Ponieważ poziom promieniowania jest największy w trakcie jego pobytu w szpitalu, czasami konieczne jest ograniczenie wizyt osób bliskich. Po usunięciu implantu organizm nie jest radioaktywny.
Ilość promieniowania spada do bezpiecznego poziomu, zanim pacjent zakończy pobyt w szpitalu. W celu osiągnięcia jak najlepszego efektu terapeutycznego wskazane jest uczestniczenie we wszystkich wyznaczonych spotkaniach.
Jednak w razie potrzeby leczenie można przerwać w każdym momencie. Radioterapia jest bezpieczna dla otoczenia - nie ma potrzeby unikania kontaktów z bliskimi.
6. Pielęgnacja skóry podczas terapii
W czasie leczenia najbardziej traci na nim nasza skóra. Już po kilku sesjach łuszczy się, wysusza się, jest mało sprężysta. Robi się podatna na urazy, otarcia, a w przypadku osób długotrwale unieruchomionych - również odleżyny.
Dzieje się tak, gdyż promieniowanie pozbawia ją gruczołów potowych, łojowych oraz włosków. Na osłabionej leczeniem skórze pojawiają się rozszerzone naczyńka krwionośne, których nawet po zakończeniu kuracji nie wolno usuwać laserem.
Można jednak zaopatrzyć się w specjalne kremy, które pomogą zamknąć rozszerzone naczyńka krwionośne.
Przede wszystkim należy unikać nowych podrażnienień. Kosmetyki powinny mieć w swoim składzie kwas foliowy (witaminę B9), który stymuluje podziały i regenerację komórek.
Należy unikać ostrych gąbek czy szorstkich ręczników. Dobrze jest zupełnie zrezygnować ze wysuszającego mydła. Na bolące miejsca nie powinno się nanosić dezodorantów, perfum, żeli, maści, leków, ani też nie należy przyklejać plastrów.
Najlepiej w okresie terapii stosować kosmetyki przeznaczone specjalnie do pielęgnacji podczas radioterapii.
W trakcie leczenia i do roku po jego zakończeniu nie powinno się odwiedzać solarium i sauny. Należy unikać mocnego słońca, chronić skórę nakładając krem z wysokim filtrem. Dobrze jest jak najbardziej ograniczyć kąpiele w gorącej wodzie.
Jeżeli naświetlana była okolica głowy i szyi, zakazane jest używanie suszarki do włosów. Skóra po radioterapii źle znosi też zimno, gdyż skurcz naczyń, jaki powoduje nagłe zmniejszenie temperatury ciała, prowadzi do jej rozległego niedokrwienia.
W trakcie radioterapii warto wybierać materiały miękkie, z naturalnych tkanin, szczególnie w miejscu, gdzie stosowana jest terapia. Stosowanie w napromieniowanym rejonie kosmetyków czy leków wymaga konsultacji z lekarzem prowadzącym, podobnie jak chęć usunięcia w tej okolicy owłosienia.
Napromieniowanej okolicy nie wolno drapać, pocierać ani drażnić. Lepiej w czasie leczenia korzystać z letnich kąpieli. Z lekarzem konieczne jest także skonsultowanie każdego nowego leku.
7. Skutki uboczne radioterapii
Jak każde stosowane leczenie, także radioterapia może wiązać się z powstaniem objawów niepożądanych. Pacjenci poddani radioterapii narażeni są na pewne zagrożenia.
Leczenie ma na celu spowodować zniszczenie komórek nowotworowych, jednak może doprowadzić również do uszkodzenia komórek zdrowych – dotyczy to szczególnie komórek, które ulegają szybkim podziałom. Przed rozpoczęciem leczenia zawsze wskazane jest rozpatrzenie, czy leczenie przyniesie odpowiednio pożądane korzyści.
Efekty uboczne radioterapii zależą od dawki, jaką pacjent otrzymuje. Również w zależności od miejsca napromienienia pojawiające się objawy uboczne mogą być inne. Obecność innych schorzeń oraz ogólna kondycja również mogą wpłynąć na wystąpienie objawów niepożądanych.
W trakcie terapii konieczne jest poinformowanie lekarza o każdym nowym objawie – na przykład zmiana charakteru odczuwalnego bólu, pojawienie się gorączki, kaszlu, nadmiernej potliwości.
Objawy niepożądane pojawiają się w trakcie terapii, po jej zakończeniu, a po kilku tygodniach często ustępują. Wiele niepożądanych efektów terapii można niwelować przez odpowiednio dobraną dietę oraz stosowane farmaceutyki. Warto również w tym czasie troskliwie opiekować się skórą.
Zobacz także:
Skutki uboczne u każdego pacjenta są inne. Mogą w ogóle nie wystąpić lub przebiegać bardzo łagodnie. Jednak u niektórych pacjentów mogą być dość poważne.
Najczęstsze objawy niepożądane to niepokojące zmiany skórne (zaczerwienienie, blizny, zmiana koloru), utrata apetytu.
Objawy te mogą pojawić się w przebiegu radioterapii każdego obszaru. Większość ludzi zaczyna odczuwać nadmierne zmęczenie po kilku tygodniach radioterapii – znika w parę tygodni po zakończeniu leczenia.
Zmiany w obrębie skóry mogą przebiegać pod postacią nadmiernej suchości z towarzyszącym świądem, może pojawić się również zaczerwienienie. W niektórych obszarach skóra staje się nadmiernie mokra.
Radioterapia może wywołać także biegunkę, zmianę odczuwania smaku spożywanych pokarmów.
Powikłanie to jest związane z uszkodzeniem komórek przewodu pokarmowego, które należą do komórek szybko dzielących się. W trakcie terapii wskazane jest stosowanie diety lekkostrawnej.
Radioterapia może także powodować zapalenie tkanek lub narządów wokół miejsca, na które jest kierowana, a to objawia się już określonymi symptomami względem danego narządu. Może dojść do spadku białych krwinek krwi oraz płytek krwi – w celu wychwycenia zmian wykonywane są badania laboratoryjne.
W efekcie stosowania radioterapii może dojść również do wypadania włosów. Włosy wypadają w miejscu, gdzie stosowana jest terapia. U większości osób po zakończeniu radioterapii włosy odrastają. W trakcie terapii warto pomyśleć o zakupie peruki, szala.
W zależności o rejonu poddawanego radioterapii objawy niepożądane mogą się od siebie różnić. W przypadku stosowania radioterapii okolic głowy i szyi mogą wystąpić zaczerwienienia i podrażnienia ust, suchość w ustach, trudności z przełykaniem, zmiany smaku lub mdłości.
Wystąpić może utrata zmysłu smaku, bóle uszu (spowodowane twardnieniem wosku w uszach) lub obwisanie skóry pod brodą. Mogą pojawić się zmiany w utkaniu skóry.
Można także zaobserwować zesztywnienie szczęk i niemożność otwarcia ust tak szeroko jak przed leczeniem. W takim przypadku powinny pomóc ćwiczenia ruchowe szczęki.
Jeżeli radioterapia obejmuje mózg, jamę ustną, szyję lub górną część klatki piersiowej, konieczna jest ścisła higiena jamy ustnej – należy zadbać szczególnie o zęby, dziąsła. Efekty uboczne leczenia tych obszarów dotyczą na ogół jamy ustnej.
W trakcie terapii warto unikać potraw ostrych, gorących, trudnych w gryzieniu. Warto również unikać alkoholu, papierosów, słodyczy.
Wskazane jest częste mycie zębów, jednak unikanie produktów do toalety jamy ustnej zawierających alkohol. Ponadto gruczoły ślinowe mogą wytwarzać mniej śliny niż zwykle, wywołując uczucie suchości w ustach. Pomaga wówczas popijanie przez cały dzień niewielkich ilości zimnych napojów.
Wielu pacjentów leczonych radioterapią twierdzi, że picie gazowanych napojów przynosi ulgę w przypadku suchości ust. Cukierki lub gumy do żucia niezawierające cukru mogą również okazać się pomocne. Unikaj tytoniu i napojów alkoholowych, ponieważ jeszcze bardziej wysuszają i podrażniają tkanki jamy ustnej.
Objawy niepożądane w trakcie radioterapii w obrębie klatki piersiowej to trudności podczas przełykania. Może wystąpić też kaszel. W trakcie radioterapii po usunięciu guza piersi, dobrze jest nosić miękki, bawełniany biustonosz bez fiszbinów lub chodzić bez biustonosza kiedy tylko jest to możliwe, aby uniknąć podrażnienia skóry w napromienianym obszarze.
Jeżeli pojawi się sztywnienie ramion, zapytaj lekarza lub pielęgniarkę o ćwiczenia, które pomogą ci utrzymać dobrą formę ramion.
Do innych skutków ubocznych, jakie mogą wystąpić należą: bolesność piersi i obrzęk spowodowany nagromadzeniem się płynu w leczonym obszarze.
Niektóre kobiety odczuwają nadwrażliwość skóry na piersiach, u innych wrażliwość na dotyk maleje. Skóra i tkanka tłuszczowa piersi mogą wydawać się grubsze. Czasami zmienia się wielkość piersi.
W takcie radioterapii dla żołądka i okolic brzucha można spodziewać się zaburzeń pracy żołądka lub nudności i wymiotów.
Niektórzy pacjenci odczuwają mdłości przez kilka godzin po napromienianiu żołądka lub brzucha. W takim wypadku można spróbować nie jeść nic przez kilka godzin przed zabiegiem. Być może tolerancja będzie lepsza na czczo. Jeżeli problem ten się utrzyma, konieczne jest poinformowanie o tym lekarza.
W przypadku radioterapii dna miednicy mogą wystąpić te same problemy gastryczne jak opisane powyżej. Może również pojawić się podrażnienie pęcherza, powodujące dyskomfort lub częste oddawanie moczu.
Jeżeli jesteś kobietą w wieku reprodukcyjnym, powinnaś przedyskutować stosowanie środków antykoncepcyjnych ze swoim lekarzem.
Nie należy dopuszczać do zajścia w ciążę w trakcie radioterapii, ponieważ promieniowanie mogłoby uszkodzić płód.
Ponadto u kobiet napromienianych w obszarze miednicy może ustać menstruacja. Leczenie może również wywołać swędzenie w rejonie pochwy, pieczenie i suchość. W obszarze obejmującym jądra może dojść do redukcji liczby plemników oraz ich zdolności do zapładniania.
Radioterapia może wpływać niekorzystnie na życie emocjonalne poprzez wzmocnienie uczucia zmęczenia oraz zmiany w równowadze hormonalnej, jednak nie jest to skutek radioterapii.
Mimo że objawy uboczne są nieprzyjemne, można je kontrolować. Poza tym w większości przypadków nie są trwałe.
Jeżeli skutki uboczne są bardzo uciążliwe, czasami konieczne jest przerwanie terapii. Dzięki nowoczesnym technikom radioterapia jest w stanie leczyć, ograniczając skutki uboczne poprzez dokładnie dobraną dawkę promieniowania oraz precyzję.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.