Zespół suchego oka spowodowany przyjmowaniem leków
Zespół suchego oka ("suche oko") jest częstym schorzeniem okulistycznym. Objawów tego zespołu doświadcza codziennie wiele osób, zwłaszcza te, które długo pracują przed komputerem, przebywają w klimatyzowanych pomieszczeniach lub noszą soczewki kontaktowe. Objawy zespołu suchego oka są skutkiem niedostatecznego zwilżania powierzchni gałki ocznej łzami. Niedostateczny poziom nawilżenia gałki ocznej może być spowodowany niedoborem łez lub wynikać z niewłaściwego składu filmu łzowego, który szybciej ulega parowaniu. Prowadzi to do wysychania spojówki i rogówki i powstania nieprzyjemnych uczuć w postaci ciała obcego pod powiekami, pieczenia czy swędzenia. Objawy zespołu suchego oka występują również u osób, które nie pracują długotrwale przed komputerem, nie przebywają w klimatyzowanych pomieszczeniach. Do tej grupy osób należą osoby przyjmujące niektóre grupy leków.
1. Beta-blokery
Beta-blokery są grupą leków stosowanych w leczeniu choroby niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym, niewydolności mięśnia sercowego oraz w niektórych typach zaburzeń rytmu serca. Miejscowo beta-blokery stosowane są również w terapii jaskry, gdyż zmniejszają produkcję cieczy wodnistej.
Mechanizm działania tych leków polega na blokowaniu receptorów beta-adrenergicznych i hamowaniu działania na organizm amin katecholowych – adrenaliny i noradrenaliny. Beta-blokery powodują zmniejszenie wydzielania warstwy wodnej filmu łzowego. Odpowiada ona za nawilżenie powierzchni rogówki, dostarcza jej tlen i składniki odżywcze oraz spłukuje i dezynfekuje powierzchnię oka. Zmniejszenie ilości warstwy wodnej powoduje wystąpienie objawów suchego oka.
Beta-blokery powodują również zmniejszenie wydzielania lizozymu i przeciwciał klasy IgA, co może predysponować do rozwoju stanów zapalnych spojówek.
Zmniejszenie wytwarzania łez może wiązać się z przyjmowaniem pewnych leków, m.in. przeciwhistaminowych, leków moczopędnych, kardiologicznych, m.in. beta-blokerów, przeciwbólowych, przeciwzapalnych, nasennych i psychotropowych. Dodatkowo mogą powodować to doustne leki antykoncepcyjne, preparaty stosowane w hormonalnej terapii zastępczej oraz preparaty stosowane do leczenia choroby wrzodowej. Powstanie schorzenia mogą też wywołać same krople do oczu z zawartymi w nich konserwantami oraz długotrwałe stosowanie kropli do oczu zwężających naczynia krwionośne.
2. Leki hormonalne
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) stosowana jest u kobiet w okresie okołomenopauzalnym i polega na podawaniu preparatów składających się wyłącznie z estrogenów lub estrogenów łącznie z progesteronem. Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka.
Mechanizm wpływu HTZ nie jest do końca poznany, ale przypuszcza się, że powoduje ona zmniejszenie warstwy wodnej filmu łzowego. Podobnie do hormonalnej terapii zastępczej działają doustne tabletki antykoncepcyjne.
3. Leki przeciwtrądzikowe
W leczeniu trądziku guzowatego opornego na leczenie stosuje się zazwyczaj preparaty izotretinoiny. Jest to pochodna witaminy A wpływająca na wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe. Wpływa również na wydzielanie lipidów przez gruczoł Meiboma oraz może powodować jego zanik. Prowadzi to do zaburzeń w warstwie tłuszczowej filmu łzowego, której podstawowym zadaniem jest ochrona leżącej pod nią powłoczki wodnej przed odparowaniem. Ponadto zapewnia ona ochronę przed infekcjami, zapewnia stabilność filmu łzowego oraz umożliwia poślizg podczas ruchów powiek.
4. Leki przeciwhistaminowe
Leki przeciwhistaminowe są podstawowymi lekami stosowanymi w alergiach, katarze siennym, pokrzywce. Działanie tych leków polega na blokowaniu działania histaminy poprzez blokadę jej receptora. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają wydzielanie warstwy śluzowej i warstwy wodnej filmu łzowego, co powoduje wystąpienie objawów zespołu suchego oka.
5. Leki przeciwdepresyjne
Leki tej grupy stosowane są m.in. w leczeniu schizofrenii. Powodują one zaburzenia w wydzielaniu warstwy wodnej filmu łzowego. Wystąpienie objawów zespołu suchego oka zależy od stosowanej dawki leku.
6. Leki stosowane w chorobie wrzodowej
Zespół suchego oka może wywołać stosowanie leków z grupy antagonistów receptora H2 takich jak ranitydyna (Ranigast). Zmniejszają one wydzielanie kwasu solnego w żołądku poprzez blokowanie receptora dla histaminy. Ich wpływ na oko przejawia się zaburzeniem w wydzielaniu warstwy śluzowej i wodnej filmu łzowego.
Wśród innych leków wpływających na występowanie zespołu suchego oka należy wymienić: leki przeciwdepresyjne, leki stosowane w leczeniu chorób reumatologicznych oraz leki moczopędne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.