AIDS - objawy, przebieg, drogi zakażenia
AIDS, czyli zespół nabytego braku odporności, to choroba wywołana przez wirusa HIV. Od początku badań diagnostycznych nad AIDS w 1985 roku do do 31 grudnia 2022 r., w Polsce zanotowano ponad 30 tys. przypadków zakażenia wirusem HIV i ponad 4 tys. zachorowań na AIDS. Niestety, dane te nie odzwierciedlają rzeczywistości, ponieważ bardzo dużo osób nie wie o tym, że jest nosicielami wirusa wywołującego AIDS.
1. Charakterystyka zespółu nabytego niedoboru odporności (AIDS)
AIDS to zespół nabytego niedoboru odporności (ang. Acquired Immune Deficiency Syndrome). AIDS jest skutkiem zakażenia wirusem HIV, który przez wiele lat niszczy odporność, a w końcowej fazie prowadzi do całkowitej destrukcji [układu immunologicznego.
Skutkiem zakażenia HIV jest spadek liczby limfocytów-T, przez co zwiększa się podatność organizmu na choroby, które przy normalnej odporności nie stanowią zagrożenia, jednak dla nosicieli HIV mogą być śmiertelne. Chorzy bardzo często mają nietypowe zapalenia płuc, infekcje grzybicze, nowotwory oraz defekty w układzie nerwowym, które ostatecznie prowadzą do zgonu.
Choroba AIDS ma swój początek prawdopodobnie w Afryce, gdzie występuje najwięcej przypadków zachorowań. Ze względu na mały dostęp do opieki medycznej, to właśnie na kontynencie afrykańskim umiera najwięcej chorych z upośledzeniem odporności.
Prawdopodobnie AIDS przeniosło się z małp na ludzi w latach 70. XX wieku. Obecnie znamy 2 rodzaje wirusa wywołującego to schorzenie: HIV-1 i HIV-2. Wciąż nie odnaleziono lekarstwa na AIDS, a badania utrudnia zmienność wirusa – nawet u jednego pacjenta w trakcie choroby mogą występować różne formy wirusa HIV, które bardzo szybko uodparniają się na zastosowane leki.
2. Przyczyny wystąpienia AIDS
AIDS to choroba spowodowana przez wirus HIV. Nie każdy, kto zarazi się tym wirusem, zachoruje na AIDS, ale każdy chory na AIDS na pewno był nosicielem HIV. Groźny wirus przenosi się trzema drogami: poprzez stosunek seksualny, krew osoby zakażonej (poprzez korzystanie ze wspólnych igieł, nożyków, narzędzi fryzjerskich) oraz wewnątrzmacicznie (czyli z matki-nosicielki na dziecko podczas porodu lub karmienia piersią).
3. Pierwsze objawy AIDS
Pierwsze objawy AIDS pojawiają się niedługo po przedostaniu się wirusa HIV do organizmu i łatwo je pomylić z grypą czy inną sezonową infekcją. U chorego na AIDS pojawia się gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, biegunka.
Wirus HIV przez wiele lat może działać w ukryciu i powoli osłabiać odporność organizmu. Gdy zaczyna dochodzić do poważnych zmian w układzie immunologicznym, pojawiają się:
- duszności, suchy kaszel, gorączka – objawy związane z zapaleniem płuc;
- długotrwałe zmęczenie i osłabienie bez wyraźnej przyczyny;
- nocne poty;
- spadek wagi ciała;
- ciężkie i długotrwałe biegunki;
- choroby grzybicze jamy ustnej i przełyku;
- opryszczka;
- nowotwory skóry (mięsak limfatyczny, mięsak Kaposiego);
- wysypki i zmiany skórne;
- gruźlica;
- uszkodzenia mózgu, które mogą się objawiać jako zaburzenia pamięci, bóle głowy, dezorientacja, zmiany osobowości, drgawki, spadek aktywności.
4. Przebieg rozwoju choroby
Faza inkubacji to pierwszy etap zakażenia wirusem HIV. Trwa zwykle około 4-6 tygodni, ale w zależności od przypadku okres ten może być inny (od kilku dni do kilku miesięcy). W tym czasie występują objawy podobne do przeziębienia – osłabienie, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, infekcje górnych dróg oddechowych, obrzęk węzłów chłonnych.
Poza tym u chorych na HIV pojawia się wysypka (głównie na twarzy i tułowiu), infekcje wrzodowe jamy ustnej i przełyku. Charakterystyczne są również nawracające biegunki, gorączki, nocne poty. Bardzo często chorzy w pierwszej fazie HIV znacząco tracą na wadze.
Po ostrych objawach nadchodzi drugi etap choroby – faza utajenia. Wirus HIV wciąż się namnaża, jednak chory czuje się dobrze i nie narzeka na żadne poważne dolegliwości. Taki stan może się utrzymywać od kilku miesięcy do kilku lat, w trakcie których dochodzi do nieodwracalnych zmian w układzie immunologicznym.
Kolejny okres to etap objawów klinicznych. Chory na HIV jest permanentnie osłabiony, skarży się na nocne poty i ma powiększone węzły chłonne. Różne grupy węzłów chłonnych powiększają się, czasami obserwuje się też powiększenie śledziony czy wątroby. Zmiany na węzłach chłonnych są bardzo różne, pojawiają się, znikają i znów nawracają. Trzecia faza zakażenia HIV może trwać nawet 10 lat. W pierwszych trzech fazach zakażenia HIV liczba limfocytów stale się zmniejsza, ale są jeszcze w stanie spełniać swoje zadania.
AIDS to czwarta faza zakażenia wirusem HIV. Organizm nie jest już w stanie bronić się przed chorobotwórczymi drobnoustrojami. Pojawiają się różne rodzaje infekcji – bakteryjne (np. gruźlica), wirusowe (zapalenie płuc, opryszczka), grzybicze (zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, choroby układu pokarmowego), pierwotniakowe (oksoplazmoza). U chorych na AIDS obserwuje się też zwiększoną zachorowalność na nowotwory.
Jeśli chory szybko dowie się, że jest zarażony HIV i podejmie odpowiednie leczenie, to może uniknąć końcowej fazy zakażenia, czyli AIDS. Leczenie antyretrowirusowe, terapia przeciwnowotworowa oraz systematyczne leczenie pojawiających się infekcji wydłuża życie o kilka lat. Wczesne podjęcie leczenia farmakologicznego może też wydłużyć okres bezobjawowy choroby.
5. Profilaktyka najskuteczniejszą ochroną przed AIDS
Pomimo postępów w nauce i medycynie, profilaktyka pozostaje najskuteczniejszą metodą ochrony przed wirusem HIV. Możemy skutecznie zapobiegać AIDS, unikając sytuacji, w których łatwo o przeniesienie wirusa HIV. Dotyczy to przypadkowych kontaktów seksualnych, seksu bez zabezpieczenia, dużej ilości partnerów seksualnych. Należy także pamiętać o tym, że wirus HIV częściej przenosi się podczas seksu analnego, ponieważ dochodzi wtedy do uszkodzeń błon śluzowych i naczyń krwionośnych, przez co wirus łatwiej trafia do krwiobiegu.
Do zakażeń HIV poprzez krew najczęściej dochodzi wśród osób uzależnionych od narkotyków. Korzystanie z igieł i strzykawek zawsze musi odbywać się w warunkach bezpieczeństwa oraz sterylności. Należy unikać wykonywania tatuaży czy robienia piercingu w miejscach o niewiadomej renomie.
Ważnym elementem profilaktyki HIV jest edukacja na temat niebezpieczeństw związanych z kontaktami seksualnymi, narkomanią i potencjalnie niebezpiecznymi zachowaniami.
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.