Trwa ładowanie...

CEA (antygen rakowo-płodowy) - charakterystyka, wskazania, przebieg, normy, interpretacja

Avatar placeholder
07.10.2021 16:13
CEA to badanie, którego celem jest ocena efektów stosowanego leczenia choroby nowotworowej
CEA to badanie, którego celem jest ocena efektów stosowanego leczenia choroby nowotworowej (123rf.com)

CEA to inaczej antygen karcinoembrionalny lub rakowo-płodowy. CEA jest markerem nowotworowym, który jest oznaczany w celu oceny skuteczności zabiegu wycięcia zmian nowotworowych. Substancje znajdujące się we krwi przekazują wiele informacji na temat stanu zdrowia badanego. U zdrowiej osoby carcinoembrionic antigen–CEA nie powinien przekraczać 4,0 pg/ml.

spis treści

1. Co to jest CEA?

CEA to znacznik nowotworowy, czyli związek, który znajduje się we krwi osób chorujących na nowotwory. Należy on do antygenów glikoproteinowych i zawiera liczne domeny tkankowe. Antygen CEA można znaleźć w nabłonkach układu pokarmowego, moczowo-płciowego oraz oddechowego.

CEA nie jest wykorzystywany jako forma testu przesiewowego w kierunku nowotworu złośliwego, ponieważ jest mało specyficzny. CEA nie pozwoli również na wykrycie raka we wczesnych stadiach rozwoju, ponieważ jego wzrost jest zauważalny, dopiero gdy choroba jest już zaawansowana. U zdrowiej osoby związek ten nie powinien przekroczyć poziomu 4,0 pg/ml.

Zobacz film: "Najważniejsze informacje dla pacjenta z chorobą nowotworową"

Lekarze wykorzystują zazwyczaj antygen CEA do oceny skuteczności wykonanego zabiegu operacyjnego usunięcia zmian nowotworowych oraz stwierdzenia ewentualnych przerzutów lub wznowy choroby.

2. Badanie CEA

Badanie CEA jest jednym z elementów rozpoznawania raka. W większości przypadków badanie antygenu CEA wykonuje się, gdy u pacjenta wykrywa się chorobę nowotworową, co ma stanowić punkt wyjścia dla dalszej kontroli leczenia. Wykonywanie kolejnych badań CEA ma na celu monitorowanie procesu leczenia. Wówczas spadek CEA oznacza, że leczenie przynosi efekty. Podwyższony poziom markera CEA w surowicy krwi, może sugerować rozwój procesu nowotworowego, przerzuty lub wznowę choroby.

Jak pokazują badania Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, antygen karcinoembrionalny CEA jest najczęściej badanym znacznikiem nowotworowym spośród markerów, które charakteryzują stadium rozwoju guza.

Antygen CEA w przewodzie pokarmowym umiejscowiony jest w glikokaliksie komórek nabłonkowych, skąd uwalniany jest do jego światła. W praktyce klinicznej badanie CEA ma głównie zastosowanie w wykrywaniu wznowy raków odbytu i jelita grubego po leczeniu chirurgicznym.

W przypadku pacjentów u pacjentów z nieprawidłowym obrazem USG wątroby, wzrost stężenia antygenu rakowo-płodowego CEA we krwi może sugerować przerzuty raka jelita grubego do tego narządu.

Marker CEA oznaczany jest również w celu wykrycia najczęściej występujących rodzajów raka, głównie do zdiagnozowania raka piersi. Poziom tego antygenu mierzony jest również w celu sprawdzenia, czy zastosowane leczenie wywiera odpowiedni skutek na chorego z rakiem. Wykorzystywane jest to głównie podczas chemioterapii. Badanie wykonywane jest przed i po operacji usunięcie komórek nowotworowych.

Dzięki niemu możliwe jest sprawdzenie, czy nie nastąpił nawrót raka lub też oszacowanie, jakie jest prawdopodobieństwo u chorego na ponowne pojawienie się zmian nowotworowych. To badanie może być badaniem profilaktycznym raka piersi. Stężenie CEA nieco wzrasta także w stanach zapalnych wątroby i jelit.

10 czynników, które podnoszą ryzyko zachorowania na nowotwór
10 czynników, które podnoszą ryzyko zachorowania na nowotwór [10 zdjęć]

Czy wiesz, że złe nawyki żywieniowe oraz brak aktywności fizycznej mogą przyczynić się do wystąpienia

zobacz galerię

3. Jak przebiega badanie CEA?

CEA to badanie krwi pacjenta. Można je wykonać praktycznie w każdym laboratorium. Materiałem biologicznym przy oznaczaniu markerów, w tym markera CEA, jest surowica krwi. Do oznaczenia CEA pobiera się niewielką ilość krwi do próżniowej probówki. Następnie izoluje się surowicę i dokonuje się oznaczenia.

Materiał do badania CEA pobiera się zazwyczaj z żyły łokciowej, a pobraną próbkę od razu wysyła się do analizy. Nie ma konieczności, aby pacjent szczególnie się przygotowywał do badania CEA. Pacjent nie musi być również na czczo, warto jednak nie jeść bezpośrednio przed badaniem.

4. Powikłania po badaniu CEA

Powikłania po badaniu są rzadkim zjawiskiem. Zdarza się jednak, że pacjenci uskarżają się na obrzęk, który pojawia sie bezpośrednio po pobraniu krwi. Wśród innych powikłań wymienić należy siniak w miejscu wkłucia. Siniak i obrzęk można łatwo zniwelować za pomocą ciepłych okładów.

W przypadku pacjentów z zaburzeniem krzepnięcia krwi, a także osób przyjmujących kwas acetylosalicylowy bądź inne leki działające przeciwzakrzepowo, po pobraniu krwi może pojawić się zwiększone krwawienie. Przed pobraniem krwi należy poinformować lekarza o wszystkich ewentualnych problemach zdrowotnych, takich jak problemy z krzepnięciem krwi. Należy powiedzieć także o przyjmowanych środkach farmaceutycznych czy paleniu papierosów.

5. Norma stężenia CEA we krwi

CEA u zdrowego człowieka nie powinno być wykrywane. Norma stężenia CEA we krwi nie powinna przekraczać wartości 4,0 pg/ml. Wartości referencyjne są nieco niższe w przypadku osób niepalących, wynoszą bez mała 3,0 ng/ml. W przypadku osób palących 5,0 ng/ml.

Na wynik badania CEA może wpłynąć stosowana w danym laboratorium metoda oznaczania, a więc wyniki zawsze należy pokazać lekarzowi, który dokona prawidłowej interpretacji.

6. CEA jako cecha charakterystyczna choroby nowotworowej

CEA znacznie powyżej dopuszczalnej normy, a więc do 20 ng/ml jest cechą charakterystyczną takich chorób nowotworowych, jak:

  • nowotwór jelita grubego i odbytu;
  • nowotwory przewodu pokarmowego;
  • guzy żołądka, trzustki, dróg żółciowych;
  • rak płuc, oskrzeli i gruczołu piersiowego.

Jeżeli CEA wzrośnie do poziomu 10 ng/ml wskazuje to na inne choroby, takie jak np.:

  • choroby układu pokarmowego,
  • zapalenie wątroby;
  • marskość wątroby;
  • zapalenie trzustki;
  • żółtaczka mechaniczna;
  • zapalenie jelit;
  • zwyrodnienie gruczołów piersiowych;
  • przewlekle choroby płuc;
  • dysplazja sutka;
  • zmiany zapalne i włóknisto-torbielowate piersi.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Wysoki poziom antygenu rakowo-płodowego we krwi, powyżej 40 mg/ml, może wskazywać na występowanie:

  • nowotworu piersi;
  • nowotworu jelita grubego;
  • nowotworu odbytu;
  • nowotworu oskrzeli;
  • nowotworu trzustki;
  • nowotworu wątroby;
  • nowotworu tarczycy.

Najwyższą wartość diagnostyczną CEA wykazuje w przypadku nowotworów okrężnicy i odbytnicy. Wzrastający poziom markera CEA w surowicy krwi może wiązać się z rozwojem procesu nowotworowego i jest pierwszym sygnałem wznowy u około 50% pacjentów, którym wcześniej usunięto guz chirurgicznie. Należy zaznaczyć, że wzrost stężenia CEA towarzyszy zazwyczaj guzom zaawansowanym, natomiast rzadko kiedy związany jest z obecnością małych zmian pierwotnych lub wczesnych przerzutów.

Niewielkie zmiany nowotworowe, a także początkowe stadium raka sprawiają, że stężenie CEA może być podwyższone w niewielkim stopniu. U niektórych pacjentów wskaźnik bywa prawidłowy.

W przypadku pacjenta, u którego zostały wycięte w przeszłości komórki nowotworowe, zwiększenie poziomu CEA może świadczyć o nawrocie choroby. Wyższe stężenie tego antygenu (wzrost umiarkowany 5-40 mg/ml) może świadczyć również o:

  • zapaleniu trzustki,
  • ciąży
  • marskość wątroby;
  • chorobie Leśniewskiego-Crohna;
  • przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc;
  • chorobie wrzodowej;
  • zablokowaniu dróg żółciowych;
  • wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego

Zdarza się również, że podwyższony poziom CEA może być konsekwencją niewydolności nerek.

7. Marker CEA i jego rola w diagnozowaniu chorób nowotworowych

Markery nowotworowe są wysokocząsteczkowymi substancjami, mającymi charakter: antygenów związanych z powierzchnią komórki, białek komórkowych, enzymów, lipidów lub hormonów. Oznaczenia markerów nowotworowych wykonuje się na komórkach pierwotnej masy guza, komórkach pochodzących z przerzutu oraz w płynach ustrojowych (surowica krwi, wysięki) lub w moczu. Większość markerów nowotworowych nie posiada pełnej swoistości w stosunku do guzów o konkretnym umiejscowieniu. Stąd też analiza markerów nie powinna być traktowana jako badanie podstawowe, lecz ma służyć jedynie jako uzupełnienie rutynowych technik diagnozowania nowotworów oraz w monitorowaniu pacjentów poddanych leczeniu raka.

Markery nowotworowe odgrywają najistotniejszą rolę w terapii nowotworów. Po usunięciu guza pacjent, przed każdą wizytą kontrolną u onkologa, robi badania poziomu markerów. Jeśli jest on podwyższony, wiadomo wówczas, że proces nowotworowy nadal się toczy i mogą pojawić się przerzuty. Gdy stężenie markerów utrzymuje się w normie lub spada, rozwój choroby został zatrzymany. Oznaczanie markerów pomaga też kontrolować skuteczność stosowanej terapii.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze