Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Aneta Zwierzchowska

Rak płuc - przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Rak płuc jest jednym z nowotworów charakteryzujących się najwyższą śmiertelnością
Rak płuc jest jednym z nowotworów charakteryzujących się najwyższą śmiertelnością (123rf.com)

Rak płuc to popularny nowotwór złośliwy. W Polsce stanowi najczęstszą przyczynę śmierci wśród mężczyzn borykających się z chorobami nowotworowymi. Przed tym niebezpiecznym nowotworem ostrzegają nas nie tylko lekarze. Praktycznie na każdym opakowaniu papierosów zauważyć możemy ostrzegawcze ilustracje przedstawiające makabryczne skutki palenia tytoniu.

spis treści
Zobacz film: "Czy jesteś narażony na raka płuc?"

1. Przyczyny raka płuc

Nowotwór płuc to choroba wieku dojrzałego, związana z wieloletnim narażeniem na sprzyjające warunki. Średni wiek zachorowania na raka płuc wynosi około 60 lat.

Szacuje się, że około 80-90 proc. przypadków zachorowania na raka płuc jest spowodowanych paleniem tytoniu. Rakotwórcze jest zarówno palenie czynne, jak i bierne wdychanie substancji zawartych w dymie papierosowym.

Również mieszkanie z palącym partnerem podwyższa ryzyko wystąpienia raka płuc u kobiet o około 30 proc. Palenie cygar lub palenie fajek przyczynia się do dwu lub czterokrotnego zwiększenia ryzyka zachorowania na raka. Zarówno czynne, jak i bierne palenie papierosów stanowi dla nas ogromne niebezpieczeństwo.

By zapobiec pojawieniu się raka płuc, należy rzucić palenie. Po piętnastu latach niepalenia ryzyko, że dojdzie do rozwoju raka płuc u byłych palaczy tytoniu zrównuje się z zachorowalnością u osób, które nigdy nie paliły.

Palenie papierosów jest uważane za główną przyczynę raka płuc
Palenie papierosów jest uważane za główną przyczynę raka płuc (Shutterstock)

Wśród przyczyn zachorowania na raka płuc znajdują się czynniki zawodowe - m.in. narażenie na oddziaływanie szkodliwych substancji i związków chemicznych powstających przy produkcji koksu, czy gazyfikacji węgla.

Na rozwój raka płuc mogą mieć wpływ również substancje zawierające ołów, beryl, chrom, nikiel, azbest, benzydynę, eter, smołę pogazową czy węglowodory aromatyczne.

Wpływ mają także czynniki środowiskowe (spaliny samochodowe, smog, zanieczyszczenia powietrza) i inne substancje toksyczne wdychane do płuc.

O ile powyższe czynniki nie mają istotnego znaczenia w ogólnym obrazie zachorowań na raka płuc w populacji, to jednak narażenie na nie będzie istotnie zwiększać jednostkowe ryzyko zachorowania na raka płuc. Pewne znaczenie mają też predyspozycje genetyczne.

Rak płuc rozwija się poprzez niekontrolowany podział komórki macierzystej o zdolności do wielokierunkowego różnicowania. Komórka ta pochodzi z nabłonka oskrzeli, tworzącego wyściółkę tych narządów.

Pod wpływem działania substancji rakotwórczych komórki ulegają mutacji i zaczynają rozwijać się w nowotwór, tworząc pierwotny guz w płucu.

2. Objawy raka płuc

Rak płuc jest jednym z nowotworów charakteryzujących się najwyższą śmiertelnością. W raku płuc rokowania nie są zazwyczaj obiecujące. Spowodowane jest to w dużej mierze początkowym brakiem objawów raka płuc.

Gdy już dochodzi do wystąpienia wyraźnych, niepokojących zewnętrznych objawów, rak płuca jest już zwykle na tyle rozwinięty, że nie ma szansy na jego skuteczne wyleczenie.

Objawy raka płuc dzieli się na trzy grupy. Po pierwsze, wyróżnia się objawy raka płuc związane z samym wzrostem guza. Po drugie, w zaawansowanej fazie rozwoju rak płuca daje objawy związane ze swoimi przerzutami w innych tkankach i narządach.

Ostatnią grupą są tzw. objawy paranowotworowe, a związane z wydzielaniem przez komórki nowotworowe pewnych substancji, zaburzających ogólną równowagę organizmu.

Palenie papierosów vs. nasza wiedza
Palenie papierosów vs. nasza wiedza

Palenie papierosów, szczególnie to nałogowe, w bardzo negatywny sposób działa na zdrowie osoby palącej

zobacz galerię

2.1. Płytki, świszczący oddech

Płytki, świszczący oddech jest jednym z wielu symptomów raka płuc. Początkowo, objaw ten może nie zostać przez pacjenta dostrzeżony. Jeśli należysz do grupy ryzyka, nie czekaj. Koniecznie udaj się na wizytę do specjalisty.

Płytki, świszczący oddech pojawiający się jako skutek aktywności fizycznej, wywołujący u ciebie problemy z oddychaniem należy natychmiast skonsultować z lekarzem. Zbadaj się i wyklucz tę możliwość, bo może ocalić ci to życie.

2.2. Spadek wagi

Spadek wagi to kolejny symptom, który może sygnalizować chorobę nowotworową płuc. Jeśli dostrzeżesz, że twoja waga maleje, mimo, że nie uprawiasz sportu, ani nie jesteś na żadnej restrykcyjnej diecie, koniecznie porozmawiaj z lekarzem. Malejący obwód w pasie może bowiem zwiastować raka płuc.

Prócz spadku wagi, mogą pojawić się również inne problemy takie jak obniżony aptetyt. W takich okolicznościach zasadne staje się podejrzenie, że to nowotwór spowodował przyspieszenie metabolizmu. Osoba zmagająca się z chorobą nowotworową często nie dostrzega żadnych zmian w swoim organizmie. Mimo to, ciało podejmuje heroiczną walkę z nowotworem. W niektórych przypadkach nierówną i bezskuteczną.

2.3. Wahania nastroju

Wahania nastroju to częsty problem pacjentów onkologicznych. Osoby chorujące na raka płuc mogą odczuwać irytację, zmęczenie, obojętność, złość. W wielu przypadkach to depresja tworzy codzienną rutynę chorych na raka. Symptom bywa szybko dostrzegany przez osoby spokojne, o naturze introwertycznej. Niestety, z uwagi na brak specyfiki, objaw ten jest często lekceważony.

Mimo, że huśtawki nastroju często pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium raka płuc, wielu pacjentów uskarża się na nie już na początku choroby. Dlatego gdy tylko uznasz, że coś jest nie w porządku, nie czekaj. Szybka diagnoza to szansa na całkowite wyleczenie.

2.4. Ból dłoni i palców

Ból dłoni i palców to jeden ze wczesnych i najczęściej ignorowanych objawów. Niektórzy pacjenci nie mają pojęcia o tym, że to właśnie ból dłoni i palców jest jednym z pierwszych symptomów niebezpiecznej choroby. Symptom pojawia się nie tylko u osób z nowotworem płuc, ale również tych, którzy borykają się z nowotworem żołądka (dotyczy aż 35 proc. przypadków).

Powodem do niepokoju powinna być skóra na dłoniach ulegająca zgrubieniu i pofałdowaniu. Objaw ten świadczy o tym, że choroba nowotworowa zaburza normalną gospodarkę organizmu, a komórki skóry dłoni ulegają nadmiernej proliferacji.

2.5. Ból ramion

Ból ramion to kolejny z symptomów raka płuc. Większość pacjentów myli go niestety z przemęczeniem lub przeciążeniem. Dolegliwości bólowe w okolicach ramion nie zwiastują nic dobrego. Zazwyczaj sygnalizują, że doszło do rozrostu guza. Guz, który się powiększył może uciskać wierzchołek płuc oraz nerwy w okolicach pachy.

Wśród innych objawów nadmienić należy również uczucie mrowienia, ból w okolicach wewnętrznej strony ramienia i dłoni. Ponadto, pacjent może odczuwać ból i wrażliwość klatki piersiowej oraz okolicy pachy. Prócz bólu ramion pacjenci mogą dostrzec u siebie inne objawy takie jak widoczne powiększenie się węzłów chłonnych, obrzęk twarzy.

2.6. Częste infekcje

Kiedy cierpimy na nawracające zakażenia dolnych dróg oddechowych, przebiegające z zaburzeniem upowietrzenienia części płuca, warto poddać się dokładniejszej diagnostyce. Może być to spowodowane naciekiem zamykającym światło oskrzela.

Płatowe zapalenie płuca aktualnie nie występuje dość często, więc jeśli jesteśmy długoletnim palaczem tytoniu, zawsze powinniśmy zbadać się pod kątem nowotworu.

Jeśli cierpimy na częste infekcje, przeziębienia, które trwają ponad 2 tygodnie, również nie powinniśmy tego bagatelizować. W przypadku, gdy mamy znacznie powiększone węzły chłonne, także warto to sprawdzić.

Chroniczne infekcje w przypadku niewykrytego raka płuc oznaczają, że układ odpornościowy jest wyczerpany walką z nowotworem i stopniowo zaprzestaje obrony przed innymi patogenami.

Warto zaznaczyć, że osłabiona odporność cechuje wszelkie formy nowotworów, zaś choroby dróg oddechowych są charakterystyczne szczególnie dla raka płuc.

2.7. Długotrwały kaszel i krwawa flegma

Długotrwały kaszel powodujący chrypę może świadczyć o chorobie płuc. Niestety wiele osób identyfikuje go jako symptom alergii lub przeziębienia i bagatelizuje problem.

Kaszel związany z rakiem płuc bywa zarówno suchy, jak i mokry. Alarmujący jest długo utrzymujący się kaszel (powyżej 8 tygodni) bez wyraźnej przyczyny. Zwykle występuje on w ciągu dnia, jednak część osób uskarża się na kaszel w środku nocy – męczący i odbierający energię na wykonywanie codziennych czynności. Wiele osób lekceważy ten objaw, co prowadzi do zbyt późnego wykrycia nowotworu.

Kiedy do długotrwałego kaszlu dochodzi inny objaw, tzn. krwawa flegma, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Symptom nie zwiastuje nic dobrego, dlatego, jeśli widzisz choćby pojedyncze krople krwi, udaj się po pomoc specjalisty.

Jeśli to nie rak, możesz mieć inny poważny problem zdrowotny. W przypadku nowotworu płuc z reguły krwawej wydzielinie towarzyszą inne niepokojące symptomy, jak permanentna gorączka lub ból w klatce piersiowej. Jeśli ilość krwi się zwiększa, natychmiast szukaj pomocy.

2.8. Guz nowotworowy w płucach

Najczęstszym objawem pierwotnego guza nowotworowego w płucach jest kaszel, który nie ma zdiagnozowanej przyczyny. Występuje on u większości chorych na raka płuc.

U palaczy tytoniu, którzy cierpią na kaszel związany z samym paleniem, może on w przypadku wystąpienia nowotworu zmieniać charakter, co powinno być powodem do niepokoju.

Pierwszym objawem raka płuc często bywa nawracające zapalenie płuc. Jeśli zapalenie płuc powtarza się po wcześniejszym wyleczeniu, to zaleca się przeprowadzenie diagnostyki pod kątem nowotworu płuc, szczególnie u osób znajdujących się w grupach ryzyka.

2.9. Ból w klatce piersiowej i nudności

Ból w klatce piersiowej jest jednym ze sztandarowych objawów nowotworu płuc. Jeżeli odczuwasz ból głęboko w piersi np. podczas podnoszenia przedmiotów, powinieneś zastanowić się nad wizytą u lekarza. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się również wtedy, gdy kaszlesz lub się śmiejesz.

Guz może powodować duszności na skutek zwężenia kanału oskrzeli. Chorzy mogą odczuwać ból w klatce piersiowej (jeśli nowotwór nacieka opłucną). W trakcie rozrostu guza dochodzi do ucisku na okoliczne tkanki i zakończenia nerwowe.

Guz umiejscowiony w szczycie płuca objawiać się bólem barku. Zdarza się także kaszlenie i plucie krwią, które zawsze jest niepokojącym objawem i powinno być skonsultowane z lekarzem.

Dość specyficzne objawy dają przerzuty raka płuc w obrębie klatki piersiowej. Jeśli dojdzie do przerzutów do serca i osierdzia, to może występować zaburzenie rytmu pracy serca.

Jeśli dojdzie do przerzutów do opłucnej lub ściany klatki piersiowej, to miejsca te staną się bolesne. Przerzuty raka płuc do węzłów śródpiersiowych mogą powodować porażenie nerwu krtaniowego, co powoduje powstawanie chrypki.

Jeśli przerzuty raka płuc mają charakter zaawansowany w obrębie klatki piersiowej, to mogą powodować tzw. zespół żyły głównej górnej (SVCS, ang. superior vena cava syndrome).

Jest to stan nagły, w którym dochodzi do zablokowania przepływu krwi w żyle głównej górnej, czyli w naczyniu, którym krew powraca do serca z górnej części ciała, głównie z głowy.

Dochodzi do obrzęku i zaczerwienienia szyi i twarzy, żyły w tym rejonie ulegają widocznemu poszerzeniu.

Chory kaszle, odczuwa silną duszność, nudności, zaburzenia postrzegania i świadomości, w końcu popada w śpiączkę.

W wypadku wystąpienia tego zespołu jako powikłania nowotworu płuca wykonuje się chemioterapię lub radioterapię w celu zmniejszenia masy guza i uwolnienia żyły.

Jeśli stan chorego na raka jest bardzo ciężki, zagrażający życiu, można spróbować ominąć miejsce uciskane w obrębie żyły lub wprowadzić do niej stent, który rozszerza światło żyły, co umożliwi przeżycie do chwili ewentualnego doprowadzenia do remisji guza.

2.10. Ginekomastia

Ginekomastia to kolejny z objawów raka płuc. Schorzenie to oznacza przerost piersi u mężczyzn. Jeśli pacjent zauważy u siebie powiększenie piersi, powinien skonsultować się jak najszybciej z lekarzem. Symptom ten oznacza, że nowotwór sieje spustoszenie w układzie hormonalnym, powodując jego nieprawidłowe działanie i wydzielanie się hormonów w ilości nieadekwatnej do płci, w tym przypadku estrogenów.

2.11. Ból głowy i kości

Bardziej nieswoiste objawy raka płuc powodować będą przerzuty odległe, tzn. do oddalonych narządów i tkanek. W przebiegu raka płuc najczęściej zajmowane są mózg, wątroba i kości.

Zajęcie mózgu dawać będzie szereg objawów neurologicznych, których obraz uzależniony jest od skali i dokładnej lokalizacji przerzutów, najczęstsze to ból głowy, napady drgawek, padaczka, zaburzenia osobowości. Przerzuty do wątroby powodować będą ból brzucha, nudności, osłabienie apetytu, chudnięcie oraz żółtaczkę.

Przerzuty do kości mogą wywoływać przewlekłe bóle kości oraz tzw. złamania patologiczne, czyli złamania kości, do których dochodzi w sytuacjach, w których zdrowa, silna kość pęknąć nie powinna.

Nowotwór płuc najczęściej daje przerzuty do kości, jeśli więc odczuwasz bolesność pleców lub bioder, równocześnie z bólem w klatce piersiowej, koniecznie zgłoś się na badania.

2.12. Objawy paranowotworowe

Najszerszy jest zbiór możliwych objawów paranowotworowych, związanych z wydzielaniem przez komórki nowotworowe substancji, które zaburzają funkcjonowanie innych tkanek, organów czy całego systemu endokrynologicznego w organizmie.

Do najczęstszych objawów raka płuc związanych z zaburzeniem gospodarki hormonalnej należą hiperkalcemia czy zespół Cushinga.

Może dochodzić do zaburzenia prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni, w postaci neuropatii obwodowych, encefalopatii, zapalenia wielomięśniowego, zespołu miastenicznego Lamberta-Eatona i innych.

Zaburzeniu ulegać może również prawidłowe funkcjonowanie skóry, co objawiać się będzie rogowaceniem brunatnym, zapaleniami skóry czy charakterystycznym toczniem rumieniowatym układowym.

Spośród wszystkich objawów paranowotworowych, chyba najbardziej charakterystycznym w przebiegu raka płuc są tzw. palce pałeczkowate.

Dochodzi do pogrubienia paliczków dystalnych (czyli ostatnich kości palców) oraz przemieszczenia i zniekształcenia paznokci, które robią się owalne i wypukłe (jak szklana osłona zegarka na rękę – stąd mówi się o paznokciach zegarkowych).

Objaw ten związany jest z gorszym funkcjonowaniem układu oddechowego, skutkującym przewlekłym niedotlenieniem końcówek palców.

3. Diagnostyka raka płuc

Rozpoznanie pierwotnego raka płuc jest bardzo trudne. Większość objawów raka płuc jest dość nieswoista i wymaga różnicowania z wieloma innymi możliwymi schorzeniami. Często potrzebna jest dłuższa obserwacja szpitalna oraz przeprowadzenie całej serii badań.

Dobra diagnostyka raka płuc jest niezwykle istotna, ponieważ jedynie wczesna diagnoza raka płuc i wczesne podjęcie właściwego leczenia dają lepsze rokowania w raku płuc. Niestety, w większości przypadków rak płuc jest wykrywany w zaawansowanym stopniu rozwoju, co redukuje szanse przeżycia.

Mało znane przyczyny raka płuc
Mało znane przyczyny raka płuc [6 zdjęć]

Rak płuc to jeden z nowotworów, które źle rokują. Rozwija się powoli i długo nie daje objawów. Do najczęstszych

zobacz galerię

Pierwotny rak płuc wymaga diagnostyki różnicowej głównie z gruźlicą, guzami łagodnymi oraz ogniskami nowotworowymi wtórnymi, tj. przerzutami pochodzącymi od nowotworów złośliwych z innych narządów.

Kluczowe jest nie tylko ustalenie rodzaju nowotworu, ale również jego stopnia zaawansowania oraz faktu wystąpienia ewentualnych przerzutów, zarówno lokalnych, w obrębie klatki piersiowej, jak i odległych.

Pozwala to w racjonalny sposób dobierać najodpowiedniejszą terapię do indywidualnej sytuacji każdego chorego.

Pierwszym badaniem wykonywanym rutynowo w przypadku podejrzenia raka płuc jest badanie RTG klatki piersiowej. Pozwala ono wstępnie zobrazować położenie i zasięg występowania guza nowotworowego w płucach. Co ważne, nawet prawidłowy obraz płuc w badaniu RTG nie wyklucza rozwijania się raka we wczesnym stadium.

Bardziej dokładnym narzędziem diagnostycznym w wykrywaniu, ocenie stopnia zaawansowania oraz faktu i lokalizacji wystąpienia ewentualnych przerzutów jest tomografia komputerowa.

Wynik tomografii również nie jest jednak do końca pewny. Trudno jest bowiem zdiagnozować niewielkie naciekanie w obrębie klatki piersiowej, podobnie ocena wystąpienia przerzutów do węzłów chłonnych dokonywana jest na podstawie kryterium ich wielkości, co jest dość zwodnicze.

Węzły mogą być zarówno stosunkowo małe w obecności przerzutów, jak i powiększone na skutek innej przyczyny niż przerzuty nowotworu.

Najlepsze wyniki daje diagnostyka przy użyciu technologii PET – pozytonowej tomografii emisyjnej. Pacjent otrzymuje dożylnie pewną dawkę płynu fizjologicznego, najczęściej glukozy, zawierającą napromieniowane cząsteczki o krótkim okresie rozpadu – radioznaczniki PET.

Obrazowanie metabolizmu glukozy umożliwia z dużą dokładnością ocenę miejsc objętych obecnością komórek rakowych. Pozwala to jednoznacznie stwierdzić, czy i w jakim zakresie występują u pacjenta przerzuty, co stanowi klucz do zaproponowania odpowiedniej terapii.

Ponadto, dokładna znajomość lokalizacji komórek nowotworowych jest nieocenioną pomocą przy radioterapii, która może być skierowana precyzyjnie w komórki rakowe.

Rezonans magnetyczny nie jest standardowo wykorzystywany w diagnostyce raka płuc, jako że jego dokładność w badaniu tego nowotworu nie jest wyższa od tomografii komputerowej.

Leczenie raka płuc należy rozpocząć od wykonania diagnostyki histologicznej, gdyż to dokładne rozpoznanie typu nowotworu decyduje o dalszym sposobie leczenia.

Najprostszą metodą pobrania komórek z płuc, jednocześnie skuteczną w wykrywaniu niektórych typów nowotworów, jest pobranie plwociny. W ten sposób możliwe jest zdiagnozowanie przede wszystkim guzów zlokalizowanych w okolicy oskrzeli.

W przypadku zlokalizowania guza w obwodowej części płuc właściwsza jest biopsja przezskórna, gdzie lekarz wbija się cienką igłą w celu pobrania komórek nowotworu bezpośrednio z płuc.

Innym sposobem uzyskania wycinków guza płuc jest przeprowadzenie bronchoskopii. Jest to badanie dróg oddechowych przy użyciu endoskopu – aparatu wyposażonego w bardzo małą kamerę wideo oraz dodatkowe elementy, pozwalające na pobranie wycinków tkanek z dróg oddechowych.

Taka biopsja wykonywana jest, gdy guz lokalizuje się wewnątrzoskrzelowo, zbyt daleko od ściany klatki piersiowej, by można było nakłuć go od zewnątrz.

Objawy raka płuc, które zwykle bagatelizujemy
Objawy raka płuc, które zwykle bagatelizujemy [7 zdjęć]

Co roku ok. 21 tys. Polaków zapada na raka płuc. Najczęściej choroba dotyka nałogowych (a także biernych)

zobacz galerię

Najczęstszym rodzajem nowotworu złośliwego płuc jest rak płaskonabłonkowy (ang. squamous cell carcinoma), odpowiedzialny za 40 proc. wszystkich przypadków nowotworów pierwotnych płuc. Jego występowanie jest bardzo silnie skorelowane z narażeniem na wdychanie dymu tytoniowego. Lokalizuje się w nabłonku oskrzeli.

W pierwszej kolejności dochodzi do dysplazji komórek wyściełających oskrzela, a następnie rozwoju raka śródnabłonkowego. Nowotwór rozwija się wolno.

Ponieważ jest zlokalizowany w oskrzelach, może powodować duszności, zamykając ich światło. Ponadto jego komórki złuszczają się, przez co mogą być obecne w plwocinie i wykryte jej cytologicznym badaniem.

Drugą najczęstszą postacią raka płuc jest gruczolakorak (ang. adenocarcinoma), który stanowi 30 proc. wszystkich nowotworów pierwotnych płuc. Rak ten jest nisko skorelowany z narażeniem na palenie dymu tytoniowego i stosunkowo często występuje u kobiet. Stanowi on większy odsetek wszystkich zachorowań w tych krajach, gdzie palenie tytoniu jest mało popularne. Sam gruczolakorak przyjmuje kilka postaci, które mogą drastycznie różnić się swoim przebiegiem klinicznym.

Rak wielkokomórkowy (ang. large cell carcinoma) jest najrzadszym typem raka płuc, stanowi około 10 proc. wszystkich przypadków. Zlokalizowany może być w każdej części płuc, ale najczęściej występuje w oskrzelach średnich i dużych.

Najbardziej zjadliwą formą raka płuc jest rak drobnokomórkowy (ang. small cell lung carcinoma). Charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem I stosunkowo szybkim wytwarzaniem przerzutów do odległych narządów.

Najczęściej przerzutami raka płuc zajęte są wątroba, kości oraz mózg.

U większości chorych stwierdza się w momencie rozpoznania odległe przerzuty, co praktycznie wyłącza szansę wyzdrowienia i leczenie ma charakter przedłużania życia.

Podobnie, jak w przypadku raka płaskonabłonkowego, jest to postać silnie skorelowana z paleniem, czy narażeniem na wdychanie dymu tytoniowego.

4. Leczenie raka płuc

Sposób leczenia raka płuc zależy przede wszystkim od rodzaju nowotworu, jego stopnia zaawansowania oraz ogólnego stanu zdrowia chorego.

Leczenie raka drobnokomórkowego przebiega całkowicie odmiennie od terapii pozostałych typów raka płuc (wielkokomórkowego, płaskonabłonkowego i gruczolakoraka), które w skrócie nazywamy zbiorczo rakiem niedrobnokomórkowym.

Leczenie niedrobnokomórkowego raka płuc we wczesnych jego stadiach rozwoju sprowadza się do zabiegu chirurgicznego. Dokonuje się wycięcia płata płuc lub całego płuca, w zależności od umiejscowienia i stopnia proliferacji guza.

Wycina się również okoliczne węzły chłonne lub wykonuje ich biopsję, w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia przerzutów do innych tkanek. Leczenie operacyjne tego typu raka płuc daje najwyższe szanse przeżycia.

Nawrót raka płuc występuje u mniej więcej połowy chorych, a śmiertelność okołooperacyjna waha się w granicach kilku procent poddanych zabiegowi.

Niestety, niewielu chorych kwalifikuje się do niego w chwili rozpoznania raka płuc, ze względu na zwykle późny moment diagnozy i duże jego rozprzestrzenienie.

Jeśli stopień zaawansowania choroby nowotworowej jest niski, to pacjent wciąż może nie kwalifikować się do zabiegu usunięcia płata płuc, jeśli jego ogólny stan zdrowia jest zły, w szczególności jeśli schorowane są układ sercowo-naczyniowy i oddechowy.

W tych przypadkach chory ma bowiem nieduże szanse na przetrwanie obciążenia dla organizmu, jakim jest duża operacja i znieczulenie ogólne.

Po wykonaniu zabiegu chirurgicznego stosuje się nieraz skojarzoną radioterapię bądź chemioterapię. Pozwala to zmniejszyć szansę na wystąpienie odległych przerzutów po zabiegu, co przekłada się na wydłużenie średniego czasu przeżycia pacjentów.

Metody leczenia raka
Metody leczenia raka

Ocenia się, że 20% zachorowań na nowotwory stanowi rak piersi. Choroba ta najczęściej prowadzi do poważnych

zobacz galerię

U chorych, którzy ze względu na stopień zaawansowania choroby nie kwalifikują się do zabiegu chirurgicznego, stosuje się standardowo radioterapię.

Skojarzenie radioterapii z chemioterapią wydłuża czas przeżycia, ale powoduje większą toksyczność w początkowym okresie leczenia raka, przez co nie jest zalecane u pacjentów w złym ogólnym stanie zdrowia.

Niestety terapia raka płuc u pacjentów niekwalifikujących się do zabiegu operacyjnego ma charakter paliatywny, wydłużający życie i jego jakość.

Odsetek pacjentów cierpiących na niedrobnokomórkowego raka płuc, którzy nie kwalifikują się do operacji, a którzy przeżyli 5 lat od chwili rozpoczęcia leczenia raka, wynosi zaledwie ok. 3 proc.

Dla porównania, odsetek pięcioletnich przeżyć u pacjentów poddanych zabiegowi operacyjnemu wynosi nawet 35 proc.

Nieco inaczej wygląda leczenie raka drobnokomórkowego płuc. Jest on formą raka bardziej agresywną, ale jednocześnie stosunkowo dobrze reagującą na chemioterapię.

Z tego powodu nie stosuje się operacyjnego leczenia raka, a jedynie chemioterapię. Pod wpływem leków uzyskuje się znaczący odsetek remisji choroby, a u części chorych nawet całkowite zniknięcie zmian nowotworowych – całkowitą remisję.

Jeśli rak płuc występuje w formie ograniczonej, czyli nie dał jeszcze widocznych przerzutów do innych tkanek, w celu zwiększenia skuteczności leczenia raka stosuje się ponadto radioterapię, napromieniowując miejsce wystąpienia pierwotnego guza oraz okolicznych węzłów chłonnych.

Jeśli postęp leczenia raka jest bardzo dobry i dojdzie do całkowitego zaniku pierwotnego guza, można dodatkowo zastosować radioterapię mózgu, która istotnie zmniejsza szansę na wystąpienie przerzutu do centralnego układu nerwowego.

5. Przerzuty raka płuc

Komórki nowotworowe, niezależnie od jej typu histologicznego, mają ogromną zdolność do nieograniczonych podziałów bez kontroli organizmu. Odbywa się to szybciej i bardziej ekspansywnie, niż ma to miejsce w przypadku niezmienionych chorobowo komórek.

Zanim choroba da pierwsze objawy, dochodzi często do wędrowania pojedynczych komórek do zupełnie odległych części organizmu. W taki sposób dochodzi do przerzutów nowotworowych.

Rozrastający się guz nowotworowy stopniowo upośledza funkcje tkanek, aż do pełnego wyniszczenia organizmu. Komórki nowotworowe zaczynają dzielić się zupełnie poza mechanizmami kontrolującymi podziały komórkowe w tkankach zdrowych.

Staje się autonomicznym tworem, nastawionym na wzrost, kosztem otaczających go tkanek.

Nowotwór płuc może dawać bardzo odległe przerzuty. Nie jest to reguła, wiele zależy od typu zmian nowotworowych. Przerzuty mogą pojawiać się w mózgu, co często doprowadza do takich objawów jak ból głowy, zaburzenia równowagi, drgawki i zmiany w zachowaniu.

6. Rokowania

Niestety, wystąpienie raka płuc w formie drobnokomórkowej wiąże się z bardzo złym rokowaniem. Jeśli rak drobnokomórkowy zdążył dać przerzuty, to leczenie raka ma charakter wyłącznie paliatywny, bez podjęcia leczenia chorzy przeżywają zwykle kilka tygodni od rozpoznania.

Przy podjętym leczeniu odsetek pięcioletnich przeżyć jest praktycznie zerowy. Jeśli rak płuc występuje w formie ograniczonej do jednego płatu płuca, to odsetek pięcioletnich przeżyć nadal wynosi zaledwie 5 proc., pomimo podjęcia terapii.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Rak piersi
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze