Dreszcze – przyczyny, jakim chorobom towarzyszą, jak sobie radzić?

Dreszcze to mimowolne skurcze mięśni, którym towarzyszy nieprzyjemne uczucie zimna. Mogą mieć rozmaite przyczyny, zwykle odczuwane są przy podwyższonej temperaturze ciała lub gorączce, spowodowanej infekcją bakteryjną lub wirusową. Jakim innym chorobom mogą towarzyszyć dreszcze?

1. Co to są dreszcze?

Dreszcze to skurcze drobnych grup mięśniowych, pojawiające się w okresie szybkich zmian temperatury ciała z powodu działania na organizm czynników zewnętrznych (np. zmarznięcie) lub wewnętrznych (np. gorączka).

Dreszcze objawiają się jako mimowolne drżenie ciała. Nierzadko występują w towarzystwie innych objawów, takich jak ciarki na ciele, gęsia skórka, szczękanie zębami, zimne poty, czy przeszywające, nagłe uczucie zimna.

2. Jakie są najczęstsze przyczyny dreszczy?

Nagły atak zimna, dreszcze może powodować niemal każda infekcja, zarówno wirusowa, jak i bakteryjna, której towarzyszy gorączka.

Zobacz film: "Choroby neurologiczne jako przyczyny depresji"

Dreszcze przy gorączce są zjawiskiem patologicznym. Spowodowane są przenikaniem do krwi substancji „gorączkotwórczych” – toksyn bakteryjnych, samych bakterii, wirusów lub drobniutkich fragmentów tkankowych, np. z powodu „rozpadania” się guza nowotworowego lub pasożytów.

Dreszcze bez gorączki mogą z kolei wynikać z czynników zewnętrznych, np. z powodu długotrwałego przebywania w chłodnym otoczeniu.

Dreszcze i uczucie zimna bez gorączki lub z podwyższoną temperaturą ciała mogą pojawiać się w związku z:

• różnymi infekcjami,
• zaburzeniami odporności,
• odstawieniem narkotyków, alkoholu, zatruciem alkoholowym,
• menopauzą (bardziej charakterystyczne dla niej są uderzenia gorąca, ale dreszcze także się zdarzają),
• reakcją na leki, na przykład antybiotyki i leki na padaczkę,
• nowotworami,
• atakami paniki,
• stresem,
• zmęczeniem, niewyspaniem się,
• reakcją alergiczną np. na użądlenie owada,
• nagłą zmianą temperatury.

Niekiedy przyczyny dreszczy są nieznane.

3. Jakim chorobom towarzyszą dreszcze?

Zimne dreszcze mogą towarzyszyć m.in. następującym chorobom i stanom:

• infekcje o podłożu wirusowym (m.in. przeziębienie, grypa),
• choroby o podłożu bakteryjnym (m.in. ropnie płuc, zapalenie płuc, gruźlica, zakażenia układu moczowego),
• choroby zapalne,
• choroby pasożytnicze (m.in. malaria, toksoplazmoza, borelioza),
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zespół abstynencyjny,
• udar słoneczny,
• odwodnienie organizmu,
• dna moczanowa,
• anemia,
• róża,
• zaburzenia psychiczne,
• niedoczynność tarczycy,
• hipoglikemia,
• choroby układu krążenia,
• ostre zapalenie osierdzia,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• choroby nowotworowe,
• choroba alkoholowa,
• sepsa.

Gorączka i dreszcze, jak i dreszcze bez gorączki mogą być też objawem koronawirusa (COVID-19). Inne możliwe objawy koronawirusa: uczucie gorączki bez temperatury, kaszel, osłabienie, ból gardła, ból mięśni.

4. W jaki sposób organizm reaguje na dreszcze?

Dreszcze mogą wystąpić pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak wychłodzenie organizmu. Wówczas mechanizm dreszczy ma na celu dostarczenie do organizmu odpowiedniej ilości ciepła. Dzięki nim organizm może utrzymać właściwą temperaturę ciała, następuje poprawa jego ocieplenia.

Dreszcze gorączkowe są natomiast reakcją na różnego rodzaju infekcje i sygnalizują nieprawidłowości w organizmie. Dlaczego podczas gorączki jest zimno i pojawiają się dreszcze? Otóż na skutek gorączki i dreszczy temperatura ciała podnosi się. Z kolei podwyższenie temperatury ciała pomaga zmobilizować elementy obronne organizmu i zwalczać infekcję.

5. Kiedy należy zwrócić uwagę na dreszcze i skonsultować się z lekarzem?

Zwykle pojedyncze dreszcze, ciarki na plecach i ciele nie stanowią powodu do niepokoju. Jednak, jeśli towarzyszą im inne niepokojące objawy, konieczny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem.

Symptomy, które pojawiają się przy dreszczach i wymagają konsultacji ze specjalistą, to m.in.:

• sztywność karku, silny ból głowy i dreszcze,
• duszność, trudności w oddychaniu, świszczący oddech,
• zimne poty i ból brzucha, dreszcze, zimno,
• duży dyskomfort podczas oddawania moczu,
• odkrztuszanie krwi lub krwawiącego śluzu,
• zawroty głowy, dezorientacja, halucynacje, nadwrażliwość na światło, utrata koordynacji,
• uczucie rozbicia,
• nieprzyjemny kaszel,
• oznaki odwodnienia,
• bardzo silne dreszcze bez gorączki,
• nadmierna senność, silne zmęczenie,
• drgawki gorączkowe u dorosłych lub dzieci,
• nagła gorączka i dreszcze lub bardzo wysoka gorączka z dreszczami,
• problemy z mówieniem lub chodzeniem,
• silny ból głowy, uczucie zimna, mdłości i dreszcze, wymioty,
• znaczne osłabienie, intensywne dreszcze, ból mięśni bez gorączki,
• nieblaknąca pod wpływem ucisku wysypka wybroczynowa,
• brak poprawy po zastosowaniu leków dostępnych bez recepty.

Niezwłoczny kontakt z lekarzem wskazany jest także, jeśli przyczyną dreszczy bez gorączki jest przyjęcie leków, środków odurzających, czy nadmiernego spożycia alkoholu.

Z lekarzem należy skontaktować się także w przypadku, gdy dreszcze pojawiają się wraz z innymi niepokojącymi objawami (raz zimno raz gorąco, bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, przyspieszenie tętna), które mogą wskazywać na udar słoneczny.

Także osoby z dreszczami i innymi niepokojącymi objawami (m.in. gorączka, uczucie gorączki bez objawów przeziębienia, drgawki z zimna, zimno i gorąco jednocześnie, osłabienie), które niedawno podróżowały do obszarów, gdzie występują choroby zakaźne, powinny swój stan zdrowia jak najszybciej skonsultować z lekarzem.

6. Jak postępować w przypadku pojawienia się dreszczy?

Dreszcze często pojawiają się na początku różnego rodzaju infekcji. W takich sytuacjach należy obserwować organizm. Jeśli objawy są niezbyt nasilone, gorączka nie jest wysoka, a dreszcze i zimno szybko mijają, pomóc mogą domowe sposoby i wypoczynek.

Jeśli jednak pojawiają się silne, nagłe dreszcze i uczucie zimna w nocy lub w ciągu dnia, gorączka i inne alarmujące objawy, ważny jest szybki kontakt z lekarzem.

Co zrobić, gdy dziecko ma dreszcze?

Dreszcze u dziecka wymagają nieco innego postępowania niż dreszcze u dorosłych. W tym przypadku ważne są nie tylko objawy towarzyszące, ale także wiek dziecka. Bezzwłoczny kontakt z lekarzem konieczny jest, gdy pojawiają się gorączka i dreszcze u dziecka, które ma poniżej trzech miesięcy. Z lekarzem należy jak najszybciej skonsultować też wszelkie drgawki bez gorączki u dziecka, które nie ukończyło trzech miesięcy.

Także w przypadku maluchów, które nie ukończyły 12 miesięcy, wszelkie objawy tego rodzaju najlepiej jak najszybciej skonsultować z lekarzem rodzinnym.

U nieco starszych dzieci ważne jest zwrócenie uwagi na inne objawy. Czujność powinny wzbudzić przede wszystkim objawy takie, jak: rozgrzane dziecko bez gorączki i dreszcze, raz zimno raz gorąco, poty, ogólne osłabienie, dreszcze z gorączką, zimne dreszcze w nocy bez gorączki, nadmierna senność, bóle brzucha, bóle głowy, nudności, zaburzenia świadomości, wybroczynowa wysypka, drżenie ciała, gorączka i ból mięśni bez innych objawów.

U starszych dzieci w przypadku gorączki i dreszczy bez niepokojących objawów, należy pamiętać, by nie przykrywać dzieci zbyt mocno, nawet jeśli, zgłaszają, że zimno im pod kołdrą. Nadmierne okrycie może spowodować wzrost temperatury ciała do niebezpiecznego poziomu. W przypadku podwyższonej temperatury i dreszczy u dziecka podczas snu, najlepiej zadbać o lekkie okrycie ciała i lekką odzież.

Bardzo istotne jest także dbanie o odpowiednie nawodnienie. Jeśli jednak gorączka u starszych dzieci utrzymuje się dłużej niż dzień, należy skontaktować się z lekarzem.

7. Jakie leczenie zastosować w przypadku dreszczy?

Leczenie dreszczy powinno być związane z usunięciem przyczyny ich wystąpienia. Na gorączkę lekarz może przepisać leki przeciwgorączkowe, a w przypadku infekcji bakteryjnej, niezbędne mogą się okazać antybiotyki.

Kobiety w okresie menopauzy często pytają na forum o dreszcze bez gorączki, uderzenia ciepła, czy nocną potliwość. Leczenie tego rodzaju objawów zawsze należy omówić z lekarzem. W określonych przypadkach pomocne może być rozpoczęcie terapii hormonalnej.

Natomiast w przypadku zaburzenia odporności ważne jest zmniejszenie stanu zapalnego i wzmocnienie systemu odporności.

7.1. Naturalne sposoby łagodzenia dreszczy

Co na dreszcze? Jeśli drżenie z zimna spowodowane jest przeziębieniem lub zmarznięciem, dobrym pomysłem są sprawdzone, domowe sposoby. Warto pić duże ilości gorącej herbaty z sokiem malinowym, naparu z lipy czy czarnego bzu.

Co zrobić, gdy raz zimno raz gorąco w nocy? Kiedy dreszczom, mrowieniu towarzyszy uczucie zimna bez wysokiej temperatury, wskazane jest okrycie dodatkowym kocem lub kołdrą. Istotne jest ogrzanie ciała, które ma także zbawienny wpływ na samopoczucie.

Jednak, gdy temperatura podnosi się, należy zdjąć dodatkowe okrycie i podać środki obniżające temperaturę.

8. Jakie badania lub testy mogą być wykonywane w celu zdiagnozowania przyczyny dreszczy?

Osobie, która odczuwa dreszcze (bez temperatury lub z towarzyszącą gorączką), lekarz zadaje zwykle kilka pytań:

• Kiedy pojawiły się dreszcze?
• Jak często występują?
• Czy oprócz dreszczy ma Pan/Pani gorączkę i źle się Pan/Pani czuje?
• Czy ktoś z otoczenia choruje?
• Czy wystąpiły inne objawy, na przykład mdłości, utrata wagi, wysypka lub ból gardła?
• Czy cierpi Pan/Pani na jakiekolwiek choroby?
• Czy przyjmuje Pan/Pani leki, zioła lub narkotyki?
• Czy przechodzi Pani menopauzę?

Odpowiedzi na te pytania często wystarczą, by lekarz znalazł przyczynę ciarek na ciele i dreszczy. Niekiedy konieczne jest wykonanie badania krwi, które może wykryć infekcję lub nowotwór.

W przypadku dużego prawdopodobieństwa infekcji nerek badany jest mocz. Natomiast przy podejrzeniu zapalenia płuc lekarz może zlecić prześwietlenie klatki piersiowej. Jeżeli podejrzewana jest menopauza, mierzy się poziom hormonów we krwi.

Warto pamiętać, że dreszcze, napady zimna same w sobie nie stwarzają ryzyka jakichkolwiek skutków ubocznych. Wszelkie możliwe powikłania wiążą się z przyczyną wystąpienia dreszczy. Podobnie jest z ryzykiem zarażenia się nimi. Jest to wykluczone, ale jeśli dreszcze są spowodowane infekcją, osoby z otoczenia chorego mogą się nią zarazić.

9. Jak dreszcze wpływają na organizm i samopoczucie?

Dreszcze, jak już zostało wspomniane, mają na celu przede wszystkim poruszenie i rozgrzanie ciała. W ten sposób organizm próbuje się m.in. rozgrzać, gdy jest mu zimno.

Długo utrzymujące się dreszcze mogą wywoływać nie tylko duży dyskomfort fizyczny, ale także obniżać samopoczucie. Mogą powodować przeszywające zimno, ciarki, gęsią skórkę, nocne poty. Ponadto dreszcze mogą wpływać także na nastrój, wywoływać niepokój i lęk.

Dlatego też, w razie jakichkolwiek wątpliwości, najlepiej jest skontaktować się z lekarzem, który pomoże ustalić ich przyczynę.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.